Hangi hastalar nöroloji (beyin ve sinir hastalıkları) uzmanına, hangi hastalar beyin ve sinir cerrahisi uzmanına (nöroşiruji) başvurmalıdır?
Beyin ve sinir sistemi ile ilgili şikayeti olan hastalar (baş ağrısı, baş dönmesi, konuşma bozukluğu, felç, ellerde ayaklarda uyuşma, yürüme bozukluğu, unutkanlık, yüz felci, görme bozukluğu, kaslarda erime, boyun ağrısı ve bel ağrısı gibi) çoğu kez nöroloji ile beyin sinir cerrahisini karıştırmaktadır. Öncelikle bu konuda bazı beyin cerrahları nörologlardan farklı düşünebilir. Kabaca nöroloji; beyin, sinir ve kaslarla ilgili şikayetlerin ayrıntılı değerlendirilmesi, tanısında ve tedavisinde önemli yer alır. Bu hastalıkların tedavisinde ise ilaç tedavisi gerekiyorsa nöroloji hastanın tedavisini yapmalıdır ve takip etmelidir. Beyin ve sinirle Travma ve ameliyat gerektiren cerrahi durumlarda ise beyin cerrahisi hastanın tedavisini ve takibini yapmalıdır. Beyin cerrahisi de ilaç tedavisi yapabilir fakat bazı ilaçların takibi ile ilgili tecrübeleri nörologlara göre daha azdır. Mesela epilepsi ve depresyon ilaçlarının bazı nadir görülen yan etkilerini beyin cerrahisi göz ardı edebilir. Ve bazı ilaçları yazmaları ve rapor etmeleri ancak nörolog olmadığı yerlerde mümkündür. Bu konuyu açmamın nedeni hastaların nöroloji ile beyin cerrahisini karıştırmaları, yanlış yönlendirilmesi ve vakit kaybetmeleridir. Hastalar nöroloji yerine beyin cerrahiye ve beyin cerrahi yerine nörolojiye başvurabilmektedir. Başlıklar halinde bazı konuları belirteceğim.
Baş ağrısı; Baş ağrısı eğer bir travma veya düşme sonrası oluşmuşsa hastanın öncelikle beyin cerrahisine başvurması uygun olur. Eğer baş ağrısı ataklar halinde tek veya iki taraflı şiddetli göze vuran zonklayıcı ağrılar oluyorsa nöroloji bölümüne başvurmalıdır. Çünkü baş ağrısının en sık iki nedeni migren ve gerilim başağrısıdır. Mutlaka nörolojik takip ve tedavi gerekir. Devamlı (kronik) baş ağrısı olanlar her iki bölüme de başvurabilir. Kronik baş ağrısının altında bir kitle varsa beyin cerrahi tedavisi ön plana çıkar. Kronik baş ağrısının altında migren veya strese bağlı gerilim baş ağrısı varsa hastayı nöroloji tedavi etmelidir. Ayrıca tek taraflı göz üstünde ağrı kızarıklık ile seyreden nadir görülen küme başağrısı gibi durumlar özel durumlar olup tedavisi çok zorlayıcıdır ve nöroloji uzmanının takibi gerekir. Nevralji dediğimiz anlık şiddetli elektrik çarpar gibi ağrılarda öncelikle nöroloji takibi ve ilaç tedavisi gerekir. İlaç tedavisi yetersiz olursa ilaçlar yan etkisinden dolayı kullanılmazsa sinire müdahale edilmesi için beyin cerrahi görüşü veya algoloji bölümüne başvurması gerekir.
Baş dönmesi; Baş dönmesi eğer bir travma veya düşme sonrası oluşmuşsa hastanın öncelikle beyin cerrahisine başvurması uygun olur. Eğer baş dönmesi ataklar halinde oluyorsa nöroloji veya kulak burun boğaza bölümüne başvurmalıdır. Baş dönmesi genelde ataklar halinde olursa iç kulakta denge organına bağlı hastalıklar veya beyincik ile ilgili anormalliklere bağlı olabilir. Beyin emar ve boyun damar ultrasonuna bakılması ve nörolojik takip gerektirir. Devamlı ve uzun süreli baş dönmesi olanlar nöroloji bölümüne başvurmalıdır. Kronik baş dönmesinin altında bir kitle varsa beyin cerrahi tedavisi ve takibi ön plana çıkar.
Epilepsi: epilepsi hastalığı öncelikle nöroloji bölümün takip ve tedavisi gerektiren bir durumdur. İlaç tedavisi ile hastaların yaklaşık %70 ilaçlardan fayda görür. Epilepsi ilaçlarının ciddi yan etkileri ve beklenmedik durumlara neden olabilmektedir. Bu nedenle epilepsi ilaç tedavisi nörolojinin alanıdır. Epilepsi hastalarının bir kısmında ise (%10) beyinde yapısal anormallikler saptanır. EEG ile beynin bir bölgesinin epilepsi nöbeti yaptığı nöroloji uzmanı tarafından ispatlanırsa o bölgenin ameliyatla alınması için beyin cerrahi görüşü ve tedavisi gerekir.
