Beyin dokusu içine olan kanamalara beyin kanaması denir. Eğer kanama beynin hemen çeperinde ve damarların etrafında ise buna “Subaraknoid Kanama” denir. Eğer beynin ortasındaki içi sıvı dolu odacıklarda kanama varsa buna “İntraventriküler Kanama” denir. Kanamanın beyni saran kalın ve koruyucu zar olan duranın altında ise “Subdural Kanama”, duranın üstünde ise buna “Epidural Kanama” denir. Bir beyin kanaması yukarıda bahsedilen bu kanama tipleri ile birlikte olabilir.
BEYİN KANAMASININ NEDENLERİ NEDİR?
Pek çok nedenle beyin kanaması gelişebilir;
- Yüksek tansiyon (Hipertansiyon) en sık nedendir
- Travma, genellikle çocuk ve gençlerde olur
- Anevrizma (Baloncuk) yırtılması
- Arteriovenöz malformasyon (Damar yumağı) yırtılması
- Tümörler
- Pıhtılaşma önleyici ilaç kullanımı
İnme genel bir tanım olup beynin bir bölgesinin kanama veya damar tıkanması nedeni ile hasara uğraması ve buna bağlı belirtiler oluşmasıdır.
NE GİBİ BELİRTİLER OLUR?
Bu, kanamanın miktarına ve beynin neresinde olduğuna göre değişir. Eğer kanama çok fazla miktarda ise yerinin pek önemi yoktur. Bunların çoğu ne yazık ki ölümle sonuçlanır.
Eğer kanama beynin çok önemli görevler gerçekleştiren bölgesinde ise kanama çok küçük bile olsa konuşma bozukluğu veya tam felç gibi çok önemli belirtiler verebilir.
Eğer kanama omurilik soğanında ise bu bölgenin yaşamsal önemi nedeni ile çok ağır klinik tablo ve ölüm görülebilir.
Kanama çok büyük bir hacimde ise sadece kanama bölgesinde bozukluk yaratmakla kalmaz, beynin diğer bölgelerine de baskı oluşturarak buna ait bulgular geliştirir. İleri dönemlerinde hastalarda uykulu durum, koma ve ölüme dahi neden olabilir.
KANAMA OLDUĞUNDA NELER OLUR?
Bu, kanamanın nedenine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Eğer büyük bir atardamar kanamanın kaynağı ise çok ani ve yüksek akımda kan hızla beynin içine girer. Bu durumda hastaların çoğu hastaneye dahi yetişemeden kaybedilirler.
Eğer kanamanın kaynağı küçük bir damar ise genellikle kısa sürede kanama durur. Kanamanın hacmi çok değişken olabilir. Bazen çok küçüktür bazen de ileri derecede büyük. Kanama sonucu beynin içinde gelişen kan pıhtısı, beynin normal alanlarını zorlayarak ve hatta yırtarak o bölgelerdeki diğer damarlardan da kanama gelişmesine neden olabilir.
Gelişen hasar, kanamaya neden olan etkenden, önemli yapıların doğrudan hasarından veya oluşan kan pıhtısının çevre beyin dokusuna verdiği zarardan dolayı oluşur.
TANI YÖNTEMLERİ
BEYİN TOMOGRAFİSİ
Genellikle ilk yapılan tetkik budur. Çok hızlı sonuç alınır (Genellikle 30 saniye). Kanamanın yerini ve miktarını göstermekte çok yararlıdır.
MR
Kanamanın neden geliştiğini araştırmakta yardımcı bir tetkik yöntemidir. Eğer beyin tomografisi kanamanın nedenini göstermiyorsa MR çekilir. Tümör, Arteriovenöz Malformasyon ve bazen Anevrizma bu yöntemle görülebilir.
ANJİOGRAFİ
Beyine giden ve beyni besleyen damarların ilaçlı filminin çekilmesi işlemidir. Damarsal bozuklukları gösteren tetkiktir.
KANAMA SAPTANDIKTAN SONRA NE YAPILIR?
Eğer kanama sonrası gelişen kan pıhtısı küçükse genellikle kan basıncının yakın takibi ve normal düzeylerde tutulması yeterlidir. Sık aralıklarla beyin tomografisi çekilerek kan pıhtısının büyüyüp büyümediği kontrol edilir. Bir süre sonra vücudun başka yerlerindeki morarmaların kaybolması gibi bu kan pıhtısı da buradan yok olur.
Eğer oluşan kanama ve kan pıhtısı çok büyükse ve beynin önemli bir kısmını tahrip ettiyse, bu durumda ne yazık ki yapılabilecek çok şey yoktur.
Bazı durumlarda kan pıhtısı ve kanamaya neden olan bozukluk cerrahi yöntemle çıkartılır. Eğer kan pıhtısı giderek büyüyorsa veya hayati fonksiyonlarda bozulmaya yol açıyorsa cerrahi uygulanabilir.
Ne tip bir yolun izlenmesinin uygun olacağına nöroloji ve beyin cerrahisi uzmanları birlikte karar verirler.
Bazen kan pıhtısının bulunduğu yer cerrahi olarak düşük riskle ulaşılabilecek bir yerde değildir. Bunu çıkarmaya çalışmak hastaya daha büyük zarar verebilir. Bazı hastalarda kanama olduktan günler sonra kanamanın artması veya etraf dokudaki ödemin artması nedeni ile hastanın durumu bozulabilir. Bu durumda da hastanın durumuna, kanamanın yerine göre tedavide cerrahi yöntemlerin kullanılıp kullanılmayacağına karar verilmelidir. Bazen küçük bir kanama bir süre sonra çok büyük bir kanama ile tekrarlayabilir. Bunun nedeni genellikle bir pıhtı tıkacı ile kapanmış olan damar ağzının tekrar açılarak yeni şiddetli kanamanın oluşmasıdır.
Bazı kanamalardan sonra cerrahi uygulanarak hastanın hayatı kurtarılır. Ama oluşmuş olan beyin hasarı o kadar fazla olabilir ki, hasta koma durumunda, hatta solunum cihazına bağlı olarak yaşamını sürdürmek zorunda kalabilir. Eğer bu şekilde bir beklenti varsa, bu durumda cerrahi önerilmeyebilir.
BEYİN HASARI TAMİR OLABİLİR Mİ?
Bazen kan pıhtısı sadece beyni iterek baskı yapar, görevleri engeller. Pıhtı vücut tarafından eritilip yok olunca tüm fonksiyonlar geri gelir. Bazen beyinde kalıcı hasar gelişir. Hiçbir tedavi yöntemi yarar sağlamaz.
İyileşme ve geri dönüş olsa bile çok yavaş gelişir. Hastanın ve yakınlarının sabırla bu gelişmeyi beklemeleri ve önerilere uymaları gerekir. Genellikle iyileşmenin en önemli kısmı ilk 6 ayda olur. Bundan sonraki gelişmeler çok yavaş ve azdır.
REHABİLİTASYON
Burada amaç beynin var olan fonksiyonlarını geliştirmektir. İyileşmekte olan beyine destek olmaktır. Hastanın durumuna göre rehabilitasyon hastanede yatarken veya hastane dışında iken yapılabilir. Rehabilitasyonun etkili olabilmesi için hastanın ve yakınlarının tam kooperasyonu şarttır.