Sosyoloji Nedir,
bilim olarak sosyal teori,
Sosyoloji Ne Çağırmak,
Sosyoloji Tanımı örnekleri
Sosyoloji (toplum bilimi): sosyal olayları inceler toplumların kuruluş, yükseliş ve çöküşü ile toplumların kendi aralarındaki münasebetleri ve kendi içindeki insan ilişkilerinin yasalarını inceleyen bilim sosyoloji bilimi toplumu parçalayarak kendisine uzmanlık alanları oluşturmuştur; bunlar: eğitim(eğitimin toplumsal koşulları incelenir), ekonomi (ekonomini toplum içindeki yeri incelenir), siyaset, aile, hukuk (türkiye ’de hukuk sosyolojisi gelişmemiştir), sanat(sanatın toplumlara tarafından değişmesi olgusu incelenir), spor, din konularında araştırmalar gelişmiştir
SOSYOLOJİ: Kelime anlamı toplumbilimidir Latince toplum anlamına gelen Socius ile Yunanca data çağrıda bulunmak olan Logos sözcüklerinin birleşmesinden oluşmuşturSosyoloji sözcüğünü ilk kullanan Fransız sosyoloğu Auguste Comte (1798 1857)'durBilim olarak Sosyoloji: Toplumların meydana gelişini, gelişmesini,toplum içinde ayrı kesimlerde görülen sosyal olayları, sosyal kurumları, sosyal ilişkileri, sosyal yapı özelliklerini ve bu yapıda ortaya çıkabilecek değişme eğilimlerini ele alarak inceleyen bir bilim dalıdır
TOPLUM: Muhakkak bir coğrafya parçası üstünde bulunan,üyeleri arasında sıkı bir etkileşim ve işbölümü olan bir insan topluluğudur
SOSYAL DURUM: Toplum içinde meydana gelen, başlama ve bitiş noktaları kayıtlı olan ansızın fazla kişiyi ilgilendiren bir oluşumu ve değişimi ifade eder
SOSYAL OLGU: Genellikle başlangıç ve bitiş zamanı bilinmeyen, nerede başlayıp nerede bitebileceği kesin olarak tesbit edilemeyen bir sosyal oluşum ve değişimi ifade ederbir bir meydana gelen sosyal olayların genel bir ifade tarzıdırSelma ile Mehmed'in evlenmesi bir sosyal olaydır Ama tüm izaç olaylarının hepsine birden evlenme denir Bu ise sosyal olgudur
SOSYAL KURUM: Birbirleriyle sosyal ilişki ve etkileşim halinde bir arada bulunan insanların, toplum içinde nasıl davranmaları gerektiğini ve bu davranışların kurallarını belirleyen, kişilere kesin şekillerde davranışlarda bulunması için zorunlu etkide bulunan, aralarında birlik ve bütünlük olan, ahenkli ve örgütlü bütünlerdir Aile, eğitim, din, hukuk,ekonomi, idare, devlet kurumları
SOSYAL İLİŞKİ: Birbirinden haberdar olan minimum iki insan arasında belirtilmiş bir süre devam eden, manalı ve belirli amaçlar etrafında kurulan sosyal bir bağdır
SOSYAL YAPI: İçinde sosyal ilişkilerin sosyal olayların meydana geldiği, sosyal grupların ve kurumların yer aldığı,nüfus ve ikâmetgâh tarzının şekillendirdiği, toplumun şekil ve çevresi ile ilgili dış görünüşe sahip olan bir sosyal varlıktır
SOSYAL GRUP: Belli karşılıklı özelliklere sahip, etkileşim ve ilişki içinde bulunan iki veya daha artı kişinin meydana getirdiği göreli bir sürekliliği olan bireyler topluluğudur
SOSYAL HARMONI: Bir toplumdaki üretim güçleri ve imal ilişkileriyle din, hukuk, eğitim gibi kurumların karşılıklı tiryakilik içinde oluşturdukları ahenkli bir bütündür
KÜLTÜR: Tarihsel ve sosyal değişme süreci içinde oluşturulan, tüm maddi ve manevi değerleri ile bunları yaratmada ve gelecek kuşaklara iletmede kullanılan araçların tümüdür
