Ataturk sporda da bilim yolundan ayrılmamayı tavsiye etmiş, sporun onemi uzerinde de durmuş ve ona yeni bir benlik kazandırmıştır Musbet bilimlerin temellerine dayanan, guzel sanatları seven, fikir terbiyesinde olduğu kadar, beden terbiyesinde de kabiliyeti arttırmış ve yukselmiş olan erdemli, kuvvetli bir nesil yetiştirmek ana siyasetimizin acık dileğidirsozleriyle de bunu kanıtlamıştır
Turk sosyal bunyesinde spor hareketlerini duzenlemekle gorevli olanlar, Turk cocuklarının spor hayatını yukseltmeyi duşunurken, sadece gosteriş icin, herhangi bir yarışmada, kazanmak emeliyle, bir spor cizmezler Esas olan, butun, her yaştaki Turkler icin beden eğitimi sağlamaktadır
Ulu onderin Turk sporundaki ilk imzasını izcilikte gormekteyiz 1915 yılında, Osmanlı Genc Dernekleri Genel Mufettişliğine atanmasından kısa sure sonra bir rapor hazırlayarak zamanın hukumetine sunar Bu raporunda okullardaki cimnastik saatlerinin arttırılmasını teklif etmektedir
Acık ve kati soyleyeyim ki, sporda muvaffak olmak icin her turlu muavenetten ziyade, butun milletce sporun mahiyeti ve kıymeti anlaşılmış olmak ve ona kalben muhabbet ve onu vatani vazife telakki eylemek lazımdırdiyen Ata'ya gore spor, her şeyden once bir vatan vazifesidir Nitekim bunu, onun Canakkale Savaşı ile ilgili bir anısında da gormemiz mumkundur Şoyle ki:
Canakkale Savaşı sırasında keşif gorevine cıkan bir Turk askeri, yakaladığı İngiliz askerini gırtlağından tutup Mustafa Kemal Paşa'nın karşısına getirir Paşa, İngiliz askerine, memleketinden kalkıp buralara nicin geldiğini sorduğunda Spor icincevabını alır Mustafa Kemal: Bizim neferi nasıl buldun?diye sorar Esir asker, Spor bilmiyordiye cevaplar Bunun uzerine Mustafa Kemal; Bana spor nedir? diye sorarlarsa vereceğim cevap şudur: Spor, vatan ve milletin yuksek menfaatlerine tecavuz edenleri gırtlağından yakalayıp memleket ve millet hadimlerinin huzuruna getirebilmek kabiyeti maddiyesi ve maneviyesidirdemiştir
Turkiye'nin ilk spor teşkilatı olan Turkiye İdman Cemiyetleri İttifakı1922'de İstanbul'da kurulmuştu Cumhuriyet ilkelerine bağlı olarak kurulun bu ilk spor cemiyetlerinin yoneticileri secimle belirlenmekte, bu yoneticiler de secimle her federasyonun (Atletizm, Futbol, Gureş) yoneticilerini secmekteydiler İlk İdman Cemiyetleri'nin başkanlığına Ali Sami Yen, asbaşkanlıklara da Burhan Felek ve Ali Seyfi getirilmişti Ataturk, Turk sporunun bu şekilde duzenlenmesine cok memnun olmuş, Esas olan, butun, her yaştakı Turkler icin beden terbiyesini sağlamaktırdiyerek, sporda hedefin halkın sağlığı ve toplum sporu olduğuna işaret etmiştir Daha sonra, bu ittifakın yasal bir kuruluş olan Beden Terbiyesi Genel Mudurluğu'ne donuşturulmesi 1938 yılında yine Ataturk'un direktifleriyle olmuştur
18 Ağustos 1923 tarihli hukumet programında şu cumlelere rastlıyoruz; Maarifin vazifelerinden birincisi; cocukların terbiye ve talimi, ikincisi; halkın terbiye ve talimi, ucuncusu; milli guzidelerin yetiştirilmesi icin lazım gelen vasıtaların izhar ve teminidir
Goruluyor ki, Ataturk, cocuklar ve gencler kadar, halkın da eğitilmesini ve spor yapmasını istemektedir Bu konuyu da hukumet programına alacak kadar ciddi bulmaktadır
Turkler'de sporun gecmişi hayli eski olmasına rağmen, spora modern bicimde eğilinmesi, gereken onem ve değerin verilmesi ancak Cumhuriyet'in ilanından sonra mumkun olmuştur Bunda Cumhuriyet'in kurucusu Ataturk'un cok onemli rolu vardır Bunun en carpıcı orneğine birkac aylık Cumhuriyet Turkiyesi'nde rastlanır
