Dimağ kanaması, dimağ dokusu içine (intraserebral) ya da onu çevreleyen zarlar ve kemik arasına (subaraknoidal, subdural, epidural) olan kanamayı tabir eder. Bu kanamaların tümü travmatik yani rastgele bir nedenden ötürü dimağa alınan darbe sonrası olabileceği üzere, hipertansiyon ve diğer sistemik rastgele bir hastalık neticesinde de ortaya çıkabilmektedir.
İntraserebral Kanamalar
Dimağı besleyen damarların, münhasıran de belli başlı yerlerdeki küçük damarların cidarında yırtılma sonucu, kanın dimağ içine sızması ve dimağ dokusunu tahrip etmesidir. Her yıl yaklaşık olarak 100.000 kişi içinde 12-15 olgu görülmekte ve bu nispet 40 yaş üzerinde artmaktadır. Erkek, hatun orantısı 1\1,67’dir.Risk faktörleri hipertansiyon, amyloid anjiopati, travma, alkol ve nikotindir. Bunların yanında tedavi gayesiyle kulanılan aspirin, nonsteroid antienflamatuarlar ve trombolitik ajanlar da neden olabilmektedir. Dimağ damarları yaş ilerledikçe yıpranırlar ve elastiki özelliklerini kaybederler. Hipertansiyon ve amyloid anjiopati üzere illetler neticesinde elastikiyetini kaybetmiş bu damarların cidarları yırtılır ve kan dimağ dokusu içine sızar. Bu kan dimağ dokusu içerisinde birikerek kitle tesiri oluşturur ve dimağ dokusunu tahrip eder. Birebir devirde bu kitle tesiri dimağın dolaşım sistemini de bozarak iskemiye neden olur.
Klinik olarak umumiyetle tek taraflı kuvvet kaybı, başağrısı ve bilinç değişiklikleri ile ortaya çıkar. Bunun yanında konuşma bozukluğu, nöbet, bulantı, kusma da görülebilir.
Ön tanı için ayrıntılı bir hikaye alınmalıdır. Radyolojik tetkiklerden bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme yolları tanıda kullanılır. Kısa müddetli olması ve daha âlâ tanı koyduruculuğu nedeniyle bilgisayarlı tomografi daha çok tercih edilmektedir.
Tedavide birinci yapılması gereken hastanın hayati fonksiyonlarını müdafaaya yönelik, teneffüs ve dolaşım sisteminin idamesini sağlamaktır. Kanamanın büyüklüğü, beyindeki lokalizasyonu, hastanın nörolojik tablosu kıymetlendirilerek tedavinin cerrahi ya da medikal yapılacağına karar verilir. Cerrahi olarak yapılacak tedavi dimağ dokusunda birikmiş ve kitle tesiri yaratan kanın boşaltılması, kanamanın durdurulmasıdır. Medikal tedavi olarak da baş içi basıncını azaltacak ve kanama etrafında oluşan ödemi azaltmaya yönelik kullanılacak ilaçlardır. Hastanın nöbet geçirmesini engelleyen antiepileptik ilaçlar da kollayıcı olarak başlanır.
Subaraknoid Kanama
Dimağı çevreleyen araknoid zarı altına olan kanamalardır. Görülme sıklığı 10-16\100000'dir. Risk faktörleri ailesel, sigara, alkol, hipertansiyon, oral kontraseptif, kokain, amfetamin üzere ilaç alışkanlıklarıdır. Sebep olarak en sık anevrizma, bunun yanında hipertansiyon, ateroskleroz, arteriovenöz malformasyonlar, dimağ tümörleri, kanama bozuklukları, ensefalit, menenjit, meningoensefalit, antikoagülan tedavi komplikasyonları, baş travması ve bilinmeyen nedenli olanlardır.
Bulgular en sık olarak şiddetli başağrısı ve ense sertliğidir. Bunun yanında bulantı, kusma, baş dönmesi, çift görme, nöbet, şuur bulanıklığı ve eşlik edebilecek olan intraserebral kanamaya ilişkin bulgular olabilmektedir. Tanı birinci başta süratli sonuç veren bilgisayarlı tomografi ile kanamanın tespit edilmesidir. Kanamanın tespitinden sonra yapılması gereken dimağ damarlarını görüntülemeye yönelik yapılacak olan anjiografidir.
Şayet anjiografi neticesinde anevrizma tespit edilir ise o devir yerleşim ve konfigürasyonuna nazaran cerrahi yahut endovasküler yollarla anevrizmanın dolaşım dışı bırakılması gerekir.
Tüm gelişmelere karşın günümüzde bu hastaların %25-30’u hastaneye gelemeden kaybedilmekte, arkaya kalanların ise %30-50 kadarı kurtarılamamaktadır.
