Bilgi Kuramının Temel Kavramları Nelerdir ?
Temel Kavramlar
Doğruluk
Bilgi, oznenin nesne ile kurduğu bağdan cıkan urundur Bu bağa ise bilgi aktı denir Bilinc sahibi bir varlık olan insanın nesneye yonelmesi ile bilgi oluşur Bilginin, bilginin alındığı nesne ile cakışması ve uyumu doğruluktur Doğruluk; algılar, kavramlar, bilimsel kuramlarla nesnel gercek arasındaki uygunluktur Fakat doğru bilginin imkanlılığı felsefe tarihinin en buyuk sorularından biridirBurada bir ornekle konuyu izah etmek gerekirse altın sarıdırve altın madendirdiye iki onermemiz var burda ilk onermede altının sarı olması doğru veya yanlış olabilir ama altın madendir onermesi doğrudur zira nesnenin uygunluğu soz konusudur Bir de bir nesnenin doğru olabilmesi icin aranan iki şart vardır anlamlılık ve tutarlılıkgecerlilik Anlamlılık: Onermenin anlamlı olması bir nesneye işaret etmesidir Mesela koyun moyunikilemesinde koyunanlamlı bir kelimedir ama moyunanlamsızdır zira bir nesneye işaret etmez ondan doğruluğundan veya yanlışlığından soz edilemez Tutarlılık: bir onermenin bir defada doğrulanabilir olması yani yargıya bir defa uygunluğudur gecerlilik ise; tutarlı olan onermenin her durumda doğrulanabilir olmasıdır Mesela madenler metaldironermesi tutarlıdır zira metal olan madenler vardır ancak tum madenler cin gecerli değildir bu onerme madenler yer kaplaronermesi ise hem tutarlı hem de gecerlidir
Gerceklik
Gerceklik bilincten bağımsız olarak nesnel dunyada bulunan varlıklardır Yani nesnenin kendisidirGenellikle doğruluk kavramı ile aynı anlamda kullanılmaktadır fakat felsefede bu iki kavram farklıdır Doğruluk bilgiye ait bir ozelliktir ve ozneye bağımlıdır ama gerceklik ancak nesnel dunyaya ait bir varlığın ozelliği olabilir Nesnel dunyada var olan ama bir insan tarafından algılanmamış bir şey yine de gercektir Bilgi ile gerceğin uyumu bilginin doğruluğunu sağlar
Temellendirme
Ortaya atılan bilgilerin dayanak noktasıdırFelsefede bir cok bilgi ortaya atılır bu bilgilerde ceşitli yollarla temellendirilir
Mantık
İcinde bulunduğumuz evrenin, doğanın henuz tamamını keşfedemediğimiz ilkeleri ve yasaları vardır Aynı şekilde bilgiler arasında da bu tur bir ilişki vardır Duşuncelerin de arasındaki ilişkiyi duzenleyen ilke ve yasalar vardır Mantık duşunmenin temel yasalarını arar ve saptar Mantık bilginin iceriğinin doğruluğu ile ilgilenmez, bilgiler arasındaki ilişkilerin doğruluğu ile ilgilenir
Temel Kavramlar
Doğruluk
Bilgi, oznenin nesne ile kurduğu bağdan cıkan urundur Bu bağa ise bilgi aktı denir Bilinc sahibi bir varlık olan insanın nesneye yonelmesi ile bilgi oluşur Bilginin, bilginin alındığı nesne ile cakışması ve uyumu doğruluktur Doğruluk; algılar, kavramlar, bilimsel kuramlarla nesnel gercek arasındaki uygunluktur Fakat doğru bilginin imkanlılığı felsefe tarihinin en buyuk sorularından biridirBurada bir ornekle konuyu izah etmek gerekirse altın sarıdırve altın madendirdiye iki onermemiz var burda ilk onermede altının sarı olması doğru veya yanlış olabilir ama altın madendir onermesi doğrudur zira nesnenin uygunluğu soz konusudur Bir de bir nesnenin doğru olabilmesi icin aranan iki şart vardır anlamlılık ve tutarlılıkgecerlilik Anlamlılık: Onermenin anlamlı olması bir nesneye işaret etmesidir Mesela koyun moyunikilemesinde koyunanlamlı bir kelimedir ama moyunanlamsızdır zira bir nesneye işaret etmez ondan doğruluğundan veya yanlışlığından soz edilemez Tutarlılık: bir onermenin bir defada doğrulanabilir olması yani yargıya bir defa uygunluğudur gecerlilik ise; tutarlı olan onermenin her durumda doğrulanabilir olmasıdır Mesela madenler metaldironermesi tutarlıdır zira metal olan madenler vardır ancak tum madenler cin gecerli değildir bu onerme madenler yer kaplaronermesi ise hem tutarlı hem de gecerlidir
Gerceklik
Gerceklik bilincten bağımsız olarak nesnel dunyada bulunan varlıklardır Yani nesnenin kendisidirGenellikle doğruluk kavramı ile aynı anlamda kullanılmaktadır fakat felsefede bu iki kavram farklıdır Doğruluk bilgiye ait bir ozelliktir ve ozneye bağımlıdır ama gerceklik ancak nesnel dunyaya ait bir varlığın ozelliği olabilir Nesnel dunyada var olan ama bir insan tarafından algılanmamış bir şey yine de gercektir Bilgi ile gerceğin uyumu bilginin doğruluğunu sağlar
Temellendirme
Ortaya atılan bilgilerin dayanak noktasıdırFelsefede bir cok bilgi ortaya atılır bu bilgilerde ceşitli yollarla temellendirilir
Mantık
İcinde bulunduğumuz evrenin, doğanın henuz tamamını keşfedemediğimiz ilkeleri ve yasaları vardır Aynı şekilde bilgiler arasında da bu tur bir ilişki vardır Duşuncelerin de arasındaki ilişkiyi duzenleyen ilke ve yasalar vardır Mantık duşunmenin temel yasalarını arar ve saptar Mantık bilginin iceriğinin doğruluğu ile ilgilenmez, bilgiler arasındaki ilişkilerin doğruluğu ile ilgilenir