Uzun suren savaşlardan yeni cıkmış, her tarafı yıkık ve Osmanlı doneminden cok ağır dış borc yuklenmiş olarak kurulan Turkiye Cumhuriyeti, o yokluklara rağmen butcesinden spora cok onemli bir pay ayırmıştır Cumhuriyet'in ilanından iki bucuk ay sonra Bakanlar Kurulu'nun, Ataturk başkanlığında yapılan toplantısında İdman Cemiyetleri İttifakı'nın emrine 17000 TL verilmiştir Bu para ile sporcuların, Paris'te yapılacak Olimpiyat Oyunları'na en iyi bicimde hazırlanarak katılmaları sağlanmıştır Bir altının 10 TL olduğu bir donemde yapılan 17000 TL'lık bu yardım, Turkiye Cumhuriyeti devleti icin gercekten buyuk bir fedakarlıktır
Nitekim 1924 yılı butcesine, Turk sporcularının pek yararlı ve gelecek icin umut verici calışmalarında yardım goreceklerisozlerinin acık bir kanıtı olarak, spor icin Ataturk'un talimatıyla 50000 TL odenek konulmuştur Yine 1924 yılında yayınlanan Koy Yasası, koylerde nişan alma, cirit, gureşgibi koy oyunlarını ozendirici hukumlere yer vermiştir
Ataturk, spor yapmaya da spora olan hayranlığı kadar onem vermiştir İstanbul'a her gelişinde Florya'da denize girdiği, sık sık sandalla acılarak, bol bol kurek cektiği bilinmektedir
Turk sporcusunda yalnız beden kuvveti ve yetenek değil, aynı zamanda iyi ahlak ve zekanın da bulunmasını istemiş ve bu duşuncesini de; Ben sporcunun zeki, cevik ve aynı zamanda ahlaklısını severimsozleriyle dile getirerek, bir sporcunun nasıl bir insan olması gerektiğini anlatmıştır
Ata en iyi binen yalnız Turk erkekleri değildir Turk kadını da bu işi cok iyi bilirdiyen Ataturk'un sevdiği sporlardan biri de ata binmektir Savaşlarda surekli ata binmiş, sonra da fırsat buldukca serbest bir spor olarak yapmıştır Avrupa parkurlarında Ataturk'un Suvarileriadıyla nam salan Cevat Kula, Saim Polatkan, Cevat Gurkan ve Eyup Oncu adlı dort subay binicimizden oluşan Turk ekibinin uluslar arası başarıları da Ata'yı cok memnun etmiştir
Sporlar arasında gureşi de cok sevdiği bilinmektedir Bu nedenle gureşle ilgili anıları coktur İtalyanları yenen Milli Gureş Takımımızı Florya'daki Cumhurbaşkanlığı Koşku'nde yemeğe davet etmiş, tek tek kutlamış ve ağır sıklet şampiyonumuz Coban Mehmet'e Beni de yener misindiye takılmıştır Turk milleti anadan doğma sporcudur Henuz yurumeye başlayan koy cocuklarını bile harman yerinde gureşirken gorursunuzsozu ile gureşi, Turkler'in milli sporu olarak nitelemiştir
Genc Turk cocukları top oyunlarında herhangi bir milletin cocukları kadar talimli ve alışkın gorunmeyebilir Bundan muteessir olmaya luzum ve mahal yokturdemesine rağmen, o gunlerde Rusya ile yapılan macta yenilgi nedenleri konusunda Gunduz Kılıc'ı da sıkı bir sorguya cekmeyi ihmal etmemiştir
1930 yılında cıkarılan Belediye Yasası, belediyeler cocuk bahceleri, spor alanları, yerel ihtiyaclara uygun stadyumlar yapmak ve işletmegibi yukumlulukler getirmiştir
1932 yılında Ataturk'un talimatıyla kurulmakta olan halkevlerinin yapması gereken calışmalar arasına spor da eklenir Halkevleri Teşkilatının Umumi Esaslarından spor ve beden hareketleri, genclik terbiyesinin ve milli terbiyenin vazgecilemeyecek aslı ve muhim bir bolumudur Bu nedenle Turk gecliğinde ve Turk halkında spor ve beden hareketlerine sevgi ve alaka uyandırmalı, bunlar bir kitle hareketi, milli bir faaliyet haline getirilmelidirdiyen buyun onder daha o yıllarda, sporu kitle hareketinin de otesinde bir milli hareketolarak duşunmuştur Boylece O'nun ne kadar ilerici olduğu sporda da gozler onune serilmektedir