CEMAAT: Kan bağlılığının, benzerliğin, geleneklerin bulunduğu, iş bölümünün görülmediği insan topluluğudur
CEMİYET: Meslek bölümünün geliştiği, akılcılığın etken olduğu, daha çok organik dayanışmanın görüldüğü toplumdur
INSANLAR: Siyasi bir birlik biçiminde yaşamış, karşılıklı, mazi ve kültüre sahip, devlet biçiminde teşkitlanmış fert ve zümrelerin toplamıdır
KALABALIK: Karşılıklı fikirlerle hareket eden ve aynı telaşı içeren, teşkilatsız ve aralıksız olmayan, kendiliğinden oluşan insan yığınıdır
HALK MÜZIĞI: Üyeleri yoğun bir şekilde bir araya toplanmış olmayan, bir arada bulunmaları tesadüfi olmaktan uzaktan,kesintisiz, ortak bir kültürle birbirlerine yan, teşkilatsız yaygın,insan topluluğudur
SOSYAL DEĞIŞTIRME: Bir toplumda idareli yükselme ile birlikte sosyal, siyasi ve kültürel alanlarda bir ilerlemenin olması demektir
SOSYAL BÜTÜNLEŞME: Bir toplumu yaratıcı, kalabalık,grup ve kurumları gibi, sosyal yapının farklı alanlara yönlendirilmiş öğeleri arasındaki birbirini tamamlayabilme durumuna denir
SOSYAL ÇÖZÜLME: Bir toplumda maddi ve manevi kültür öğelerinin bir araya gelerek bir manâ ifade edecek ve işleyen bir bütün oluşturacak çok biçimde birbirlerini tamamlayamamalarıdır
İŞBÖLÜMÜ: Bir toplumsal imal düzeni içindeki öbür devir ve hizmetlerin, toplumun üyeleri, grupları aralarında ortak tiryakilik ilişkileri içinde bölünmesi sürecidir
SOSYAL TABAKALAŞMA: Toplumu meydana getiren üyelerin veya öğelerin bir veya daha fazla ölçüte göre hiyerarşik sırılanmaları
SOSYAL SINIF: Toplumun düzeyi, yaşam biçimi, eğitim,saygınlık gibi özellikler bakımından birbirine benzer ve bunun bilincinde olan insanlar kadar oluşturulan bir bütündür
SOSYAL HAREKETLİLİK: Kişilerin, ailelerin ve sosyal grupların toplum içinde sahip oldukları bir stüdüden diğer bir statüye ya da bir tabakadan öteki tabakaya geçmeleridir
SOSYAL YAPI
I Tanımı: Sosyal inşa, içinde sosyal ilişkilerin, sosyal olayların meydana geldiği, ses yol grupların, kurumların yer aldığı, nüfus ile ikâmetgâh tarzının şekillendirdiği, toplumun şekil ve çerçevesi ile ilgii dış görünüşe sahip olan bir sosyal varlıktır
Sosyal yapının iki yönü vardır:
A Kültürel (Manevi) Yapı: Toplumun sosyal ilişkiler ağı dediğimiz sosyal statüler, roller ve bedel yargılarından oluşan yapısı
B Fizik (Fiziki) Yapı: Toplumun şekil ve çevresi olarak kayıtlı dış görünüşünü oluşturan nüfusun mesken tarzı (köy kent) maddesel yapısını oluşturur
Toplumdan topluma sosyal inşa ayrı özellikler gösterir
II SOSYAL YAPI İLE İLGİLİ KAVRAMLAR
A Sosyal İlişki: Birbirinden haberdar olan en az iki insan aralarında kayıtlı bir zaman devamlı, manalı ve açıklanmış amaçlar etrafınd kurulan sosyal bir bağdır
MWeber ’e Göre Sosyal İlişkinin Özellikleri:
1 En Az iki kişi arasında olmalı
2 Bir vakit sürecini içermesi
3 Birey ya da grupların iki taraflı etkileşim içinde bulunmaları
4 Birbirlerinin varlığından haberdar olmaları
5 İlişkiler ortak bir amaç taşıması
6 İlişkide yer alan kişilerin birbirlerini dürüst müşterek tahvil duymaları
Sosyal İlişki Çeşitleri:
1 Açık Sözlülük Derecelerine Kadar
a) Ilk İlişkiler: Daha fazla cemaat tipi örgütlenmelerde görülen ve yazılmış hale getirilmemiş ilişkilere dayanır Daha fazla örf ve adetler biçimindedir
