Bektaşilik Hakkında bilgi
Hacı Bektaş Veli tarafından kurulduğu kabul edilen tarikatın adı Bu tarikatın kuruluşu her ne kadar Hacı Bektaş Veli'ye nisbet ediliyorsa da esas teşekkulu daha sonraki donemlere rastlar Bektaşi tarikatının silsilesini Bektaşiler şu şekilde naklederler: Hz Ali, Hasanı Basri, Habib elAcemi, Davud etTai, Ma'ruf elKerhi, Şeyh Sırrı esSakati, Cuneydi Bağdadi, EbU Ali Meraği, Şeyh EbU Ali Hasan, Şeyh Ebu Osman Mağribi, Şeyh Ebu Kasım Gurgani, Şeyh EbU Hasan Harkani, Şeyh EbU Farmidi, Fazl İbni Muhammed etTusi Hoca Ahmed Yesevi, Hoca Yusuf Hemedani, Şeyh Lokmanu'lHorasani, Piri Tarikat EsSeyyid Muhammed Bektaşı Veli İbni İbrahimu'sSani
Hacı Bektaşi Veli'nin neseplerini de şoyle gosterirler: İmam Ali, İmam Huseyin, İmam Zeynelabidin, İmam Muhammed Bakır, İmam Musa elKazım, İmam Ali Rıza, İmam Muhammed Naki, İmam Hasan elAskeri, İmam Muhammed Mehdi, Seyyid İbrahimu'lMukrimu'lHicap, Seyyid Hasan, İbni Seyyid İbrahim, Seyyid Muhammedu'sSani, Seyyid Mehdi, İbni Seyyid Muhammedu'sSani, Seyyid İbrahim, İbn Seyyid Hasan, Seyyid Muhammed, İbn İbrahim, İbn Seyyid, Elhak İbn Seyyid Muhammed, Seyyid Musa İbn Seyid İshak, Seyyid İbrahimu's Sani, İbn Seyyid Musa, Seyyid Muhammed eşŞehir Hacı Bektaşi Veli, İbn Seyyid İbrahimu'sSani
Hacı Bektaşi Veli'nin annesi Şeyh Ahmed NişabUri'nin kızı Hatem Hatun'dur Bektaşı Veli hicri 645 yılında Nişabur'da doğdu 680'de Ahmed Yesevi'nin tavsiyesiyle Anadolu'ya gecti Kırşehir yakınında Karabuke yerleşti, 738 de vefat etti
Bektaşilik, Anadolu'nun ortasında ıssız bir koyde doğmuştur Alimlerden uzak kaldığı gibi şehirlilerden cok koyluler ve yorukler arasında yayıldı Hatta coğu kez goze bile carpmadı Ancak tamamıyla kurulduktan ve dal budak saldıktan sonra anlaşıldı Bektaşilik her tarikat gibi batınidir Batına ait birtakım tasavvufi esrar ile icli dışlıdır Fakat batınilik meselelerinde obur tarikatlardan ayrılır Malum olan Batınilere yaklaşır Bektaşiler her şeylerini gizli tutarlar Her turlu teşkilatları saklıdır Birtakım işaretler ve remizler kullanırlar Buna binaen tarihte meşhur olan Batınilerle alakaları vardır Tarikatların bircoklarında bulunan seyri sulUkBektaşilik'te yoktur Muayyen evrad ve ezkarbile mevcut değildir Ancak inabeve ikrarile ayini Cemvardır
Bektaşilik'te Ehli Beyt'e fazla sevgi gosterilir Bu muhabbet ifrata kadar varır Hatta Bektaşiliği mezhep itibarıyla Ca'feri; irfan ve felsefe itibarıyla HurUfidiye tanımlayanlar vardır Gercekten Anadolu Bektaşileri (Aleviler) Ca'feri mezhebinde olduklarını acıktan acığa soylerler Mezhepte Ca'feri, tarikatte Bektaşi ve Alevi bulunduklarını itiraf ederler
Bektaşiler, Ca'feri fıkhını kabul ettikleri gibi İmamiyye mezhebini de kabul etmişlerdir Oniki imamı takdis ederler Hz EbU Bekr, Osman, Omer ile Hz Aişe'yi pek sevmezler Bektaşilik'te az cok tasavvuf, buyuk miktarda HurUfilik, Ahilik, Babailik,* Batınilik, HulUl* ve Tenasuh*, Ca'ferilik, Şii'lik, İmami'lik, Şamani'lik, Lama'lık hatta teslis gibi eski ve yeni bir cok unsurlar vardır Onun icin icinden cıkılmaz bir şekil almıştır
