Dişlerimizi bir kurtcuğun yemediğini, ağızdaki bakterilerin karbonhidratla beslenerek urettiği asidin onları curuttuğunu yaklaşık iki asırdır biliyoruz Bir dişin curumesi icin gerekli olan şey, mikroorganizma, basit şekerlere indirgenen karbonhidratların herhangi biri ve dişin cozulmesini sağlayacak kadar yeterli zamandır Bu şu anlama geliyor, bu ucunden birisi olmazsa dişlerimiz curumez Bakteri olmazsa ne olursa olsun diş curumez, karbonhidrat olmazsa diş curumez ve ikisi asit salgılayacak kadar bir arada kalmazsa diş curumez Bunların sıfırlanması elbette mumkun değil ama karbonhidrat, zaman, bakteri uclusunu doğru yonetebilirsek diş curuğunden kurtuluruz Bunların icinden dişimizi curuten bakterilerin besin kaynağı olan karbonhidratları ele alırsak şu soruyu sorabiliriz, biz beslenme duzenlenmesi ile ağız sağlığımızı nasıl koruyabiliriz?
imagesbeslenmedediscurugununonemi5aece7c65766a
h 4Diş curuklerine sebep olan gıdalar Oncelikle dişimizi curuten aynı zamanda vucudumuzun enerji kaynağı olan karbonhidratların neler olduğundan bahsedelim En cok bildiğimiz karbonhidratlar, beyaz ve kahverengi şekerdeki sakkaroz, meyvelerdeki fruktoz, baldaki fruktoz ve glikoz, sutte bulunan laktozdur Bu maddelerin bulunduğu tum gıdalar, basit şekerleri ihtiva eder Bunların dışında daha kompleks şeker iceren gıdalar; patates, pirinc, ekmek, buğday gevreği, kuru uzum, tahıllı yiyecekler gibi besinlerde bulunan nişastadır
Şeker ve nişasta iceren tum bu gıdalar ağızda bakteriler tarafından hemen tuketilmeye başlar ve asit ortamı oluşur Ornek verirsek direk basit şeker iceren biskuvi, tatlı ve şekerlemeler, tatlı icecekler, cikolata gibi gıdaların yanında patates, pilav, makarna, meyveler, meyve suları, arpa, yulaf, bulgur, mısır, kestane gibi gıdalar da kompleks şeker icererek değişik duzeylerde diş curume surecine katılırlar Sutte bulunan protein, kalsiyum ve fosfat ağızdaki asitleri notralize ettiğinden sut, icerdiği laktoza rağmen diş dostudur
imagesbeslenmedediscurugununonemi5aece7c8c40d3
h 4Şekerli kahve dişlerin en buyuk duşmanı Yapılan araştırmalarda, cikolatanın, elma ve ekmekle yakın oranda diş curuğune sebep olduğu; şekerli kahvenin ise ucunden daha fazla diş curuğune sebep olduğu anlaşılmıştır Yemek sırasında yenilen şekerlere oranla yemek araları tuketilen şekerler daha fazla curuğe sebep olur Yemek yeme sıklığı ne kadar fazla olursa curuk oluşma hızı da o kadar artar Yemek yeme sıklığı iki katına cıktığında curuk oluşma hızı altı katına cıkar
Curuk oluşumu icin karbonhidratın belirli bir sure dişle temas etmesi gerektiği icin karbonhidratların yapışkanlığı da curuk oluşumunu etkiler Elde yapışkan yiyecekler ile ağızda yapışkan yiyecekler farklıdır Mesela karamele ve keke gore, ekmek ve kuru uzum ağızdan daha zor temizlenmektedir Bu acıdan cikolata karamele cozunebilir şeker icerdiğinden ağızdan hızlı bir şekilde atılır Daha az yapışkan gibi gorunen ekmek ise ağızdan daha uzun surede atılabilmektedir Mesela yulaf ezmeli bir kanepe ilk beş dakika icinde ancak yarı yarıya ağızdan uzaklaşırken karamele, cikolatalı gofret, kremalı pasta tamamen uzaklaşmaktadır İlk beş dakikada puf boreğinin ancak dortte biri cozulurken sutlu cikolatanın, muz, elmanın beş dakikada tamamen ağızdan uzaklaştığı gorulmuştur
imagesbeslenmedediscurugununonemi5aece7ceb984f
