Azerbaycanın Gelenek Ve Gorenekleri Nelerdir
Azerbaycanın kulturu nedir
Azerbaycanın orf ve adetleri nedir
Azerbaycan'da evlenme teklifi
KIZ BEĞENME:
Gecmiş donemlerde ,koyu taasubun etkili olduğu yıllardaoğlanın kızı secmesi hemen hemen imkansızdı Zira bunu ortunme (tesettur)olanaksız kılardı Oğlanla , kızın birbirlerini gormesi nadir hallerde ; akrabalık(hala kızı, dayı kızı, amca kızı vs) nedeniyle olabilirdi
Onemli olan buyuklerin razı gostermeleriydi ki , ancak onların beğenileri dikkatinazara alınırdı Oğlan alacağı kızın guzel olmasına ; kızlar varağı erkeğingenc yakışıklı olmasını dilerdi Dahi bestekar Uzeyir Hacıbeyli'nin Arşınmal alan muzikal (operet eserinde , konu kahramanı Asker'inSultanbey'in kızı Gulcohre'nin yuzunu gorebilmesi uğrunaarşınmalcı(eski varlığına girdiğini izleyenler hatırlayacaklardır)
Bugun yorede gorucu usulu hala yaygınsa da ;sevgi aşk evliliklerinin sayısı hicde az değildir Kızı beğenmek duğune varacak olan devrelerin birincisini teşkileder
ELCİ GİTME: Oğlan tarafı elci gitmeden once komşu ve akrabadankadınları ayrıca hayırlı işe vesile olmuş insanı da alıp kız evine gider Bundan amac; kızı ve ailesini yakından tanımak elci gidilecek gunu tayin etmektirElciliğe muhitte kendisine itbar edilen, sozu ciğnenmeyen aile yakınları da secilirSohbet evvelce ordan burdan muhabbetiyle gelişir Sonra kendi aralarında belirlenen kişimevzuuya girer:
Allahın emri, Peygamberin kavliylekızı ister Oğlan ovguyle, olumlu yonleriyleanlatılır Konuşmaların ağırlıklı kısmını erkekler konuşsa da kızınheyesi (evet)'i anneden alınır Bu heyehemen verilmese de, bucok da vahim değildir Kız tarafı Nazevidir Bu seremoni birkac keztekrarlanabilir Olumsuz cevap kız tarafının yaklaşımlarıyla anlaşılır Buna ensomut ornek evde sunulan ikramlardır Son aşamada , olumlu yaklaşım sergilenmişse ,oğlan tarafına listeverilir İstekler toy'a kadar bitmelidir
KEBİN (SOZ KESME), KEBİN COREĞİ YEMEĞİ: Bu toren şekli ulkemizindiğer yorelerinde hic de adetten olmayan tamamen muhite ozgu (Burada Kars da ve diğerAzerbaycan Turklerinin ikamet ettiği yerler ayrı tutulmalıdır) Turk (Şia) geleniğininevlenme ilmihalidir Kebin kesilmesi icin aile yakınlarının şahitliğinde şiadin hadiminin (molla) sorumluluğunda nişan oncesi kıyılan Hoca nikahıolarak da adlandırılır Bundan amaclanılan; gelin adayıyla , damat adayı arasındakinamahremi ortadan kaldırmaktır
Kebin icin gun kararlaştırılır Gunun akşamı ayrıca kebin yemeğide verilir Oğlantarafı yemek malzemesi gonderir (Bunlar kutuyla yağ , telisle pirinc , dirikoyun,kasayla meyve vs'dir) Yemek ceşiti genelde şoyledir: Gatıh aşı(yoğurtlu corba),pilav,ekşili lepeli et kavurmasıdır Bunların ustune bolca icilen semaver cayıdırCayın yanında recel ceşitleri ve kuruyemiş de sunulur Toren icin KebinKabin(perdei İsmet) kurulur Molla perde arkasındaki gelin adayıyla şu diyoloğu kurar:
Filan gızm,seni şahitlerin huzurunda ,filankesin oğluna kebinin kesirem ve ağzındaeşitmek istiyirem, soyle gorum razısan mı?