Unutkanlık: Unutkanlık öncelikle nöroloji uzmanının takip etmesi gereken bir şikayettir. Çünkü unutkanlığın %95 nedeni ilerleyici nörolojik hastalıklara (Alzheimer gibi) bağlıdır, bu konularda nörolojik takip ve tedavi gerekir. Ancak Alzheimer hastalığı gibi durumlara göre oldukça nadir görülen beyinde su toplanması, beyin kanaması ve travma sonrası unutkanlıklarda beyin cerrahisine hasta gönderilir.
Felçler: genellikle tek taraflı felçler, duyu kayıpları ve konuşma bozukluğu beyin damar tıkanıkları veya beyin kanamasına bağlıdır, hasta acilde değerlendirilir, beyin damar tıkanıklığına bağlı ise nöroloji takip eder, büyük bir beyin kanamasına bağlı ise beyin cerrahisi takip eder. Bir travma veya kaza sonrası felç oluşmuşsa doğrudan beyin cerrahisi değerlendirmelidir.
Yüz felci; genellikle nörolojik bir durumdur, genellikle yüz sinirinin kulak arkasında iltihabına bağlıdır. Beyin ameliyatı gerekmediği için ilaç tedavisi için nörolojik takip ve tedavi gerekir. Bazen orta kulak iltihabına bağlı olabilir b durumda kulak burun boğaz uzmanı takip etmelidir.
Parkinson hastalığı: Parkinson hastalığı yürüme bozukluğu, titreme, hareketlerde yavaşlama ile seyreden ilerleyici bir hastalıktır. İlaç tedavisi yapılır. Hastalık ilerlediği dönemde ilaç tedavinsin yan etkileri oluşursa beyin pili veya beynin bir bölgesinin ameliyatı için hasta beyin cerrahisine gönderilir.
Ellerde uyuşma: ellerde uyuşmanin (boyun fıtığı, sinir sıkışması, nöropati) nedeni ortaya çıkarılması gerekir, boyundan kola ele yayılan ağrı uyuşma boyun fıtığına bağlı olabilir, bunun için boyun emar çekilir ve emg yapılır. Boyun fıtığı ciddi düzeyde sinire baskı yapıyorsa hastayı beyin cerrahisi bakmalıdır. Boyun fıtığı hafif düzeyde ise ilaç tedavisi ve fizik tedavi yapılması gerekir. Ellerde uyuşma bilekte sinir sıkışmasına bağlı olabilir bu durum emg ile tespit edilir. Sinir sıkışması ciddi düzeyde ise beyin cerrahisi veya ortapedi tarafından ameliyat yapılır. Ellerde uyuşma, ayaklarda uyuşma ile birlikte ise polinöropati denilen sinir damarlarını etkilenmesine bağlı olabilir. Bunun için nöroloji uzmanı tarafından emg yapılması ve bunun nedeninin araştırılması için kan tetkikleri yapılması gerekir.
Ayaklarda uyuşma: Ayaklarda uyuşma iki taraflı ise güç kaybı yok ise öncelikle nöroloji uzmanı tarafından değerlendirilmelir. Ayaklarda uyuşma; ellerde uyuşma ile birlikte ise polinöropati denilen sinir damarlarını etkilenmesine bağlı olabilir. Bunun için nöroloji uzmanı tarafından emg yapılması ve bunun nedeninin araştırılması için kan tetkikleri yapılması gerekir. Belden aşağı yayılan ağrı uyuşma varsa ve ayakta bacakta güçsüzlük varsa öncelikle beyin cerrahisi değerlendirilmelidir, ciddi düzeyde bel fıtığı olabilir ve ameliyat gerektirebilir.
Kaslarda erime: Vucutta yaygın kas erimesi öncelikle nöroloji uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Çünkü kas erimesi genellikle kas hastalıkları ve motor nöron hastalığı dediğimiz ilerleyici özel nörolojik durumlara bağlıdır, bazı durumlarda ilaç tedavisi gerekir. Ancak cerrahi tedavisi yoktur.
Beyin tümörleri; Öncelikle beyin cerrahisinin takibi ve tedavisi gerektiren bir durumdur. Eğer hastanın beyin tümörüne bağlı nöbetleri varsa nöroloji uzmanı hastanın takibine dahil olmalıdır.
Travmalar veya kazalar; Öncelikle beyin cerrahisinin takibi ve tedavisi gerektiren bir durumdur. Eğer hastanın travma sonrası nöbetleri veya unutkanlığı varsa nöroloji uzmanı hastanın takibine dahil olmalıdır.
Multipl skleroz; görme kaybı, dengesizlik, uyuşma, felçler ve yürüme bozukluğu ile seyreden atakları olan bir nörolojik hastalıktır. Beyin cerrahinin tedavi edeceği bir hastalık değildir, nöroloji takibi ve tedavisi gerekir.
