Bebekler için hayatın ilk 3 ayında ağlamak ve yaygara yapmak normal bir davranıştır. Bebekler bezleri ıslanınca veya acıkınca bile ağlayarak haber verirler. Bu ağlamalar genellikle bebeği ve aileyi rahatsız etmeyen kısa süreli ağlamalardır. Ağlama nedeni düzeltilince bebek hemen susar ve sakinleşir.
İNFANTİL KOLİK (BEBEK SANCILARI) ise sağlıklı bebeklerde görülen ve dindirilemeyen ağlama nöbetleridir. Kolik sancısı sırasındaki ağlama farklı olup çığlık atmaya veya acı çekme ağlamasına benzer. Sonu kötü olmayan bu krizler genellikle günde 3 saatten daha uzun, haftada 3 günden daha sık ve ayda 3 haftadan daha uzun süren nöbetlerdir. Genellikle hayatın altıncı haftasında zirve yapar. Belirtiler genellikle, tipik bir şekilde, 3. - 4. aydan sonra azalarak 6. aya kadar kaybolur.Dünyanın her yerinde her toplumda her sosyoekonomik seviyeden ailelerin çocuklarında görülebilir. Değişik toplumlarda bebek sancısı görülme oranı farklı olup bu oran %10 ile %40 arasında değişebilir. Görülme oranı kızlarla erkekler arasında farklılık göstermez. Beslenme şekliyle, gebelik süresiyle veya sosyal ve ekonomik durumla bir ilgisi yoktur. Hastalığın görülme sıklığı mevsimlere göre de değişiklik göstermez. Hayatın ilk yılında hastaneye başvurma nedenlerinin ilk sıralarında yer alır.Kolik nöbetlerinin zamanı tahmin edilebilir. Genellikle akşam saatlerine rastlar. Sancı atakları genellikle aniden ve görünen bir neden olmaksızın başlar. Sakin sakin uyumakta veya beşiğinde yatmakta olan bebek birden bir yeri kesilmişçesine katıla katıla ve şiddetli bir şekilde ağlamaya başlar. Yüz rengi değişir, yüzü ve yanakları kızarırken ağız çevresi soluk olabilir. Vücut gergindir. Kollar gerilmiş ve eller yumruk halindedir. Bacaklar gerilmiş veya karına çekilmiş durumdadır. Karın da gergin olup omurga yay gibi geriye bükülmüştür.Ağrının neden genellikle akşam saatlerinde başladığı, niçin ilk ayın 3. haftasından sonra başladığı, bebekler arasında neden değişkenlik gösterdiği ve zamanla nasıl kendiliğinden kaybolduğu henüz anlaşılamamıştır.Kolik krizlerinin genellikle anne babaların yorgun olduğu akşam saatlerine rastlaması ve her akşam tekrarlaması onların çaresizlik yaşamalarına, sinirlenmelerine ve hatta öfkelenmelerine yol açabilir. Dindirilemeyen kolik atakları onların depresyona girmesine, ümitsizliğe kapılmasına ve doktor doktor dolaşmasına yol açabilir. Annelerin doğum sonrası depresyonları bebek sancısında pay sahibi olabilir. Anne babanın psikolojilerinin bozuk olması bebeğe karşı öfkeli bir şekilde davranmalarına ve sarsılmış bebek sendromuna yol açabilir.Bebek sancıları, sonu iyi biten ve kendiliğinden kaybolan bir rahatsızlıktır. Sağlıklı bebeklerde ortaya çıkan ve ne yapılırsa yapılsın dindirilemeyen ağrı nöbetleri şeklinde kendini gösterir. Anne babalar sancının kötü seyirli olmadığından ve bebeğe zarar vermeksizin ve hasar bırakmaksızın tamamen kaybolacağından emin olmalıdırlar.