Epidural Hematom
Travmaya bağlı meydana gelen dimağın kalın zarı (dura) ile kemik arasında olan kanamalardır. Travma sonrası dura üzerindeki damarların zedelenmesi sonucu oluşurlar, çoklukla kafatası kemiğindeki bir kırık buna eşlik eder. Tüm baş travmalarının %0,2-0,6'sında görülürler. Klinik üç formda önümüze çıkar, birincisi lucid interval (şuurun açılıp kapanması), ikincisinde şuur büsbütün gizlidir ve hiç açılmaz, üçüncüsünde bilinç bulanıklığı halindedir. Tanı bilgisayarlı tomografi ile konur, manyetik rezonans görüntüleme de tanıda kullanılabilir, ama bilgisayarlı tomografi çok daha erken sonuç vermesi ve devranın hayati değer taşıması nedeniyle tercih edilmektedir.
Tedavi dura ile kemik arasında biriken kan ölçüsü ve dimağa yaptığı basının raddesine nazaran takip yahut cerrahidir. Şayet çok az bir ölçüde kan birikimi varsa hasta çok yakın gözlem altında tutularak takibe alınabilir. Karar cerrahi ise çok süratli bir biçimde uygulanmalıdır. Cerrahi olarak dura ile kemik arasındaki kan boşaltılır ve kanama odağı bulunarak durdurulur. Cerrahi tedavi sonrası sonuçlar yüz güldürücüdür. Tedavi sonrası alınan âlâ sonuç %55-89 arasında, mortalite %5-29 arasında değişmektedir.
Subdural Hematom
Baş travması geçiren hastaların %8-57’sinde subdural hematom görülmektedir. Dura ile dimağ dokusu arasında olan damarların zedelenmesine bağlı oluşan kan birikimidir. Subdural hematomlu vakaların %50’sinde dimağda ek olarak öbür patolojiler de vardır. Ekseriyetle hastalar çok önemli nörolojik bozukluklarla gelirler ve %50 hastada şuur gizlidir. Tanıda en güzel metot bilgisayarlı tomografidir,manyetik rezonans görüntüleme de tanı koydurabilir.
Kitle tesiri olan ve nörolojik bozukluk yapan hematomlarda tedavi cerrahidir. Cerrahi olarak dimağ ile dura arasındaki birikmiş olan kan boşaltılır ve kanama odağı bulunarak denetim altına alınır. Mortalite orantısı %42-90 arasında değişmektedir, bu orantı epidural hematomlara nazaran çok daha yüksektir.
İntraserebral Kanamalar
Dimağı besleyen damarların, münhasıran de belli başlı yerlerdeki küçük damarların cidarında yırtılma sonucu, kanın dimağ içine sızması ve dimağ dokusunu tahrip etmesidir. Her yıl yaklaşık olarak 100.000 kişi içinde 12-15 olgu görülmekte ve bu nispet 40 yaş üzerinde artmaktadır. Erkek, hatun orantısı 1\1,67’dir.Risk faktörleri hipertansiyon, amyloid anjiopati, travma, alkol ve nikotindir. Bunların yanında tedavi gayesiyle kulanılan aspirin, nonsteroid antienflamatuarlar ve trombolitik ajanlar da neden olabilmektedir. Dimağ damarları yaş ilerledikçe yıpranırlar ve elastiki özelliklerini kaybederler. Hipertansiyon ve amyloid anjiopati üzere illetler neticesinde elastikiyetini kaybetmiş bu damarların cidarları yırtılır ve kan dimağ dokusu içine sızar. Bu kan dimağ dokusu içerisinde birikerek kitle tesiri oluşturur ve dimağ dokusunu tahrip eder. Birebir devirde bu kitle tesiri dimağın dolaşım sistemini de bozarak iskemiye neden olur.
Klinik olarak umumiyetle tek taraflı kuvvet kaybı, başağrısı ve bilinç değişiklikleri ile ortaya çıkar. Bunun yanında konuşma bozukluğu, nöbet, bulantı, kusma da görülebilir.
Ön tanı için ayrıntılı bir hikaye alınmalıdır. Radyolojik tetkiklerden bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme yolları tanıda kullanılır. Kısa müddetli olması ve daha âlâ tanı koyduruculuğu nedeniyle bilgisayarlı tomografi daha çok tercih edilmektedir.