Özellikleri:
İlişkiler iki taraflı duygusal güven anlayışa samimiyete dayalı yüzyüze ilişkilerdir
Yazılmış kurallara alt değildir
Sosyal etkileşim çok güçlüdür
İlişkiler uzun sürelidir
Daha fazla küçük gruplarda (aile, arkadışlık, köy, komşuluk) görülür
Tüm toplumlarda görülebilir
b) İkincil İlişkiler: Daha çok cemiyet tipi bir teşkilatlanmada (şirket, sendika,kentler ) görülür
Özellikleri:
İlişkiler resmidir Hissi irtibat fazla zayıf
Yazılı kurallara bağlıdır
Kıss sürelidir
Sosyal etkileşim fazla zayıftır
Daha koskocoman graplarda (büyük kasaba, şirket, devlete ait kurumlar ) görülür
Kitle iletişim araçlarının etkisi çoktur
2 Sürelerine Göre
a) Şans Eseri Olan (geçici): Kısa süreli (bir maçta biraraya gelen insanların
ilişkileri)dir
b) Devirli: Yılın emin zamanlarında kurulan ilişkilerdir Mevsimlik işçilerin ilişkisi
c) Aralıksız İlişkiler: Çok uzun süreli ilişkilerdir Benzer, köyde, şehide oturan insanlar arasındaki ilişkiler gibi
B SOSYAL STATÜ VE ROLLER:
Statü: İnsanlırn toplum içindeki yerini açıklayan bir kavramdır Statü, kişilerin çocuk, doktor, müslüman, hoca, işveren, örneklerindeki gibi kim olduklarını belirtir, ona bazı haklar sağlar ve yükümlülükler yükler
Statü Çeşitleri:
1 Verilmiş (edinilmiş) Statü: Kişilerin yetenek ve becerilerine bakmadan ve onların bir çabası olmadan, kendileri dışındaki faktörler tarafından
sağlanır Yani kişi doğumuyla, cinsiyetiyle ya da yaşıyla ilgili bu statüyü elde eder Örneğin, Yaşlı, genç, kadın, erkek, siyah, beyaz
2 Kazanılmış Statü: Şahısların kendi çabaları sonucu elde ettikleri stütüdürMesela, anne, baba, öğretmen rolü fazla büyüktür ve fazla tez değişken
Sosyal Prestij (Itibar): Bir bireye veya kümeye (grub) diğer birey veya kümelerle, ilişkilerinde fayda karşılayan duruma denir Doktorluk statü,doktorun sevilmesi, aranması durumuna prestij denir
Statünün Özellikleri:
1 Her insan ansızın artı statüye sahip olabilir
2 Bazıları doğuştan olan bazıları daha sonra kazınılır
3 Bazıları doğumdan ölüme kadar değişmezken koşulları daha basit değişir
4 Her stütü emin kurallara bağlıdır
5 Statüler arası ilişkiler ağı vardır
6 Toplumdan topluma değişim gösterebilir
Anahtar (Temel) Statü: Bireyin sahip olduğu statülerden toplum da en etkin olanına anahtar statü denir Anahtar stütü kişinin toplum içindeki kişiliğini belirler Cumhurbaşkanı, General, Öğretmen, İmam genellikle kişinin öteki statülerine kadar anahtar stütü niteliği taşır
Rol: Toplumun bireyden statüsüne uygun bir şekilde beklediği davranışlarına rol denir Kişinin her taşıdığı statüye göre bir çok rolleri vardır Her rol, diğer rollerle olan ilişkilerinin derecelerine kadar var olur ve anlam kazanır Statünün devingen yönüdürBir kimse keza hoca, hem sporcu keza parti üyesi olabilirRol Pekişmesi: Rollerin birbirini kolaylaştırmasıdır Esas okulu öğretmeni Rol Çatışması: Bireyin sahip olduğu statülerine yerinde rolleri arasında herhangi birine uygun davranışı yapacağına karar verememesi haline rol çatışması denir Örneğin, bir müdürün evde müdür rolüne devam etmesi, subayın evdekilere asker imiş gibi davranması
C SOSYAL DEĞERLER:
