Ataturk Turk milletine her alanda yenilik ve cağdaşlığın yolunu acarken, bilimsel anlamda da oldukca faydalı bir calışmaya imza atmıştır Ataturk’un 19361937 yıllarında yazdığı 44 sayfalık geometri kitabı sayesinde bugun geometri terimleri en kolay ve anlaşılır şekilde yazılıp okunmaktadır Ataturk’un Dolmabahce Sarayı’nda kendi el yazısı ile yazmış olduğu geometri kitabında matematiksel bir cok terim geliştirilerek, anlaşılması oldukca guc olan Osmanlıca terimlerin ezberlenme ve oğrenme gucluğune son verilmiştir Bircok terimi anlaşılır hale getiren Ataturk’un geometriye katkıları oldukca buyuk olmuştur
Ataturk’un yazdığı geometri kitabı, 1937 yılında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yazar adı belirtilmeden yayımlanmıştır Aynı yıl Ataturk, Turk Dil Kurumu’nun daha once kullanılmakta olan ve ceşitli bilim dallarına ait terimleri Turkce terimler ile yeniden duzenleyerek Turk dilini yabancı dillerin etkisinden kurtarma calışmalarına başladığını ilan eder Boylelikle okullarda eğitim Turkce terimlerle basılmış olan kitaplarla başlar ve Turk kultur hayatında onemli bir adım atılmış olur
İkinci baskısı 1971 yılında Turk Dil Kurumu tarafından cıkarılmış olan kitaptaki bir cok terim bizzat Ataturk tarafından turetilmiştir Ataturk’un geometriye verdiği onem ve geometri alanında yaptığı calışmalar bilim adına yapılmış onemli calışmalardır Ataturk’un kendisinin turettiği matematik terimleri ve yaptığı geometri tanımlarının buyuk bir bolumu bugune değin değişmeksizin kullanıla gelmiştir Sadece birkac terim sonradan kucuk olcude değiştirilmiştir
Ataturk tarafından matematik ve geometri alanında değiştirilen Osmanlıca kelimelerin Turkce karşılıkları
Osmanlıcası – Ataturk’un onerdiği
Bu’ud boyut
amUd dikey
dılı kenar
faraziye varsayı
hat cizgi
hattı munassıf acıortay
hattı mail eğik
kutur cap
kavis yay
kaaide taban
kaim zaviyeli muselles dikey ucgen
mekan uzay
muhiti daire cember
mumas teğet
mustatil dikdortgen
muhammes beşgen
mecmU toplam
mesahai sathiyye alan
mahrut koni
musellesi mutesaviyu’ladla’ eşkenar ucgen
musellesi mutesaviyu’ssakeyn ikizkenar ucgen
murabba kare
mumaselet imsiy
muştak turev
musavi eşit
muvazi paralelkoşut
menşur puruzma
mukavves eğri
muhit cevre
nisbet oran
nısfı kutur yarıcap
re’s koşe
re’sen mutekabil zaviyeler ters acılar
satıh yuzey
seviye duzey
şakuli duşey
şibhi munharif yamuk
tenasub orantı
tamamlıyan zaviye tumey acı
umumi totale okul kure yure
ufki yatay
va’ziyet konum
veter kiriş
zaviye acı
zaviyetan’ı mutabadiletanı dahiletan ic ters acılar
zaviyetanı mutevafıkatan yondeş acılar
zaviyei hadde dar acı
Ataturk’un onermiş olduğu kelimelerden sadece “varsayı, puruzma, dikey ucgen, dikey acı, tumey acı, imsiy, okul, yure terimleri yerine, “varsayım, prizma, dik ucgen, dik acı, tumler acı, benzerlik, tumbutun, kure terimleri kullanılmaktadır
Ataturk’un yazdığı geometri kitabı, 1937 yılında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yazar adı belirtilmeden yayımlanmıştır Aynı yıl Ataturk, Turk Dil Kurumu’nun daha once kullanılmakta olan ve ceşitli bilim dallarına ait terimleri Turkce terimler ile yeniden duzenleyerek Turk dilini yabancı dillerin etkisinden kurtarma calışmalarına başladığını ilan eder Boylelikle okullarda eğitim Turkce terimlerle basılmış olan kitaplarla başlar ve Turk kultur hayatında onemli bir adım atılmış olur
İkinci baskısı 1971 yılında Turk Dil Kurumu tarafından cıkarılmış olan kitaptaki bir cok terim bizzat Ataturk tarafından turetilmiştir Ataturk’un geometriye verdiği onem ve geometri alanında yaptığı calışmalar bilim adına yapılmış onemli calışmalardır Ataturk’un kendisinin turettiği matematik terimleri ve yaptığı geometri tanımlarının buyuk bir bolumu bugune değin değişmeksizin kullanıla gelmiştir Sadece birkac terim sonradan kucuk olcude değiştirilmiştir
Ataturk tarafından matematik ve geometri alanında değiştirilen Osmanlıca kelimelerin Turkce karşılıkları
Osmanlıcası – Ataturk’un onerdiği
Bu’ud boyut
amUd dikey
dılı kenar
faraziye varsayı
hat cizgi
hattı munassıf acıortay
hattı mail eğik
kutur cap
kavis yay
kaaide taban
kaim zaviyeli muselles dikey ucgen
mekan uzay
muhiti daire cember
mumas teğet
mustatil dikdortgen
muhammes beşgen
mecmU toplam
mesahai sathiyye alan
mahrut koni
musellesi mutesaviyu’ladla’ eşkenar ucgen
musellesi mutesaviyu’ssakeyn ikizkenar ucgen
murabba kare
mumaselet imsiy
muştak turev
musavi eşit
muvazi paralelkoşut
menşur puruzma
mukavves eğri
muhit cevre
nisbet oran
nısfı kutur yarıcap
re’s koşe
re’sen mutekabil zaviyeler ters acılar
satıh yuzey
seviye duzey
şakuli duşey
şibhi munharif yamuk
tenasub orantı
tamamlıyan zaviye tumey acı
umumi totale okul kure yure
ufki yatay
va’ziyet konum
veter kiriş
zaviye acı
zaviyetan’ı mutabadiletanı dahiletan ic ters acılar
zaviyetanı mutevafıkatan yondeş acılar
zaviyei hadde dar acı
Ataturk’un onermiş olduğu kelimelerden sadece “varsayı, puruzma, dikey ucgen, dikey acı, tumey acı, imsiy, okul, yure terimleri yerine, “varsayım, prizma, dik ucgen, dik acı, tumler acı, benzerlik, tumbutun, kure terimleri kullanılmaktadır