Besinler hakkında bilgi

Besinler hakkında bilgi besinler hakkında data yapıcı onarıcı besinler nelerdir yapıcı ve onarıcı ve nelerdir BESİNLER Organik Besinler Karbonhidratlar Sindirilirler Yağlar Sindirilirler Proteinler Sindirilirler Vitaminler Sindirilmezler İnorganik Besinler Mineraller Sindirilmezler Su Sindirilmezler • Enerji vericiler : Karbonhidrat, yağ, protein Enerji verimi : Yağ, protein, karbonhidrat Yapıcıonarıcı : Protein, yağ, karbonhidrat Düzenleyiciler : Protein, vitamin, mineraller, su Istek derhal kullanım sırası : Karbonhidrat, yağ, protein Sindirim kolaylığı : Karbonhidrat, protein, yağ KARBONHİDRATLAR • C,H ve O 'den meydana gelmiştir3 çeşittir • İki kayda değer görevi vardır1)Eneraji kaynağı 2)Yapısal madde(Bitkilerde çeperin yapısına,tüm canlı hücrelerde de zarın yapısına katılarak tahsis yaparATP,DNA,RNA,NAD,NADP,FAD’ da bulunur 1) MONOSAKKARİTLER • Sindirime uğramazlar • Sadece ototroflar tarafından senaaalenir • İçerdikleri C sayısına kadar 2'ye ayrılırlar a) 5C'lu şekerler : Riboz, Deoksiriboz (Pentozlar) b) 6C'lu şekerler : Glikoz, Galaktoz, Fruktoz (Hegsozlar) • Monosakkaritlerin difüzyon hızları şöyledir Galaktoz Üzüm Şekeri Fruktoz • Riboz  ATP ve RNA'da bulunur Deoksiriboz  DNA'da bulunur • Dekstroz  Bal,üzüm ve incirde bol bulunurAçlık ve koma derhal kullanılır • Fruktoz  Bal ve olgun meyvelerde bol bulunur( meyve şekeri) • Galaktoz  Süt ve süt ürünlerinde bol bulunur( laktoz)Tabiatta az bulunur Hayvansal bir besin kaynağıdır 2) DİSAKKARİTLER • İki monosakkaritin birleşmesinden meydana kazanç • Dekstroz + Glikoz Maltoz (meyve şekeri) Üzüm Şekeri + Fruktoz Sakkaroz Sükroz (Nehir Pancar şekeri) Glikoz + Galaktoz Süt Şekeri (süt şekeri) • Maltoz ve sükroz bitkilerden, laktoz da hayvanlardan ve insanlardan sağlanır • Disakkaritler aralarında glikozit bağı vardır 3) POLİSAKKARİTLER • Çok sayıda monosakkaritin birleşmesinden meydana kazanç • Üzüm Şekeri + Glikoz + Üzüm Şekeri ++ Üzüm Şekeri Nişasta Glikoz + Glikoz + Dekstroz ++ Üzüm Şekeri Selüloz + (n1) H2O Glikoz + Glikoz + Üzüm Şekeri ++ Üzüm Şekeri Glikojen n tane • Son ürünlerin ayrı olmasının sebebi glikozların bağlanma biçimleridir A) Nişasta • Bitkilerde glikozun depo şeklidir • Düz zincirlidir ve alfa glikozit bağı ile bağlanmışlardır • Suda eksik çözünürİyot ile maviye boyanır • Nişasta,lökoplastta depolanırYumru ve tohumlarda daha çok depolanır B) Glikojen • Hayvanlarda glikozun depo şeklidir • Dallıdır ve alfa glikozit bağı ile bağlanmıştır • Suda çözünürİyot ile kahverengiye boyanır • en fazla karaciğer ve kaslarda bulunur,depo edilir C) Selüloz • Bitkilerde inşa maddesidirÇeperin yapısına katılır • Düzdür ve beta glikozit bağı ile bağlanmıştır • Suda çözünmez • Geviş getirenlerde ve termitlerde sindirilir YAĞLAR • C,H ve O'den meydana gelmiştirYapısındaki oksijen miktarı şekerlerdekinden azdır • 3 Yağ asidi + Gliserol Yağ + 3 H2O • Ester bağı ile bağlanırlar • Yağlarda çeşitliliği yağ asitleri sağlar • Suda çözünmezlerOrganik çözücüde çözünürler(Içki,eter gibi) • Isı ve darbeye karşı koruyucudur • Yağların enerji verimlerinin fazla olmasının sebebi karbon sayılarının fazla olmasındandır • Yağların 2 dereceden enerji verici olarak kullanılmasının sebebi sindiriminin fazla şiddet olmasındandır • Karbonhidrat ve proteinlerin fazlası yağa dönüştürülürBunun sebebi ise yağların enerji verimlerinin yüksek olması ve uzun süreli kullanılabilmesidir • Solunumla yıkılmaları sonucunda artı su açığa çıkarırlarOnun için bilhassa kış uykusuna yatan,uzun süreli göç eden ve suyun az olduğu