Yeniceri Ocağı'nın kuruluşunda Hacı Bektaş Veli dua etmiş, bu nedenle Yeniceriler onu pir olarak tanımışlardır Yeniceri Ocağı'na Hacı Bektaş Ocağıdenmesi bundan dolayıdır Bu tarikatın Turkler arasında tutunmasının, yaygınlık kazanmasının sebeplerinden birisi Yenicerilerle ilgisinin bulunmasıdır Ceşitli grupları ve cereyanları bunyesinde barındırması, toleransı, tarikat mensuplarının halkla icli dışlı olması; ozellikle Bektaşi edebiyatını oluşturan eserlerin Turkce ile ve halkın rahatlıkla anlayacağı bir uslupla yazılması, Bektaşiliğin yaygınlık kazanmasını sağlayan başlıca hususlardır
Bektaşilik Anadolu sınırları icinde kalmamış; Bulgaristan, Romanya, Sırbistan, Mısır, Arnavutluk ve Macaristan'a kadar yayılmıştır
Sunni bir yapıya oturan Osmanlı devletinde, ŞiiBatıni unsurların karıştığı Bektaşilik, aynı tempo ile yuruyemedi Yeniceri Ocağı'nın etkisi azalınca, hatta Sultan II Mahmud'un Yeniceri Ocağı'nı ilgasıyla Bektaşilik de ilga edildi Ancak Sultan Abdulaziz zamanında yeniden canlandı, gelişimini surdurmeye başladı 30 Kasım 1925'te tekkelerin kapatılmasıyla Bektaşilik resmen son buldu
Bektaşilik başlıca iki kola ayrılmaktadır Bunlardan birincisi Hacı Bektaş Veli'nin evli olduğunu kabul eden Celebiler koludur Bunlar, kendilerini Hacı Bektaş Veli'nin neslinden sayarlar Bu nedenle bunlara bel oğluadı verilir Bu kol Anadolu'da yaygınlık kazanmıştır İkinci kol mensuplarına Babağan kolu denilir Bunlar tarikat yoluyla Hacı Bektaş Veli'ye bağlı oldukları icin yol oğluadıyla anılırlar Bu kola mensup olanlar Hacı Bektaş Veli'nin bekar olduğunu kabul ederler Bu anlayış İstanbul, Rumeli ve Avrupa'nın ceşitli ulkelerinde yaygınlık kazanmıştır Zaman zaman bu iki grup birbirlerine karşı duşmanca tavır takınmışlardır
Bektaşiliğe girecek olan kişi belirli bir muddet denenir Sonra ikrar ayinidenilen bir torenle tarikata girer
Bektaşilik'te muridler beş dereceye ayrılır: 1Muhiblik, 2Dervişlik, 3Babalık, 4Mucerredlik, 5Halifelik
Muhib'in iki Bektaşi'nin kefaletiyle tarikata intisabı kabul edilir Buna el almakveya nasib almakda denilir Dervişliği isteyen erkek muhib tekkeye alınır Hizmetleriyle bunu isbata catışırsa dervişliğe kabul edilir ve dervişlik tacı giydirilir Ucuncu derece babalıktır Babalık dervişe halife tarafından verilen bir mertebedir Yeteneğini ispat eden dervişe bizzat halife tarafından bu paye verilir Halifenin icazetiyle bundan sonra muhib ve derviş yetiştirebilir Babaların Hz Peygamber soyundan geldiklerini kabul edenler yeşil sarık sararlar
Dorduncu derece mucerredliktir Bu dereceye yukselmek icin evlenmemiş olmak gerekmektedir Mucerredliğe secilen aday dervişlerden ve babalar arasından secilir Bu derece halifeye en yakın olanıdır Belirli bir merasim yapılır Adayın sağ kulağı delinir; MengUş adı verilen bir kupe takılır Bunlar kendilerini tarikata adadıkları icin evlenemezler, cocuk sahibi olamazlar