Ataturk yarım asır once İstikbal goklerdedirdiyerek havacılığın onemini vurgulamış ve spor dalı olarak da benimsenmesini arzulamıştır 3 Mayıs 1935 gunu kurulan Turk Kuşuulu onderin Turk havacılığına en buyuk armağanıdır
Milli mucadeleye başlamak, Misakı Milli'yi ilan etmek ve Kuvayı Milliye'yi kurmak amacıyla, Samsun'da Anadolu topraklarına ayak bastığı 19 Mayıs 1919 gununu de TBMM'nin 20 Haziran 1938 tarihinde 3466 sayılı kararı ile Genclik ve Spor Bayramıolarak kabul edilmesini sağlamıştır
Ataturk'un direktifleriyle hazırlanan ve bugun de Turk Spor Orgutu'nun temelini oluşturan 3530 sayılı Beden Terbiyesi Kanunu29 Haziran 1938 gunu kabul edilmiştir Ata'nın hastalığı yuzunden, TBMM'nin 1 Kasım 1938'deki acılışında Başbakan Celal Bayar tarafından okunan nutkunda spor icin soylediği son sozleri şoyledir:
Her ceşit spor faaliyetlerini, Turk gencliğinin milli terbiyesinin ana unsurlarından saymak lazımdır Bu işte hukumetin şimdiye kadar olduğundan cok daha ciddi ve dikkatli davranması, Turk gencliğinin spor bakımından da milli heyecan icinde itina ile yetiştirilmesi onemli tutulmalıdır
Turk gencliğinin kulturde olduğu gibi spor sahasında da idealine ulaştırılması icin Yuksek Kurultay'ın kabul ettiği Beden Terbiyesi Kanunu'nun takibine gecildiğini gormekle memnunum
Ataturk'un olumu uzerine donemin en unlu gunluk spor gazetesi LAuto (Fransa)'da yayınlanan makale aynen şoyledir:
Dunyada ilk defa beden eğitimini zorunlu kılan devlet adamıydı Soylev ve kağıt uzerinde kalmayan icraatlarıyla, stadyumlar ve spor tesisleri yaptırdı Doneminde Turkiye'de spor gittikce artan onem ve değer kazandı
Alıntı
Turk sosyal bunyesinde spor hareketlerini duzenlemekle gorevli olanlar, Turk cocuklarının spor hayatını yukseltmeyi duşunurken, sadece gosteriş icin, herhangi bir yarışmada, kazanmak emeliyle, bir spor cizmezler Esas olan, butun, her yaştaki Turkler icin beden eğitimi sağlamaktadır
Ulu onderin Turk sporundaki ilk imzasını izcilikte gormekteyiz 1915 yılında, Osmanlı Genc Dernekleri Genel Mufettişliğine atanmasından kısa sure sonra bir rapor hazırlayarak zamanın hukumetine sunar Bu raporunda okullardaki cimnastik saatlerinin arttırılmasını teklif etmektedir
Acık ve kati soyleyeyim ki, sporda muvaffak olmak icin her turlu muavenetten ziyade, butun milletce sporun mahiyeti ve kıymeti anlaşılmış olmak ve ona kalben muhabbet ve onu vatani vazife telakki eylemek lazımdırdiyen Ata'ya gore spor, her şeyden once bir vatan vazifesidir Nitekim bunu, onun Canakkale Savaşı ile ilgili bir anısında da gormemiz mumkundur Şoyle ki:
Canakkale Savaşı sırasında keşif gorevine cıkan bir Turk askeri, yakaladığı İngiliz askerini gırtlağından tutup Mustafa Kemal Paşa'nın karşısına getirir Paşa, İngiliz askerine, memleketinden kalkıp buralara nicin geldiğini sorduğunda Spor icincevabını alır Mustafa Kemal: Bizim neferi nasıl buldun?diye sorar Esir asker, Spor bilmiyordiye cevaplar Bunun uzerine Mustafa Kemal; Bana spor nedir? diye sorarlarsa vereceğim cevap şudur: Spor, vatan ve milletin yuksek menfaatlerine tecavuz edenleri gırtlağından yakalayıp memleket ve millet hadimlerinin huzuruna getirebilmek kabiyeti maddiyesi ve maneviyesidirdemiştir