ortamlarda yaşamış hayvanlarda iyi bir ambar ve enerji maddesidir aynı zamanda hafif olduğu için uçmada hayvana menfaat sağlar • Yağ asitleri en kolay lipitler olup,uzun karbon zincirlerinden oluşurlarKarbonlar arasındaki bağlar tek ise doymuş,çift ise doymamış yağ asitleridirDoymamış yağlar bitkiseldir ve sıvıdır Dolu yağlar ise hayvansaldır ve katıdırDoymamış yağların yüksek sıcaklık ve basınçta hidrojenle doyurulmasıyla margarin yapılır • Oleik asit  zeytinyağında; Linoleik asit  tohumlarda; Butirik asit  tereyağında Steroid  zarların yapısına katılırbununla birlikte vitamin ve hormon olarak iş görür Fosfolipid  gözenekli olan zarı yapısına katılır PROTEİNLER • C,H,O,N ve bazılarında S,P bulunur • Yapı taşları 20 değişiklik aminoasittir • aa+aa+aa++aa Protein + (n1)H2O n tane • Peptit bağı ile bağlanırlar • DNA şifresi ile senaaalenen tek moleküldür • Enzim,hormon ve gözenekli olan zarı yapısına katılır • Solunumla ama zor durumlarda yakılırlarSolunum ürünleri H2O , CO2 , H2S , NH3 , üre ve ürik asittir • Aminoasitler anfoter nitelik gösterirler • Proteinler virüslerden insanlara dek bütün canlılarda yaşamsal rolleri olduğundan hücrelerde en fazla bulunan organik moleküllerdir • Proteinler enerjiyi derhal kaybettiklerinden nedeniyle 3 dereceden enerji kaynağıdır • Proteinler vücutta güç kaynağı olarak kullanılırsa vücutta zayıflama ve dengesizlik görülür • Proteinler her canlı türüne özgü olup antijen nitelik gösterirlerYani farklı özelliğe sahip bir canlıya aktarıldığında antikor oluşumuna sebep olur VİTAMİNLER • Cisim direncini arttırırlar • Enzimlerin yapısına katılırlar • Düzenleştiricidirler,enerji vermezler,sindirilmezler • Bir kısmı besinde bulunduğu şekliyle vitamin özelliğinde değildirBunlar vücuda alındıktan daha sonra vitamin özelliği kazanırBunlara provitamin denir • Yağda eriyen vitaminler A,D,E,K Suda eriyen vitaminler B,C 'dir • İnsan vücudunda A,B,D,K senaaalenir A  karaciğerde B,K  bağırsakta bakteriler kadar D  deride • A,D,K karaciğerde depolanırDiğerlerinin fazlası atılır A vitamini  Balık yağı,yumurta sarısı,süt,peynir,karaciğer,yeşil sebzelerde bulunur  Çoğaltma ve gelişmeyi sağlar,vücudu enfeksiyonlara karşı korur,gece körlüğünü önler B vitamini  Tahılların kabuklarında,et,süt,karaciğer ve yeşil sebzelerde bulunur  Karbonhidrat,yağ ve proteinlerin gövde içinde kullanılmasında katalizör olarak görev yaparKansızlığı önler C vitamini  Yeşil sebze ve meyvelerde bulunur  Senet dokusunun oluşması için gereklidirSkorbit hastalığını önlerVücudu enfeksiyonlara karşı korur D vitamini  Balık yağı,karaciğer,yumurtada bulunurUltraviyole ışınlarının etkisi ile deride üretilir  Vücuttaki Ca,P dengesini sağlarKemiklerin gelişmesini sağlarÇocuklarda raşitizmi önler E vitamini  Yeşil sebze,karaciğer,et ve bitkisel yağlarda bulunur  Üreme organlarının gelişmesini sağlar ve kısırlığı önler K vitamini  Yeşil sebzeler,karaciğer ve yumurtada bulunurBağırsaktaki bakteriler tarafından senaaalenir  Eksikliğinde kanın pıhtılaşması gecikir MİNERALLER • İnorganik maddelerdirSindirime uğramazlar • Enzimlerin yapısına katılırlarDüzenleştiricidirler • Minerallerin gövde içindeki görevleri şunlardır: 1)Enzimlerin ve hemoglobinin yapısına katılır(Fe,P) 2)Kemiklerin ve dişlerin gelişmesini sağlar(Ca,P,Mg) 3)Vücut ve hücresel sıvısının osmatik basıncını ayarlar(Bunlardan gözenekli olan içi sıvıda Na,Cl; gözenekli olan dışı sıvıda K,Mg ve P bulunur) SU • İnorganik maddedir ve sindirime uğramaz • Enzimlerin çalışması ve kimyasal reaksiyonların meydana gelebilmesi için su şarttır