Nedenleri:Onlarca yıldır yoğun bir şekilde araştırıldığı halde bebek sancılarının kesin nedenleri bilinmemektedir. Şüphelenilen ama ispatlanamayan nedenler arasında:*Dışkının mikrop florasındaki değişiklikler,*İnek sütü proteini alerjisi,*Süt şekerine tahammülsüzlük veya süt şekeri yüklemesi,
*Sindirim sisteminin yeteri kadar olgunlaşmamış olması,
* Sindirim sisteminin iltihapları, ( 2 araştırmada bağırsak iltihabının bir göstergesi olan kalprotektin adlı protein infantil kolikli bebeklerin dışkılarında yüksek bulunmuştur).*Serotonin hormonunun fazla salgılanması,*Zayıf besleme teknikleri,
* Mide gazının sık ve yeterli çıkarılamaması
*Bebeğin burnu tıkalı olduğu için emerken hava yutması,*Biberon başlığının basit olması dolayısıyla biberonla beslenirken bebeğin hava yutması,*Annenin gebelikte sigara ve tütün kullanması,*Annenin bebeğini emzirme döneminde de sigara ve tütün kullanmaya devam etmesi,*Anne bebek ilişkilerinin doyurucu olmaması,*Annenin psikolojisinin bozuk olması: Stresi, kaygısı ve depresyonu ilk sıralarda yer almaktadır.
*Mide gazının sık ve yeterli çıkarılamaması
*Aşırı beslenme, yetersiz beslenme (açlık),
*Bebek migreninin erken çeşitleri de ağrı nedeni olabilir.
Kolikli bebeğe yaklaşım ve tanı:
Sancılı bir bebeğin değerlendirilebilmesi ve kolik tanısının konulabilmesi için bebeğin ve annenin hastalıkla ilgili olabilecek geçmişlerinin ayrıntılı bir şekilde öğrenilmesi gerekir. Bu bilgiler öğrenildikten sonra bebeğiniz çocuk doktoru tarafından muayene edilecektir.
Doktorunuzla randevuya giderken:Doktorla randevuya gitmeden hazırlıklı olmak her zaman güzel bir fikirdir. Konuşmak ve danışmak istenilen konular hakkında kısa kısa hatırlatıcı notlar almak çok faydalı olur. Kolikli bebeğinizin randevusundan önce aşağıdaki konuları yazılı olarak not edin:- Sancı nöbetleri ilk başladığı zaman bebeğiniz kaç haftalıktı?
- Sancı nöbetleri genellikle günün hangi saatlerinde oluyor ve ne kadar sürüyor?
- Bebeğinizin davranışları nöbetten hemen önce, nöbet sırasında ve nöbetten sonra nasıldır?- Bebeğinizin beslenme ve uyku düzeni nasıldır?- Sancılanan bebeğinizi rahatlatmak için neler yaparsınız?- Bebeğinizin bakımıyla sizden başka ilgilenen kişi veya kişiler varsa onlar kimlerdir? (Diğer eş, büyük anneler ve büyük babalar,teyze, dayı, bakıcı gibi.)
Doktorunuz, muhtemelen, size aşağıdaki soruları yöneltecektir:
1) Bebeğinizin tipik ağlama nöbetlerini tarif eder misiniz?
2) Ağlama sesi neye benziyor?
3) Bebeğiniz sancılanırken geriliyor mu? Kolları, elleri, bacakları, karnı ve omurgası nasıl oluyor?
4) Nöbetler günün hangi döneminde başlıyor, ne kadar devam ediyor ve 1 haftada kaç gün tekrarlıyor?
5) Bebeğinizi sakinleştirmek için neler yapıyorsunuz? Yaptığınız şeyler ne kadar başarılı oluyor?
6) Bebeğinizin beslenme konusunda bir sıkıntısı var mı?
7) Bebeğinizi hangi besinlerle ve hangi sıklıkla beslersiniz? Verdiğiniz miktar ne kadardır?