Bektaşi babası halifelik makamlarından birine muracaat eder Eğer halifeliğe gerek varsa ve muracaatı da kabul edilirse ona halifelik icazeti verilir Bunun dışında bir baba, uc mucerredin imzasıyla da halifelik makamını elde edebilir Bektaşilik dort temel uzerine oturur Bu dort temele dort kapı denir Şeriat kapısının mensupları Şeriata ve Ehli Beyt'in yoluna uymak zorundadır Tarikata giren yol oğlanlarıda bu yolun gereklerine uymağa mecburdur Hakikat kapısının mensubu, evrenin sırrını oğrenecek, marifet kapısının mensubu da nefsini masivadan temizleyecektir
Bektaşilikte ana ilke Hz Muhammed (sas)'in soyunu ve oniki imamı sevmek ve Ehli Beyt duşmanlarından uzak olmaktır
Bektaşi tarikatının kendine ozgu gelenekleri vardır: Bıyıklarını ve sakallarını uzatırlar Karşılaştıkları zaman sağ ellerini kalplerinin ustune koyarlar Birbirinin ellerini operler Başlarına oniki dilimli tac giyerler Goğuslerine teslim taşıadını verdikleri oniki dilimli bir tac takarlar Hırka giyerler, kemer kuşanırlar Birbirlerine omur boyu yardımcı olmak amacıyla :yol kardeşiadını verdikleri bir arkadaş edinirler Evfi Bektaşiler boşanmazlar Nasib kapanmasın diye kaşığı sofra uzerine yuzustu bırakmazlar Kapının eşiğine basmazlar HulUl, tenasuh ve hatta teslis anlayışı, inanc olarak Bektaşiliğe hakim olmuştur
Bektaşi tekkeleri genellikle dağ eteklerinde, ıssız, sakin yerlerde kurulmuştur
Bektaşi edebiyatı halk şiirinden yararlanmış, genellikte halk şiirindeki vezin, kafiye vb ozelliklere sadık kalınmıştır
Bektaşi tekkelerinde ve dergahlarında icra edilen musiki genelde halk musikisine cok yakındır Bektaşilik zengin bir tekke musikisine sahiptir
Hacı Bektaş Veli tarafından kurulduğu kabul edilen tarikatın adı Bu tarikatın kuruluşu her ne kadar Hacı Bektaş Veli'ye nisbet ediliyorsa da esas teşekkulu daha sonraki donemlere rastlar Bektaşi tarikatının silsilesini Bektaşiler şu şekilde naklederler: Hz Ali, Hasanı Basri, Habib elAcemi, Davud etTai, Ma'ruf elKerhi, Şeyh Sırrı esSakati, Cuneydi Bağdadi, EbU Ali Meraği, Şeyh EbU Ali Hasan, Şeyh Ebu Osman Mağribi, Şeyh Ebu Kasım Gurgani, Şeyh EbU Hasan Harkani, Şeyh EbU Farmidi, Fazl İbni Muhammed etTusi Hoca Ahmed Yesevi, Hoca Yusuf Hemedani, Şeyh Lokmanu'lHorasani, Piri Tarikat EsSeyyid Muhammed Bektaşı Veli İbni İbrahimu'sSani
Hacı Bektaşi Veli'nin neseplerini de şoyle gosterirler: İmam Ali, İmam Huseyin, İmam Zeynelabidin, İmam Muhammed Bakır, İmam Musa elKazım, İmam Ali Rıza, İmam Muhammed Naki, İmam Hasan elAskeri, İmam Muhammed Mehdi, Seyyid İbrahimu'lMukrimu'lHicap, Seyyid Hasan, İbni Seyyid İbrahim, Seyyid Muhammedu'sSani, Seyyid Mehdi, İbni Seyyid Muhammedu'sSani, Seyyid İbrahim, İbn Seyyid Hasan, Seyyid Muhammed, İbn İbrahim, İbn Seyyid, Elhak İbn Seyyid Muhammed, Seyyid Musa İbn Seyid İshak, Seyyid İbrahimu's Sani, İbn Seyyid Musa, Seyyid Muhammed eşŞehir Hacı Bektaşi Veli, İbn Seyyid İbrahimu'sSani
Hacı Bektaşi Veli'nin annesi Şeyh Ahmed NişabUri'nin kızı Hatem Hatun'dur Bektaşı Veli hicri 645 yılında Nişabur'da doğdu 680'de Ahmed Yesevi'nin tavsiyesiyle Anadolu'ya gecti Kırşehir yakınında Karabuke yerleşti, 738 de vefat etti