h 4Besinlerde ki curuk oluşumunu onleyen maddeler Bazı yiyeceklerde curuk oluşumunu onleyen maddeler vardır orneğin cikolatadaki tanin, peynirdeki kazein peptitleri, tahılardaki fitatlar, sutteki protein kalsiyum ve fosfor gibi Bu maddeler ağızdaki asitliği notralize ederek, mine yuzeyinin tamir surecine katkıda bulunarak, bakterilerin ureme surecini etkileyerek yardımcı olurlar Bazı besinler tuketildiklerinde tukuruk akış hızını arttırır ve lifleriyle dişlerin mekanik olarak temizlenmesine yardımcı olur Ciğ havuc ve kereviz şeker icermesine rağmen lifli olması ve mekanik temizlemeye imkan vermesiyle dişler icin faydalıdır Yeşil cay gibi şeker ihtiva etmeyen bitkisel caylar da ağız sağlığı acısından faydalıdır Peynirdeki protein sebebiyle yemeği peynirle bitirmek curuk mekanizmasında dişlere yardımcı olur Aynı zamanda c vitamini, ağız kokusuna iyi gelmesiyle maydanoz, tere, kuruyemişler, balıktaki fosfor, yoğurt, peynir fosfat icermesiyle, yer fıstığı icerdiği bir tur proteinle, bol su tuketimi dişler acısından faydalıdır
Gunumuzde evde yemek yeme alışkanlığının giderek azalması, zaman azlığı ile cabuk bulunabilen gıdalara yonelme sebebiyle genel sağlık olduğu kadar diş sağlığı da olumsuz etkilenmektedir Buna rağmen sağlıklı beslenme arayışında olan kişiler icin bu nuansların işe yarayacağını duşunuyoruz
imagesbeslenmedediscurugununonemi5aece7d03edc0
h 4Ne kadar yediğiniz değil ne sıklıkla yediğiniz onemli Ozetlersek besinlerle curuk arasındaki ilişki zannedildiğinden biraz daha karmaşıktır Curuk mekanizmasını bildiğimizde bunu yoneterek sureci onleyebiliriz İyi ve dengeli bir beslenme ile sağlıklı kalabiliriz Zannedildiğinden cok daha fazla gıda karbonhidrat icermektedir Gıdaların curuk surecine katkılarında dişe yapışma suresi, icerdiği curuk engelleyici maddeler de onemlidir Bu gıdaları ne kadar yediğimiz değil, ne kadar sıklıkla yediğimiz onemlidir Gun boyu atıştırmaktan kacınmak ve minenin tamir surecine imkan tanımak gerekir Yeme icme sıklığı altı kere ile sınırlanırsa ve dişlerin kendini tamir etmesi icin oğun aralarında iki saat ara verilirse mine yuzeyinin mineralizasyonuna imkan tanımış oluruz
Curuk mekanizmasında rol oynayan tukuruk yapımız, ağız bakımı gibi başka faktorleri de bir başka yazımızda inceleyeceğiz Sağlıklı ve mutlu kalın
imagesbeslenmedediscurugununonemi5aece7c65766a
h 4Diş curuklerine sebep olan gıdalar Oncelikle dişimizi curuten aynı zamanda vucudumuzun enerji kaynağı olan karbonhidratların neler olduğundan bahsedelim En cok bildiğimiz karbonhidratlar, beyaz ve kahverengi şekerdeki sakkaroz, meyvelerdeki fruktoz, baldaki fruktoz ve glikoz, sutte bulunan laktozdur Bu maddelerin bulunduğu tum gıdalar, basit şekerleri ihtiva eder Bunların dışında daha kompleks şeker iceren gıdalar; patates, pirinc, ekmek, buğday gevreği, kuru uzum, tahıllı yiyecekler gibi besinlerde bulunan nişastadır
Şeker ve nişasta iceren tum bu gıdalar ağızda bakteriler tarafından hemen tuketilmeye başlar ve asit ortamı oluşur Ornek verirsek direk basit şeker iceren biskuvi, tatlı ve şekerlemeler, tatlı icecekler, cikolata gibi gıdaların yanında patates, pilav, makarna, meyveler, meyve suları, arpa, yulaf, bulgur, mısır, kestane gibi gıdalar da kompleks şeker icererek değişik duzeylerde diş curume surecine katılırlar Sutte bulunan protein, kalsiyum ve fosfat ağızdaki asitleri notralize ettiğinden sut, icerdiği laktoza rağmen diş dostudur
imagesbeslenmedediscurugununonemi5aece7c8c40d3