Heye(evet)
Bazı hallerde kız yerine bu cevabı anne de verebilir
Molla daha sonra Talaksuresinden ayetler okur, arkasında oğlan tarafı sozyuzuğu ve başortusu takar ve masaya oturulur Yemekten sonra tarafına ihtiyaclarsorulur Bunlar evin luzumlu eşyaları , başlık parası ,ziynet (takı) bir desaklanabilir gıda maddeleridir Başlık parasının istenmediği evlerde anneye sutparası (emzirme) verilir
NİŞAN : Nişan merasimi , genelde evde yapılır Yazın bahcesi(heyet)uygun olan, nişan kutlamasını bahcede yapar Nişandan birgun once , oğlan tarafıkızı carşıya alışverişe cıkartırMerasim kızevinde olurOğlantarafında gelen konuklar kıza hediye (helet) getirir Bu hediyeler umumiyetle takı,ziyneteşyasıdır Nişan yuzuğunu aile buyuklerinden birisi takar Kısa bir konuşmadansonra , birbirine kurdelayla bağlı yuzukler makasla kesilir Yeni akrabalar (gohum) elsıkışarak , bu hayırlı işin uzun omurlu olmasını diler Nişanlanan adaylar,aile buyuklerinin sırayla ellerini oper Nişanda şeker dağıtılır,şerbetverilir Sonrası nanaylar soylenir , manilar (bayatı) okunur; muzik eşliğinde oynanılır
DUĞUN (TOY): Oğlan tarafı ;listenin giyecek bolumunun ikinci yarısını; duğunden bir gun evvel , kız tarafında yemeklicalgılı kutlanacak HINA (kına)evine gonderirHına'da yenilmesi icin bir de diri koyun bağışlar Aynı gunun akşamıoğlan tarafı da BEYBAŞI yapar Gecenin ilerliyen saatlerinde hına(kına) hazırlanaraktepsiye konulur İcinde yanan mumların etrafı şekerle , cukulatayla bezenir Tepsi(honca) oğlanın sağdıc ve soldıcı arkalarında oluşan az bir kalabalıkta, calgıcılarıneşliğinde ,şamatayla calıp okuyarak, kız evine gotururTepsi(honca) kız tarafınahemen verilmez,karşılığında bir şeyler beklenirVerilmezse bahceden tavuk,kaz gibikumes hayvanı calınır Bu gelenektir goz yumulur Alınan tavuk,kaz beybaşınınmenusunu oluşturur Oğlan bekar arkadaşlarıyla pişirip yer Kıza ulaştırılan kınao saat eline yakılırAncak kız avucunu kimi zaman acmaz,bunun anlamı avucuna koyulmasıistediği hediyedirOğlan bacısı tedariklidir,bir ceyrek altınla bu işi de halinekoyar Kız evinden damada ulaştırılmak uzere tepsi verilirBu tepsinin icinde ic camaşırı,corap,mendilgibi benzeri eşyalar olurSağdıc ve Soldıc kız evinden verilen tepsiyi teslimalarak bu işlemi noktalar Beybaşında eğlence sabah kadar surer Sabah erkenden hemoğlan , hem de kız hamama gider Oğlanın yanında bekar arkadaşları , kızın yanındayengebulunur Hamam sonrası akşama olacak duğun icin hazırlıklara başlanılırDamat traş olur Kız ve yakınlarını kuafore goturur Kararlaştırılan saatte duğunoncesi resmi nikah belediyede sade bir şekilde kıyılır Akşamına toyu calınırDavetliler duğune gelmeye başlar Yore musikicilerinden tekmil duğun orkestrası,duğunu yonetinin listesine gore calar Duğunu yoneten kişi ; kız tarafınıda, oğlan tarafının da gonlunu yaparak onların oynamasını , toy'un şen gecmesinisağlar Toyun bitiminden sonra yeni evliler Zifafa girer Kapıyı bekleyenyengezilaf'dan sonra oğlan yakınlarından muşluluk alır