Değerler, kişilerin zihin, davranış ve davranışlarında birer kriter olarak ortaya meydana çıkan ve sosyal yaşamın vazgeçilmez bir öğesini oluştururDeğerler: Bir gruba veya topluma üye olanların uyarlamak durumunda oldukları genelleşmiş ahlaki inançlardır Neyin iyi, güzel ve içten; neyin kötü, çirkin ve yanlış olduğunu gösteren kriterlerdir
Sosyal Değerinde Çeşitleri:
1 Pratik Değer: bir toplumun üyelerini birarada tutmaya yönelik inançlardırBu değerler kişiler arasında birlik ve dayanışmayı bozacak akım ve davranışları kötülerken, toplumun ihtiyaçlarını giderecek davranışları özendirir
2 İdeal Layık: İnsanın ideside neler yapması gerektiğine ilişkin tavır modelleri önerir Çoğuna aktarmak jurnal yaşamda olası olmasa da önemleri büyüktürÇünkü, insanları bencillikten kurtarır, toplum sorunlarıyla ilgilenmeye, yüksek ahlaki değerler edinmeye özendirir3 Etken Bedel: Hür, bağımsızlık, yoksulları korumak, namuslu almak gibi bütün toplumca benimsenmiş ve korunan, uzun zamandan beri varlığını sürdüren değerlere denir
Özellikleri:
Toplum fertlerinin iki taraflı duygu ve düşüncelerini yansıtırlar
Toplumun birliğini güçlendirirler
Toplumsal kurallara esas oluştururlar
Zorlayıcıdırlar
Toplumda kuşaktan kuşağa aktarılırlar
Ahlaki, dini inanç ve ilkelere dayanırlar
Toplumdan topluma değişirler
Zamanla benzer toplumda değişebilirler
D SOSYAL NORMLAR:
Bir toplumda insanları kesin olaylar aleyhinde nasıl davranmaları gerektiğini belirleyen öyle davranmaya zorlayan kurallara sosyal norm denir
1 Yazılı(Devlete Ait) Normlar: Kanunlar, tüzükler, yönetmelikler gibi devletin yetkili organlarınca düzenleyip, uygulamaya konan, gerektiğinde değiştirilen, devletin ve sosyal düzenin korunmasını ve devamını amaçlayan normlardır Uymayanlar maddesel ve bedeni cezaya çarptırılır Hukuk kuralları gibi
2 Yazısız (Devlete Ait Olmayan) Normlar:
Bireyler arasındaki ilişkilerin düzenlenmesinden doğan töre, adet, gelenek,görenekler, din kuralları, adap kuralları gibi yazılmış olmayan normlardır Yaptırmaları mesnevidir
Örf (Töre): Toplum yaşamında yardımcı ve zorunlu olduğuna ortaklaşa inanılan; kimi yerde yasa ve ahlakın yerine geçebilen, yaptırım gücü (kanun ya da norm biçiminde) olan kurallara örf ya da töre denir
Adet: Insanlar kadar alışık ve yaygın olarak kullanılan davranış şekilleridir Bayramda akraba ve ahbap ziyaretleri yerine getirmek Gelenek: Bir toplumda, eskiden kalmış olmaları dolayısıyla saygıdeğer tutulup kuşaktan kuşağa geçen kültür mirasları, alışkanlıklar bilgiler ve davranışlardır
Görenek: Bir şeyi görülebildiği gibi yapma alışkanlığıdır Uyulması için yaptırımı bulunmayan, veya çok eksik olan davranış öğeleridir
Din Kuralları: İnsanların Tanrıyla veya diğer insanlarla ilişkilerini düzenlerSevap ve günah gibi yaptırım çeşitleri vardır
Ahlâk Kuralları: İnsanların kendi nefislerine karşı vazifelerini ve diğer insanlarla ilişkilerinde nasıl davranmaları gerektiğini bildiren kurallardır
Adap Kuralları: Örf ve adetlerin basit biçimidir Bir kimsenin belirli bir olayda nasıl davranması gerektiğini gösterir Bir toplantıda konuşurken, bir davette yemek yemek yerken bir törene katılırken nasıl davranırız?