Bektaşilik, Anadolu'nun ortasında ıssız bir koyde doğmuştur Alimlerden uzak kaldığı gibi şehirlilerden cok koyluler ve yorukler arasında yayıldı Hatta coğu kez goze bile carpmadı Ancak tamamıyla kurulduktan ve dal budak saldıktan sonra anlaşıldı Bektaşilik her tarikat gibi batınidir Batına ait birtakım tasavvufi esrar ile icli dışlıdır Fakat batınilik meselelerinde obur tarikatlardan ayrılır Malum olan Batınilere yaklaşır Bektaşiler her şeylerini gizli tutarlar Her turlu teşkilatları saklıdır Birtakım işaretler ve remizler kullanırlar Buna binaen tarihte meşhur olan Batınilerle alakaları vardır Tarikatların bircoklarında bulunan seyri sulUkBektaşilik'te yoktur Muayyen evrad ve ezkarbile mevcut değildir Ancak inabeve ikrarile ayini Cemvardır
Bektaşilik'te Ehli Beyt'e fazla sevgi gosterilir Bu muhabbet ifrata kadar varır Hatta Bektaşiliği mezhep itibarıyla Ca'feri; irfan ve felsefe itibarıyla HurUfidiye tanımlayanlar vardır Gercekten Anadolu Bektaşileri (Aleviler) Ca'feri mezhebinde olduklarını acıktan acığa soylerler Mezhepte Ca'feri, tarikatte Bektaşi ve Alevi bulunduklarını itiraf ederler
Bektaşiler, Ca'feri fıkhını kabul ettikleri gibi İmamiyye mezhebini de kabul etmişlerdir Oniki imamı takdis ederler Hz EbU Bekr, Osman, Omer ile Hz Aişe'yi pek sevmezler Bektaşilik'te az cok tasavvuf, buyuk miktarda HurUfilik, Ahilik, Babailik,* Batınilik, HulUl* ve Tenasuh*, Ca'ferilik, Şii'lik, İmami'lik, Şamani'lik, Lama'lık hatta teslis gibi eski ve yeni bir cok unsurlar vardır Onun icin icinden cıkılmaz bir şekil almıştır
Yeniceri Ocağı'nın kuruluşunda Hacı Bektaş Veli dua etmiş, bu nedenle Yeniceriler onu pir olarak tanımışlardır Yeniceri Ocağı'na Hacı Bektaş Ocağıdenmesi bundan dolayıdır Bu tarikatın Turkler arasında tutunmasının, yaygınlık kazanmasının sebeplerinden birisi Yenicerilerle ilgisinin bulunmasıdır Ceşitli grupları ve cereyanları bunyesinde barındırması, toleransı, tarikat mensuplarının halkla icli dışlı olması; ozellikle Bektaşi edebiyatını oluşturan eserlerin Turkce ile ve halkın rahatlıkla anlayacağı bir uslupla yazılması, Bektaşiliğin yaygınlık kazanmasını sağlayan başlıca hususlardır
Bektaşilik Anadolu sınırları icinde kalmamış; Bulgaristan, Romanya, Sırbistan, Mısır, Arnavutluk ve Macaristan'a kadar yayılmıştır
Sunni bir yapıya oturan Osmanlı devletinde, ŞiiBatıni unsurların karıştığı Bektaşilik, aynı tempo ile yuruyemedi Yeniceri Ocağı'nın etkisi azalınca, hatta Sultan II Mahmud'un Yeniceri Ocağı'nı ilgasıyla Bektaşilik de ilga edildi Ancak Sultan Abdulaziz zamanında yeniden canlandı, gelişimini surdurmeye başladı 30 Kasım 1925'te tekkelerin kapatılmasıyla Bektaşilik resmen son buldu
Bektaşilik başlıca iki kola ayrılmaktadır Bunlardan birincisi Hacı Bektaş Veli'nin evli olduğunu kabul eden Celebiler koludur Bunlar, kendilerini Hacı Bektaş Veli'nin neslinden sayarlar Bu nedenle bunlara bel oğluadı verilir Bu kol Anadolu'da yaygınlık kazanmıştır İkinci kol mensuplarına Babağan kolu denilir Bunlar tarikat yoluyla Hacı Bektaş Veli'ye bağlı oldukları icin yol oğluadıyla anılırlar Bu kola mensup olanlar Hacı Bektaş Veli'nin bekar olduğunu kabul ederler Bu anlayış İstanbul, Rumeli ve Avrupa'nın ceşitli ulkelerinde yaygınlık kazanmıştır Zaman zaman bu iki grup birbirlerine karşı duşmanca tavır takınmışlardır