DUVAK : Duğun ertesi Duvakyapılır Gelin, duğundekigibi gelinliğinigiyip kenarda oturur Bu sefer kız tarafı , yakınlarıyla oğlan evinegider Bu kez onlar hediye (sovgat) getirir (nişana mukabil) Oğlan tarafı konuklara capasta servisi yapar Yeni gelinin sandığı acılır, azından on bohca cıkar Evdekiyakınlara yatak,carşafı,erkeklere pijama , kaynanakaynatana namazlık hediye edilirBu gun'e samimi komşularda katılır Onlar da hediye getirir
Alıntı
Azerbaycanın kulturu nedir
Azerbaycanın orf ve adetleri nedir
Azerbaycan'da evlenme teklifi
KIZ BEĞENME:
Gecmiş donemlerde ,koyu taasubun etkili olduğu yıllardaoğlanın kızı secmesi hemen hemen imkansızdı Zira bunu ortunme (tesettur)olanaksız kılardı Oğlanla , kızın birbirlerini gormesi nadir hallerde ; akrabalık(hala kızı, dayı kızı, amca kızı vs) nedeniyle olabilirdi
Onemli olan buyuklerin razı gostermeleriydi ki , ancak onların beğenileri dikkatinazara alınırdı Oğlan alacağı kızın guzel olmasına ; kızlar varağı erkeğingenc yakışıklı olmasını dilerdi Dahi bestekar Uzeyir Hacıbeyli'nin Arşınmal alan muzikal (operet eserinde , konu kahramanı Asker'inSultanbey'in kızı Gulcohre'nin yuzunu gorebilmesi uğrunaarşınmalcı(eski varlığına girdiğini izleyenler hatırlayacaklardır)
Bugun yorede gorucu usulu hala yaygınsa da ;sevgi aşk evliliklerinin sayısı hicde az değildir Kızı beğenmek duğune varacak olan devrelerin birincisini teşkileder
ELCİ GİTME: Oğlan tarafı elci gitmeden once komşu ve akrabadankadınları ayrıca hayırlı işe vesile olmuş insanı da alıp kız evine gider Bundan amac; kızı ve ailesini yakından tanımak elci gidilecek gunu tayin etmektirElciliğe muhitte kendisine itbar edilen, sozu ciğnenmeyen aile yakınları da secilirSohbet evvelce ordan burdan muhabbetiyle gelişir Sonra kendi aralarında belirlenen kişimevzuuya girer:
Allahın emri, Peygamberin kavliylekızı ister Oğlan ovguyle, olumlu yonleriyleanlatılır Konuşmaların ağırlıklı kısmını erkekler konuşsa da kızınheyesi (evet)'i anneden alınır Bu heyehemen verilmese de, bucok da vahim değildir Kız tarafı Nazevidir Bu seremoni birkac keztekrarlanabilir Olumsuz cevap kız tarafının yaklaşımlarıyla anlaşılır Buna ensomut ornek evde sunulan ikramlardır Son aşamada , olumlu yaklaşım sergilenmişse ,oğlan tarafına listeverilir İstekler toy'a kadar bitmelidir
KEBİN (SOZ KESME), KEBİN COREĞİ YEMEĞİ: Bu toren şekli ulkemizindiğer yorelerinde hic de adetten olmayan tamamen muhite ozgu (Burada Kars da ve diğerAzerbaycan Turklerinin ikamet ettiği yerler ayrı tutulmalıdır) Turk (Şia) geleniğininevlenme ilmihalidir Kebin kesilmesi icin aile yakınlarının şahitliğinde şiadin hadiminin (molla) sorumluluğunda nişan oncesi kıyılan Hoca nikahıolarak da adlandırılır Bundan amaclanılan; gelin adayıyla , damat adayı arasındakinamahremi ortadan kaldırmaktır
Kebin icin gun kararlaştırılır Gunun akşamı ayrıca kebin yemeğide verilir Oğlantarafı yemek malzemesi gonderir (Bunlar kutuyla yağ , telisle pirinc , dirikoyun,kasayla meyve vs'dir) Yemek ceşiti genelde şoyledir: Gatıh aşı(yoğurtlu corba),pilav,ekşili lepeli et kavurmasıdır Bunların ustune bolca icilen semaver cayıdırCayın yanında recel ceşitleri ve kuruyemiş de sunulur Toren icin KebinKabin(perdei İsmet) kurulur Molla perde arkasındaki gelin adayıyla şu diyoloğu kurar:
Filan gızm,seni şahitlerin huzurunda ,filankesin oğluna kebinin kesirem ve ağzındaeşitmek istiyirem, soyle gorum razısan mı?