8) Ağlama nöbetleri beslenmeden ne kadar sonra başlıyor?
9) Bebeğinizin kusmaları var mı? Hangi sıklıkla ve ne kadar kusar?
10) Bebeğinizin 1 defadaki uyku süresi ne kadardır? Son zamanlarda uyku düzeninde değişiklikler oldu mu?
11) Ağlama sırasında nefes almakta zorlanıyor mu?
12) Ağlama krizleri sırasında ailenizin diğer fertlerinin davranışları ve yaklaşımları nasıl?Doktorunuz yukarıdaki soruların cevaplarına ve ayrıntılı muayene bulgularına göre bebeğinizde infantil kolik dışında bir hastalık olup olmadığına karar verecektir.
Kolik şüphesi olan bir bebek doktor tarafından muayene edilirken:*Bebeğin boyu, ağırlığı, baş çevresi ölçülerek büyümesi değerlendirilir. Böylece yetersiz beslenme (açlık) veya aşırı beslenme durumları araştırılır.*Ciltte yanık, kızarıklık, şişlik, sıyrık, morluk, yara, döküntü, kaşıntı ve alerji işaretlerinin varlığı araştırılır.*Bebeğin elleri, kolları, bacakları, ayakları, el ve ayak parmakları, tırnakları incelenir.*Başı, kafatası kemiği, gözleri ve kulakları incelenir.*Kalp, akciğer ve bağırsak sesleri dinlenerek kontrol edilir.*Bebeğin cinsel organları ve anüs bölgesi dikkatle incelenir.*Bebeğin dokunmaya ve hareket ettirilmeye tepkisi değerlendirilir.
Bebek sancısıyla karıştırılmaması gereken önemli rahatsızlıklar:
Organik hastalık nedenleri elenmeden bebeğin sancı nöbetlerinin infantil koliğe bağlı olduğu iddia edilemez. Bebekte infantil kolik olduğunu söyleyebilmek için aşağıdaki nedenlerin elenmesi gerekir: Hirshprung hastalığı, boğulmuş fıtıklar, gastroözefajiyal reflü hastalığı, ileri dereceli hidronefroz, patolojik fimozis (sünnet derisinin aşırı darlığı), testisin veya eklerinin torsiyonu (dönmesi), pilor stenozu, barsak tıkanmaları, şiddetli kabızlık, anüste çatlaklar, , çocuk istismarı, bebeğin hırpalanması, yaralanmalar, kemik kırıkları, subdural hematom (kafatası kemiğinin altına kanama), göze kirpik, saç veya başka yabancı cisim kaçması, gözün kornea tabakasında yaralanmalar, hidrosefali, mikrobik hastalıklar (menenjit, zatürree, ortakulak iltihabı ve idrar yolları enfeksiyonu gibi ), el veya ayak parmaklarının etrafına veya penisin etrafına saç dolanması, inek sütü alerjisi, laktoz intoleransı (süt şekerine tahammülsüzlük).
Şüphelenilen bir hastalık varsa ona yönelik karın filmi, karın ultrasonu, yumurta (testis) ultrasonu, beyin tomografisi, endoskopi, dışkıda gizli kan, dışkıda redüktan madde, dışkıda kalprotektin, dışkı pH sı , tam idrar tahlili ve idrar kültürü gibi bazı tetkik ve tahlillerin yaptırılması gerekebilir.Gerçek bebek koliğinde şu özellikler olmaz: Aşırı derecede şişmiş ve gergin bir karın, safralı kusma, dışkıda kan görülmesi, beslenememe, yüksek ateş ve aşırı uyku hali. Bu belirtiler varsa infantil kolik değil başka ciddi bir hastalık söz konusu olabilir.Sancılı bebekte yukarıdaki hastalık nedenlerin olmadığını gösterebilmek için bebeğin bazen çocuk cerrahı, çocuk nöroloğu ve göz doktoru tarafından da muayene edilmesi gerekebilir.