Tedavide birinci yapılması gereken hastanın hayati fonksiyonlarını müdafaaya yönelik, teneffüs ve dolaşım sisteminin idamesini sağlamaktır. Kanamanın büyüklüğü, beyindeki lokalizasyonu, hastanın nörolojik tablosu kıymetlendirilerek tedavinin cerrahi ya da medikal yapılacağına karar verilir. Cerrahi olarak yapılacak tedavi dimağ dokusunda birikmiş ve kitle tesiri yaratan kanın boşaltılması, kanamanın durdurulmasıdır. Medikal tedavi olarak da baş içi basıncını azaltacak ve kanama etrafında oluşan ödemi azaltmaya yönelik kullanılacak ilaçlardır. Hastanın nöbet geçirmesini engelleyen antiepileptik ilaçlar da kollayıcı olarak başlanır.
Subaraknoid Kanama
Dimağı çevreleyen araknoid zarı altına olan kanamalardır. Görülme sıklığı 10-16\100000'dir. Risk faktörleri ailesel, sigara, alkol, hipertansiyon, oral kontraseptif, kokain, amfetamin üzere ilaç alışkanlıklarıdır. Sebep olarak en sık anevrizma, bunun yanında hipertansiyon, ateroskleroz, arteriovenöz malformasyonlar, dimağ tümörleri, kanama bozuklukları, ensefalit, menenjit, meningoensefalit, antikoagülan tedavi komplikasyonları, baş travması ve bilinmeyen nedenli olanlardır.
Bulgular en sık olarak şiddetli başağrısı ve ense sertliğidir. Bunun yanında bulantı, kusma, baş dönmesi, çift görme, nöbet, şuur bulanıklığı ve eşlik edebilecek olan intraserebral kanamaya ilişkin bulgular olabilmektedir. Tanı birinci başta süratli sonuç veren bilgisayarlı tomografi ile kanamanın tespit edilmesidir. Kanamanın tespitinden sonra yapılması gereken dimağ damarlarını görüntülemeye yönelik yapılacak olan anjiografidir.
Şayet anjiografi neticesinde anevrizma tespit edilir ise o devir yerleşim ve konfigürasyonuna nazaran cerrahi yahut endovasküler yollarla anevrizmanın dolaşım dışı bırakılması gerekir.
Tüm gelişmelere karşın günümüzde bu hastaların %25-30’u hastaneye gelemeden kaybedilmekte, arkaya kalanların ise %30-50 kadarı kurtarılamamaktadır.
Epidural Hematom
Travmaya bağlı meydana gelen dimağın kalın zarı (dura) ile kemik arasında olan kanamalardır. Travma sonrası dura üzerindeki damarların zedelenmesi sonucu oluşurlar, çoklukla kafatası kemiğindeki bir kırık buna eşlik eder. Tüm baş travmalarının %0,2-0,6'sında görülürler. Klinik üç formda önümüze çıkar, birincisi lucid interval (şuurun açılıp kapanması), ikincisinde şuur büsbütün gizlidir ve hiç açılmaz, üçüncüsünde bilinç bulanıklığı halindedir. Tanı bilgisayarlı tomografi ile konur, manyetik rezonans görüntüleme de tanıda kullanılabilir, ama bilgisayarlı tomografi çok daha erken sonuç vermesi ve devranın hayati değer taşıması nedeniyle tercih edilmektedir.
Tedavi dura ile kemik arasında biriken kan ölçüsü ve dimağa yaptığı basının raddesine nazaran takip yahut cerrahidir. Şayet çok az bir ölçüde kan birikimi varsa hasta çok yakın gözlem altında tutularak takibe alınabilir. Karar cerrahi ise çok süratli bir biçimde uygulanmalıdır. Cerrahi olarak dura ile kemik arasındaki kan boşaltılır ve kanama odağı bulunarak durdurulur. Cerrahi tedavi sonrası sonuçlar yüz güldürücüdür. Tedavi sonrası alınan âlâ sonuç %55-89 arasında, mortalite %5-29 arasında değişmektedir.
Subdural Hematom
Baş travması geçiren hastaların %8-57’sinde subdural hematom görülmektedir. Dura ile dimağ dokusu arasında olan damarların zedelenmesine bağlı oluşan kan birikimidir. Subdural hematomlu vakaların %50’sinde dimağda ek olarak öbür patolojiler de vardır. Ekseriyetle hastalar çok önemli nörolojik bozukluklarla gelirler ve %50 hastada şuur gizlidir. Tanıda en güzel metot bilgisayarlı tomografidir,manyetik rezonans görüntüleme de tanı koydurabilir.
Kitle tesiri olan ve nörolojik bozukluk yapan hematomlarda tedavi cerrahidir. Cerrahi olarak dimağ ile dura arasındaki birikmiş olan kan boşaltılır ve kanama odağı bulunarak denetim altına alınır. Mortalite orantısı %42-90 arasında değişmektedir, bu orantı epidural hematomlara nazaran çok daha yüksektir.