Hukuk Kuralları: Kişiler arası ve kişi ile toplum arası ilişkileri düzenleyen,fiziksel yaptırım olan böylece uyulması zorunlu kurallardır
Sosyal Normların Özellikleri
Sosyal değerlerin maddi şeklidir
Toplumun ahenk ve devamlılığını sağlar
Toplumsal kontrolü sağlarlar
Toplumsal işlem içinde ya da merkezi otoritece oluşturulabilir
Bireylerin davranışlarını sınırlayan dikte, yasaklardır
Toplumdan topluma ya da zamanla değişir
Uymayanlar toplumca cezalandırılır, zorlayıcıdır
Çoğunluğun sosyal normlara uyması sosyal bütünleşmeye, uymaması ise sosyal çözülmeye neden olur
E SOSYAL YOKLAMA
Bireylerin ya da sosyal grupların sosyal üzeninin gereklerine uygun biçimde davranmalarını sağlamaya karşın önlemlerin tümünü ifade ederSosyal teftiş, grup ve toplumun, kişinin davranışlarını sınırlandırması ve bu sınırlandırma aracılığıyla sosyal değerleri benimsemesinin sağlanması demektir
Özellikleri
Kaynağı sosyal yaşamdır ve her toplumda görülür
Toplumun düzeni ve devamını sağlar
Her türlü sosyal ilişkiyi kapsar
Bireylerin toplumsallaşmasını sağlar
Birey örnek tutum kalıplarını öğrenir ve taklik aracılığıyla kazanılır
Toplumdan topluma ya da aynı toplumda da değişir
Toplumsal norm ve değerleri vasıta olarak kullanır
III SOSYAL OLAY VE VAKA:
Sosyal Durum:Toplum içinde meydana gelen, başlangıç ve bitiş noktaları emin olan ve birden fazla kişiyi ilgilendiren bir oluşumu, değişimi ifade eder
Sosyal Vaka: Genelde başlangıç ve bitiş zamanı bilinmez nerede başlayıp nerede bitebileceği kesin olarak tesbit edilemeyen bir sosyal oluşumu ve değişimi açıklama eder bir bir meydana gelen sos olayların genel bir ifade tarzından
IV SOSYALLEŞME: Bireyin toplumsal etkileşim sonucu o toplumun kültür, tutum, düşünme biçimlerini kazanması süresine denir
V ANOMİ: Bağdaşmazlık ve anomali ifade eder
VI SOSYAL DAYANIŞMA: Grup içindeki bireylerin diğer bireylerle uyumlu ilişkilere girmesi ile ortaya çıkan duruma denir
Durkheim'e tarafından dayanışma çeşitleri
a) Mekanik Dayanışma: Toplumda aynı, ortak duygu ve düşüncelere sahip halk arasındaki dayanışmadır İlişkiler arkadaş canlısı ve samimidir
SOSYAL GRUPLAR:
A Tanımı: Muhakkak amaçlar ve bunları gerçekleştirme çabası çerçevesinde yığılmış, belli kurallara göre açıklanmış süre müşterek sosyal ilişkide yer alan,en az iki kişiden oluşan, göreli bir sürekliliği olan bireyler topluluğuna sosyal grup denir
B Özellikleri ve Fonksiyonları
1 Grup üyelerin müşterek bir amaca sahip olması
2 İki veya daha artı kişiden oluşması
3 Üyelerin iki taraflı sosyal ilişkide oluşması
