Bel ağrısı günümüz toplumlarında iş gücü kaybı ve sakatlık yapan en önemli nedenlerden birisidir. Tüm dünya nüfusunun %70-90’ı hayatlarının herhangi bir döneminde bel ağrısı şikayeti ile karşılaşmaktadır.
Bu rahatsızlık en çok 40-50 yaş grubunda görülmekte ve gelişmiş toplumlarda kronik hastalık tedavisi açısından kalp hastalıklarından sonra ikinci sırayı almaktadır.
Ağrı nedeniyle iş günü ve işgücü kaybı, tanı, tedavi ve tazminat maliyeti toplamı ABD gibi ülkelerde yılda 16-20 milyar dolara varmaktadır. En sık görülen şekli mekanik bel ağrısıdır ve hastaların %70-85’i ilk akut ataktan sonra, herhangi bir tedaviye gerek kalmadan iyileşebilmektedir.
Buna karşın akut bel ağrısı atağı geçirenlerin %38’inde bir yıl içinde ikinci atak ve kronik bel ağrısı olanların %81’inde aynı yıl içinde akut atak gelişmektedir. Burada önemli olan bel ağrısının ilk akut atağından korunma ve tedavi planının ikinci atağı önleyebilecek devamlılıkta olmasıdır.
Sıklıkla görülen bel ağrıları şunlardır:
- Bel fıtığı-disk hernisi
- Diskler omurgalar arasında yer alan, dışında çember şeklinde daha sert bir yapı ve iç kısmında dış çember tarafından çevrelenmiş jel halinde bir dokudan oluşmaktadır. Asıl görevi bel üzerine binen yükleri dengelemektir. Diskin dış bölümünde zayıflama, yırtılma, kopma gibi değişikliklerin meydana gelmesi ile içindeki jel benzeri dokunun dışarı doğru hareket etmesi ile fıtık oluşur. Bel fıtığı oluşma riski kilo, yaş, uzun boy, ağır kaldırma, ağır spor gibi etkenlere bağlı olarak artar.
- Hastalarda görülen bulgular:
- Bel veya boyun bölgesinde, basıya uğrayan sinirin dağılımında ağrı/uyuşma
- Hareketle, öksürmeyle, öne eğilmeyle artan ağrı/uyuşma hissi
- Tutulan kol veya bacakta sinir basısının şiddetine göre his kaybı
- Kuvvet kaybı
- Refleks kaybı
- Omurga kanalının daralması-dar kanal,spinal stenoz
Bu hastalarda bir süre yürüme ile ağrı başlar, dinlenince geçer. İlerleyen olgularda yürüme mesafesi gittikçe kısalmaya başlar.
- Omurların oluşturduğu eklemlerin kireçlenmesi-faset eklem sendromu-
- Faset eklemler boyun, sırt ve bel bölgesi omurlarının arka tarafında yer alan küçük eklemlerdir. Bu eklemler ile omurgalar arkadan direkt olarak birbirlerine bağlıdırlar. Ve omurganın hareketini sağlamaktadırlar.
- Faset eklemler oldukça karmaşık ve birbirine bağlantılı sinirlerle donatılmışlardır, bu nedenle ağrıya çok duyarlıdırlar. Ağrı daha çok arkaya yaslanmak ve yana dönmekle artış gösterir.
- Faset eklemler aynı zamanda omurilikten sinirlerin çıktığı nöral forameni de oluşturur. Faset eklemlerde meydana gelen kireçlenme ve büyüme bu sinirlere baskı oluşturarak fıtık benzeri ağrıya neden olabilmektedir.
- Sakroiliak eklem hastalığı
- Sakroilyak eklem kuyruksokumu kemiğini leğen kemiğine bağlayan bir çok ligaman ile bağlantılı kompleks bir eklemdir. Belin alt bölgesinde yine bel fıtığı ile karıştırılabilecek bir ağrı yansımasına neden olabileceği gibi duruş bozukluğu, bacak kısalığı ve uygunsuz basma problemleri gibi bir çok rahatsızlığa zemin oluşturabilir. Aşırı ağır kaldırma; aniden öne eğilme, ters hareket, düşme gibi nedenlere oluşabilir.
- Siyatik-priformis kasının siyatik siniri sıkıştırması-
- Bu rahatsızlık siyatik ağrısına çok benzer bir ağrıya yol açtığı için, bel fıtığı ile karıştırılabilir. Piriformis kasının ağır kaldırma, mikrotravma (uzun süre oturma, cüzdan basısına bağlı) ya da ters bir harekete bağlı olarak kasılması, spazmı sonucunda siyatik sinir kas arasında sıkışabilir.
- Ağrı kalçadan ayağa doğru yayılır. Yanma vardır. Kalçayı oynattıkça artar. Oturup kalkarken artabilir.
- Diskin bozulması,dejeneratif disk hastalığı
- İlerleyen yaşla birlikte, diskin sıvı içeriğinin azalması sonucu, disk taşıma kapasitesini ve yüksekliğini yitirmeye başlar. Disklerde meydana gelen kireçlenmeler ve bozulmalar sonucu diskleri ve omurları birbirine bağlayan bağlarda da bozulmalar baş gösterir. Diskin daha kolay yırtılmasına zemin hazırlar.
- Hastalarda bel ve kalçalara yayılan ağrı görülür. Ağrı hareket etme, yük kaldırma, eğilme ya da yana dönme ile artış gösterir. Günlük aktiviteyi azaltarak, hareket kısıtlılığı ve yaşam aktiviteleri de kısıtlanır.
- Bel kaslarından kaynaklanan ağrılar
- Bel ve kalça bölgesini çevreleyen kaslarda kasılma; ağrı kasta kısalma ve spazm döngüsünü yaratır. Etkilenen kas grubunda ortaya çıkan yansıyan ağrı veya ilgili kasın kendisinde ağrı şeklinde ortaya çıkabilir.