Heye(evet)
Bazı hallerde kız yerine bu cevabı anne de verebilir
Molla daha sonra Talaksuresinden ayetler okur, arkasında oğlan tarafı sozyuzuğu ve başortusu takar ve masaya oturulur Yemekten sonra tarafına ihtiyaclarsorulur Bunlar evin luzumlu eşyaları , başlık parası ,ziynet (takı) bir desaklanabilir gıda maddeleridir Başlık parasının istenmediği evlerde anneye sutparası (emzirme) verilir
NİŞAN : Nişan merasimi , genelde evde yapılır Yazın bahcesi(heyet)uygun olan, nişan kutlamasını bahcede yapar Nişandan birgun once , oğlan tarafıkızı carşıya alışverişe cıkartırMerasim kızevinde olurOğlantarafında gelen konuklar kıza hediye (helet) getirir Bu hediyeler umumiyetle takı,ziyneteşyasıdır Nişan yuzuğunu aile buyuklerinden birisi takar Kısa bir konuşmadansonra , birbirine kurdelayla bağlı yuzukler makasla kesilir Yeni akrabalar (gohum) elsıkışarak , bu hayırlı işin uzun omurlu olmasını diler Nişanlanan adaylar,aile buyuklerinin sırayla ellerini oper Nişanda şeker dağıtılır,şerbetverilir Sonrası nanaylar soylenir , manilar (bayatı) okunur; muzik eşliğinde oynanılır
DUĞUN (TOY): Oğlan tarafı ;listenin giyecek bolumunun ikinci yarısını; duğunden bir gun evvel , kız tarafında yemeklicalgılı kutlanacak HINA (kına)evine gonderirHına'da yenilmesi icin bir de diri koyun bağışlar Aynı gunun akşamıoğlan tarafı da BEYBAŞI yapar Gecenin ilerliyen saatlerinde hına(kına) hazırlanaraktepsiye konulur İcinde yanan mumların etrafı şekerle , cukulatayla bezenir Tepsi(honca) oğlanın sağdıc ve soldıcı arkalarında oluşan az bir kalabalıkta, calgıcılarıneşliğinde ,şamatayla calıp okuyarak, kız evine gotururTepsi(honca) kız tarafınahemen verilmez,karşılığında bir şeyler beklenirVerilmezse bahceden tavuk,kaz gibikumes hayvanı calınır Bu gelenektir goz yumulur Alınan tavuk,kaz beybaşınınmenusunu oluşturur Oğlan bekar arkadaşlarıyla pişirip yer Kıza ulaştırılan kınao saat eline yakılırAncak kız avucunu kimi zaman acmaz,bunun anlamı avucuna koyulmasıistediği hediyedirOğlan bacısı tedariklidir,bir ceyrek altınla bu işi de halinekoyar Kız evinden damada ulaştırılmak uzere tepsi verilirBu tepsinin icinde ic camaşırı,corap,mendilgibi benzeri eşyalar olurSağdıc ve Soldıc kız evinden verilen tepsiyi teslimalarak bu işlemi noktalar Beybaşında eğlence sabah kadar surer Sabah erkenden hemoğlan , hem de kız hamama gider Oğlanın yanında bekar arkadaşları , kızın yanındayengebulunur Hamam sonrası akşama olacak duğun icin hazırlıklara başlanılırDamat traş olur Kız ve yakınlarını kuafore goturur Kararlaştırılan saatte duğunoncesi resmi nikah belediyede sade bir şekilde kıyılır Akşamına toyu calınırDavetliler duğune gelmeye başlar Yore musikicilerinden tekmil duğun orkestrası,duğunu yonetinin listesine gore calar Duğunu yoneten kişi ; kız tarafınıda, oğlan tarafının da gonlunu yaparak onların oynamasını , toy'un şen gecmesinisağlar Toyun bitiminden sonra yeni evliler Zifafa girer Kapıyı bekleyenyengezilaf'dan sonra oğlan yakınlarından muşluluk alır
DUVAK : Duğun ertesi Duvakyapılır Gelin, duğundekigibi gelinliğinigiyip kenarda oturur Bu sefer kız tarafı , yakınlarıyla oğlan evinegider Bu kez onlar hediye (sovgat) getirir (nişana mukabil) Oğlan tarafı konuklara capasta servisi yapar Yeni gelinin sandığı acılır, azından on bohca cıkar Evdekiyakınlara yatak,carşafı,erkeklere pijama , kaynanakaynatana namazlık hediye edilirBu gun'e samimi komşularda katılır Onlar da hediye getirir
Alıntı