Turkiye'nin ilk spor teşkilatı olan Turkiye İdman Cemiyetleri İttifakı1922'de İstanbul'da kurulmuştu Cumhuriyet ilkelerine bağlı olarak kurulun bu ilk spor cemiyetlerinin yoneticileri secimle belirlenmekte, bu yoneticiler de secimle her federasyonun (Atletizm, Futbol, Gureş) yoneticilerini secmekteydiler İlk İdman Cemiyetleri'nin başkanlığına Ali Sami Yen, asbaşkanlıklara da Burhan Felek ve Ali Seyfi getirilmişti Ataturk, Turk sporunun bu şekilde duzenlenmesine cok memnun olmuş, Esas olan, butun, her yaştakı Turkler icin beden terbiyesini sağlamaktırdiyerek, sporda hedefin halkın sağlığı ve toplum sporu olduğuna işaret etmiştir Daha sonra, bu ittifakın yasal bir kuruluş olan Beden Terbiyesi Genel Mudurluğu'ne donuşturulmesi 1938 yılında yine Ataturk'un direktifleriyle olmuştur
18 Ağustos 1923 tarihli hukumet programında şu cumlelere rastlıyoruz; Maarifin vazifelerinden birincisi; cocukların terbiye ve talimi, ikincisi; halkın terbiye ve talimi, ucuncusu; milli guzidelerin yetiştirilmesi icin lazım gelen vasıtaların izhar ve teminidir
Goruluyor ki, Ataturk, cocuklar ve gencler kadar, halkın da eğitilmesini ve spor yapmasını istemektedir Bu konuyu da hukumet programına alacak kadar ciddi bulmaktadır
Turkler'de sporun gecmişi hayli eski olmasına rağmen, spora modern bicimde eğilinmesi, gereken onem ve değerin verilmesi ancak Cumhuriyet'in ilanından sonra mumkun olmuştur Bunda Cumhuriyet'in kurucusu Ataturk'un cok onemli rolu vardır Bunun en carpıcı orneğine birkac aylık Cumhuriyet Turkiyesi'nde rastlanır
Uzun suren savaşlardan yeni cıkmış, her tarafı yıkık ve Osmanlı doneminden cok ağır dış borc yuklenmiş olarak kurulan Turkiye Cumhuriyeti, o yokluklara rağmen butcesinden spora cok onemli bir pay ayırmıştır Cumhuriyet'in ilanından iki bucuk ay sonra Bakanlar Kurulu'nun, Ataturk başkanlığında yapılan toplantısında İdman Cemiyetleri İttifakı'nın emrine 17000 TL verilmiştir Bu para ile sporcuların, Paris'te yapılacak Olimpiyat Oyunları'na en iyi bicimde hazırlanarak katılmaları sağlanmıştır Bir altının 10 TL olduğu bir donemde yapılan 17000 TL'lık bu yardım, Turkiye Cumhuriyeti devleti icin gercekten buyuk bir fedakarlıktır
Nitekim 1924 yılı butcesine, Turk sporcularının pek yararlı ve gelecek icin umut verici calışmalarında yardım goreceklerisozlerinin acık bir kanıtı olarak, spor icin Ataturk'un talimatıyla 50000 TL odenek konulmuştur Yine 1924 yılında yayınlanan Koy Yasası, koylerde nişan alma, cirit, gureşgibi koy oyunlarını ozendirici hukumlere yer vermiştir
Ataturk, spor yapmaya da spora olan hayranlığı kadar onem vermiştir İstanbul'a her gelişinde Florya'da denize girdiği, sık sık sandalla acılarak, bol bol kurek cektiği bilinmektedir
Turk sporcusunda yalnız beden kuvveti ve yetenek değil, aynı zamanda iyi ahlak ve zekanın da bulunmasını istemiş ve bu duşuncesini de; Ben sporcunun zeki, cevik ve aynı zamanda ahlaklısını severimsozleriyle dile getirerek, bir sporcunun nasıl bir insan olması gerektiğini anlatmıştır
Ata en iyi binen yalnız Turk erkekleri değildir Turk kadını da bu işi cok iyi bilirdiyen Ataturk'un sevdiği sporlardan biri de ata binmektir Savaşlarda surekli ata binmiş, sonra da fırsat buldukca serbest bir spor olarak yapmıştır Avrupa parkurlarında Ataturk'un Suvarileriadıyla nam salan Cevat Kula, Saim Polatkan, Cevat Gurkan ve Eyup Oncu adlı dort subay binicimizden oluşan Turk ekibinin uluslar arası başarıları da Ata'yı cok memnun etmiştir
