Ataturk'un yazdığı geometri kitabı

Ataturk Turk milletine her alanda yenilik ve cağdaşlığın yolunu acarken, bilimsel anlamda da oldukca faydalı bir calışmaya imza atmıştır Ataturk’un 19361937 yıllarında yazdığı 44 sayfalık geometri kitabı sayesinde bugun geometri terimleri en kolay ve anlaşılır şekilde yazılıp okunmaktadır Ataturk’un Dolmabahce Sarayı’nda kendi el yazısı ile yazmış olduğu geometri kitabında matematiksel bir cok terim geliştirilerek, anlaşılması oldukca guc olan Osmanlıca terimlerin ezberlenme ve oğrenme gucluğune son verilmiştir Bircok terimi anlaşılır hale getiren Ataturk’un geometriye katkıları oldukca buyuk olmuştur



Ataturk’un yazdığı geometri kitabı, 1937 yılında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yazar adı belirtilmeden yayımlanmıştır Aynı yıl Ataturk, Turk Dil Kurumu’nun daha once kullanılmakta olan ve ceşitli bilim dallarına ait terimleri Turkce terimler ile yeniden duzenleyerek Turk dilini yabancı dillerin etkisinden kurtarma calışmalarına başladığını ilan eder Boylelikle okullarda eğitim Turkce terimlerle basılmış olan kitaplarla başlar ve Turk kultur hayatında onemli bir adım atılmış olur



İkinci baskısı 1971 yılında Turk Dil Kurumu tarafından cıkarılmış olan kitaptaki bir cok terim bizzat Ataturk tarafından turetilmiştir Ataturk’un geometriye verdiği onem ve geometri alanında yaptığı calışmalar bilim adına yapılmış onemli calışmalardır Ataturk’un kendisinin turettiği matematik terimleri ve yaptığı geometri tanımlarının buyuk bir bolumu bugune değin değişmeksizin kullanıla gelmiştir Sadece birkac terim sonradan kucuk olcude değiştirilmiştir


Ataturk tarafından matematik ve geometri alanında değiştirilen Osmanlıca kelimelerin Turkce karşılıkları



Osmanlıcası – Ataturk’un onerdiği

Bu’ud boyut

amUd dikey

dılı kenar

faraziye varsayı
hat cizgi

hattı munassıf acıortay
hattı mail eğik
kutur cap

kavis yay

kaaide taban

kaim zaviyeli muselles dikey ucgen
mekan uzay
muhiti daire cember
mumas teğet
mustatil dikdortgen
muhammes beşgen

mecmU toplam

mesahai sathiyye alan
mahrut koni
musellesi mutesaviyu’ladla’ eşkenar ucgen
musellesi mutesaviyu’ssakeyn ikizkenar ucgen

murabba kare
mumaselet imsiy

muştak turev
musavi eşit

muvazi paralelkoşut
menşur puruzma
mukavves eğri
muhit cevre
nisbet oran

nısfı kutur yarıcap

re’s koşe
re’sen mutekabil zaviyeler ters acılar

satıh yuzey
seviye duzey
şakuli duşey
şibhi munharif yamuk
tenasub orantı
tamamlıyan zaviye tumey acı
umumi totale okul kure yure

ufki yatay

va’ziyet konum

veter kiriş
zaviye acı
zaviyetan’ı mutabadiletanı dahiletan ic ters acılar
zaviyetanı mutevafıkatan yondeş acılar
zaviyei hadde dar acı

Ataturk’un onermiş olduğu kelimelerden sadece “varsayı, puruzma, dikey ucgen, dikey acı, tumey acı, imsiy, okul, yure terimleri yerine, “varsayım, prizma, dik ucgen, dik acı, tumler acı, benzerlik, tumbutun, kure terimleri kullanılmaktadır