Bektaşiliğe girecek olan kişi belirli bir muddet denenir Sonra ikrar ayinidenilen bir torenle tarikata girer
Bektaşilik'te muridler beş dereceye ayrılır: 1Muhiblik, 2Dervişlik, 3Babalık, 4Mucerredlik, 5Halifelik
Muhib'in iki Bektaşi'nin kefaletiyle tarikata intisabı kabul edilir Buna el almakveya nasib almakda denilir Dervişliği isteyen erkek muhib tekkeye alınır Hizmetleriyle bunu isbata catışırsa dervişliğe kabul edilir ve dervişlik tacı giydirilir Ucuncu derece babalıktır Babalık dervişe halife tarafından verilen bir mertebedir Yeteneğini ispat eden dervişe bizzat halife tarafından bu paye verilir Halifenin icazetiyle bundan sonra muhib ve derviş yetiştirebilir Babaların Hz Peygamber soyundan geldiklerini kabul edenler yeşil sarık sararlar
Dorduncu derece mucerredliktir Bu dereceye yukselmek icin evlenmemiş olmak gerekmektedir Mucerredliğe secilen aday dervişlerden ve babalar arasından secilir Bu derece halifeye en yakın olanıdır Belirli bir merasim yapılır Adayın sağ kulağı delinir; MengUş adı verilen bir kupe takılır Bunlar kendilerini tarikata adadıkları icin evlenemezler, cocuk sahibi olamazlar
Bektaşi babası halifelik makamlarından birine muracaat eder Eğer halifeliğe gerek varsa ve muracaatı da kabul edilirse ona halifelik icazeti verilir Bunun dışında bir baba, uc mucerredin imzasıyla da halifelik makamını elde edebilir Bektaşilik dort temel uzerine oturur Bu dort temele dort kapı denir Şeriat kapısının mensupları Şeriata ve Ehli Beyt'in yoluna uymak zorundadır Tarikata giren yol oğlanlarıda bu yolun gereklerine uymağa mecburdur Hakikat kapısının mensubu, evrenin sırrını oğrenecek, marifet kapısının mensubu da nefsini masivadan temizleyecektir
Bektaşilikte ana ilke Hz Muhammed (sas)'in soyunu ve oniki imamı sevmek ve Ehli Beyt duşmanlarından uzak olmaktır
Bektaşi tarikatının kendine ozgu gelenekleri vardır: Bıyıklarını ve sakallarını uzatırlar Karşılaştıkları zaman sağ ellerini kalplerinin ustune koyarlar Birbirinin ellerini operler Başlarına oniki dilimli tac giyerler Goğuslerine teslim taşıadını verdikleri oniki dilimli bir tac takarlar Hırka giyerler, kemer kuşanırlar Birbirlerine omur boyu yardımcı olmak amacıyla :yol kardeşiadını verdikleri bir arkadaş edinirler Evfi Bektaşiler boşanmazlar Nasib kapanmasın diye kaşığı sofra uzerine yuzustu bırakmazlar Kapının eşiğine basmazlar HulUl, tenasuh ve hatta teslis anlayışı, inanc olarak Bektaşiliğe hakim olmuştur
Bektaşi tekkeleri genellikle dağ eteklerinde, ıssız, sakin yerlerde kurulmuştur
Bektaşi edebiyatı halk şiirinden yararlanmış, genellikte halk şiirindeki vezin, kafiye vb ozelliklere sadık kalınmıştır
Bektaşi tekkelerinde ve dergahlarında icra edilen musiki genelde halk musikisine cok yakındır Bektaşilik zengin bir tekke musikisine sahiptir