Sporlar arasında gureşi de cok sevdiği bilinmektedir Bu nedenle gureşle ilgili anıları coktur İtalyanları yenen Milli Gureş Takımımızı Florya'daki Cumhurbaşkanlığı Koşku'nde yemeğe davet etmiş, tek tek kutlamış ve ağır sıklet şampiyonumuz Coban Mehmet'e Beni de yener misindiye takılmıştır Turk milleti anadan doğma sporcudur Henuz yurumeye başlayan koy cocuklarını bile harman yerinde gureşirken gorursunuzsozu ile gureşi, Turkler'in milli sporu olarak nitelemiştir
Genc Turk cocukları top oyunlarında herhangi bir milletin cocukları kadar talimli ve alışkın gorunmeyebilir Bundan muteessir olmaya luzum ve mahal yokturdemesine rağmen, o gunlerde Rusya ile yapılan macta yenilgi nedenleri konusunda Gunduz Kılıc'ı da sıkı bir sorguya cekmeyi ihmal etmemiştir
1930 yılında cıkarılan Belediye Yasası, belediyeler cocuk bahceleri, spor alanları, yerel ihtiyaclara uygun stadyumlar yapmak ve işletmegibi yukumlulukler getirmiştir
1932 yılında Ataturk'un talimatıyla kurulmakta olan halkevlerinin yapması gereken calışmalar arasına spor da eklenir Halkevleri Teşkilatının Umumi Esaslarından spor ve beden hareketleri, genclik terbiyesinin ve milli terbiyenin vazgecilemeyecek aslı ve muhim bir bolumudur Bu nedenle Turk gecliğinde ve Turk halkında spor ve beden hareketlerine sevgi ve alaka uyandırmalı, bunlar bir kitle hareketi, milli bir faaliyet haline getirilmelidirdiyen buyun onder daha o yıllarda, sporu kitle hareketinin de otesinde bir milli hareketolarak duşunmuştur Boylece O'nun ne kadar ilerici olduğu sporda da gozler onune serilmektedir
Ataturk yarım asır once İstikbal goklerdedirdiyerek havacılığın onemini vurgulamış ve spor dalı olarak da benimsenmesini arzulamıştır 3 Mayıs 1935 gunu kurulan Turk Kuşuulu onderin Turk havacılığına en buyuk armağanıdır
Milli mucadeleye başlamak, Misakı Milli'yi ilan etmek ve Kuvayı Milliye'yi kurmak amacıyla, Samsun'da Anadolu topraklarına ayak bastığı 19 Mayıs 1919 gununu de TBMM'nin 20 Haziran 1938 tarihinde 3466 sayılı kararı ile Genclik ve Spor Bayramıolarak kabul edilmesini sağlamıştır
Ataturk'un direktifleriyle hazırlanan ve bugun de Turk Spor Orgutu'nun temelini oluşturan 3530 sayılı Beden Terbiyesi Kanunu29 Haziran 1938 gunu kabul edilmiştir Ata'nın hastalığı yuzunden, TBMM'nin 1 Kasım 1938'deki acılışında Başbakan Celal Bayar tarafından okunan nutkunda spor icin soylediği son sozleri şoyledir:
Her ceşit spor faaliyetlerini, Turk gencliğinin milli terbiyesinin ana unsurlarından saymak lazımdır Bu işte hukumetin şimdiye kadar olduğundan cok daha ciddi ve dikkatli davranması, Turk gencliğinin spor bakımından da milli heyecan icinde itina ile yetiştirilmesi onemli tutulmalıdır
Turk gencliğinin kulturde olduğu gibi spor sahasında da idealine ulaştırılması icin Yuksek Kurultay'ın kabul ettiği Beden Terbiyesi Kanunu'nun takibine gecildiğini gormekle memnunum
Ataturk'un olumu uzerine donemin en unlu gunluk spor gazetesi LAuto (Fransa)'da yayınlanan makale aynen şoyledir:
Dunyada ilk defa beden eğitimini zorunlu kılan devlet adamıydı Soylev ve kağıt uzerinde kalmayan icraatlarıyla, stadyumlar ve spor tesisleri yaptırdı Doneminde Turkiye'de spor gittikce artan onem ve değer kazandı
Alıntı