h 4Şekerli kahve dişlerin en buyuk duşmanı Yapılan araştırmalarda, cikolatanın, elma ve ekmekle yakın oranda diş curuğune sebep olduğu; şekerli kahvenin ise ucunden daha fazla diş curuğune sebep olduğu anlaşılmıştır Yemek sırasında yenilen şekerlere oranla yemek araları tuketilen şekerler daha fazla curuğe sebep olur Yemek yeme sıklığı ne kadar fazla olursa curuk oluşma hızı da o kadar artar Yemek yeme sıklığı iki katına cıktığında curuk oluşma hızı altı katına cıkar
Curuk oluşumu icin karbonhidratın belirli bir sure dişle temas etmesi gerektiği icin karbonhidratların yapışkanlığı da curuk oluşumunu etkiler Elde yapışkan yiyecekler ile ağızda yapışkan yiyecekler farklıdır Mesela karamele ve keke gore, ekmek ve kuru uzum ağızdan daha zor temizlenmektedir Bu acıdan cikolata karamele cozunebilir şeker icerdiğinden ağızdan hızlı bir şekilde atılır Daha az yapışkan gibi gorunen ekmek ise ağızdan daha uzun surede atılabilmektedir Mesela yulaf ezmeli bir kanepe ilk beş dakika icinde ancak yarı yarıya ağızdan uzaklaşırken karamele, cikolatalı gofret, kremalı pasta tamamen uzaklaşmaktadır İlk beş dakikada puf boreğinin ancak dortte biri cozulurken sutlu cikolatanın, muz, elmanın beş dakikada tamamen ağızdan uzaklaştığı gorulmuştur
imagesbeslenmedediscurugununonemi5aece7ceb984f
h 4Besinlerde ki curuk oluşumunu onleyen maddeler Bazı yiyeceklerde curuk oluşumunu onleyen maddeler vardır orneğin cikolatadaki tanin, peynirdeki kazein peptitleri, tahılardaki fitatlar, sutteki protein kalsiyum ve fosfor gibi Bu maddeler ağızdaki asitliği notralize ederek, mine yuzeyinin tamir surecine katkıda bulunarak, bakterilerin ureme surecini etkileyerek yardımcı olurlar Bazı besinler tuketildiklerinde tukuruk akış hızını arttırır ve lifleriyle dişlerin mekanik olarak temizlenmesine yardımcı olur Ciğ havuc ve kereviz şeker icermesine rağmen lifli olması ve mekanik temizlemeye imkan vermesiyle dişler icin faydalıdır Yeşil cay gibi şeker ihtiva etmeyen bitkisel caylar da ağız sağlığı acısından faydalıdır Peynirdeki protein sebebiyle yemeği peynirle bitirmek curuk mekanizmasında dişlere yardımcı olur Aynı zamanda c vitamini, ağız kokusuna iyi gelmesiyle maydanoz, tere, kuruyemişler, balıktaki fosfor, yoğurt, peynir fosfat icermesiyle, yer fıstığı icerdiği bir tur proteinle, bol su tuketimi dişler acısından faydalıdır
Gunumuzde evde yemek yeme alışkanlığının giderek azalması, zaman azlığı ile cabuk bulunabilen gıdalara yonelme sebebiyle genel sağlık olduğu kadar diş sağlığı da olumsuz etkilenmektedir Buna rağmen sağlıklı beslenme arayışında olan kişiler icin bu nuansların işe yarayacağını duşunuyoruz
imagesbeslenmedediscurugununonemi5aece7d03edc0
h 4Ne kadar yediğiniz değil ne sıklıkla yediğiniz onemli Ozetlersek besinlerle curuk arasındaki ilişki zannedildiğinden biraz daha karmaşıktır Curuk mekanizmasını bildiğimizde bunu yoneterek sureci onleyebiliriz İyi ve dengeli bir beslenme ile sağlıklı kalabiliriz Zannedildiğinden cok daha fazla gıda karbonhidrat icermektedir Gıdaların curuk surecine katkılarında dişe yapışma suresi, icerdiği curuk engelleyici maddeler de onemlidir Bu gıdaları ne kadar yediğimiz değil, ne kadar sıklıkla yediğimiz onemlidir Gun boyu atıştırmaktan kacınmak ve minenin tamir surecine imkan tanımak gerekir Yeme icme sıklığı altı kere ile sınırlanırsa ve dişlerin kendini tamir etmesi icin oğun aralarında iki saat ara verilirse mine yuzeyinin mineralizasyonuna imkan tanımış oluruz
Curuk mekanizmasında rol oynayan tukuruk yapımız, ağız bakımı gibi başka faktorleri de bir başka yazımızda inceleyeceğiz Sağlıklı ve mutlu kalın