4 Göreli bir sürekliliğin bulunması
5 Grup üyeleri arasında işbirliği ve iş bölümü vardır
6 Grubun bireylerin beklentilerine yanıt vermesi
7 Grub bireyleri arasında biz bilincinin olması
8 Grup üyeleri arasında rol ve statü dağılımı vardır
9 Grup üyerine zorlama yapar ve yol gösterir
10 Yapı ve fonksiyon bakımından zamanla değişir
11 Bireyi sosyalleştirir, tutumları değiştirir, pekiştirir
12 Grup birey için bir güvencedir
13 Grup, işlevini yerine getirdiği sürece vardır
14 Kültür grup aracılığıyla nesilden nesile aktarılır
C SOSYAL GRUP ÇEŞİTLERİ
1 Grup Üyelerinin Sayısına Tarafından
a) Büyük Grup: Aza sayısı fazla olan, ilişki ve etkileşimleri daha sınırlı ve resmi olan gruplardır İkincil ilişkiler hakimdir Şehir gibi gruplardır
b) Küçük Grup: Üye sayısı sınırlırdır ve ilişkiler yüzyüze (ilk)dir Köy,aile
2 Grubun Süresine Göre:
a) Geçici Gruplar: Muhakkak bir meslek gerçekleştirmek ya da emin bir amacı yerine getirmek üzere bir araya gelen kişilerden oluşur Bunun için kısa ömürlü ve geçicidirler Mevsimlik işçi, izciler grubu
b) Aralıksız Gruplar: Genellikle grup üyelerinin ömürlerinden daha uzundur Halk,aile, köy, şehir halkı, gruplar
3 Bireyin Gruba Katılışına Kadar:
a) Devlete Ait Gruplar: Yetkili organlarca oluşturulmuş ve danışıklı yasa, anayasa, mevzuat gibi hukuk kurallarına tarafından düzenlenmiş gruplardır
Milli eğitim de çalışan grup
b) Resmi Olmayan Gruplar: Kanun ve yönetmelikler yerine grup üyeleri göre geliştirilen kurallara kadar var olan gruptur Çoğunlukla küçük gruplardır Aile, dost grupları, imece (bir örgütte kendiliğinden doğmuş yardımlaşma şekli), klikhizip (bir örgüt akıl ve tutum bakımından ayrılık bildiren minik gruplaşma) gibi
4 Bireyin Gruba Katılışına Göre
a) Bireyin Kendi İradesiyle Katıldığı Grup:
Gruba girip çıkmanın bağımsızlık olduğu gruplardır Arkadaşlık, klup, demek grupları
b) Bireyin İrade Dışı Katıldığı Grup:
Bireyin doğal yolla katıldığı gruptur aile halk, kastlara bireyler doğal yolla katılırlar
Türk veya Fransız olmak kişinin ömrü boyu devam eder
5 Sosyal İlişki Tiplerine Tarafından:
a) Ilk Gruplar: Üyeleri aralarında birincil (yüzyüze, samimi) ilişkilerin olduğu gruptur Aile, arkadaşlık, komşuluk, komşuluk
b) İkincil Gruplar: Üyeler arasında ikincil ilişki bulunan, yer alan, bu ilişkilerin yasa, yönetmeliklerle belirlendiği gruplardır Üyeler arsındaki ilişkilerde çıkar duygusu egemendir Dernekler, sendikalar, siyasi gruplar gibi
6 Ferdinan Tönnies ’in Grup Sınıflaması
a Cemaat: Süre içerisinde ağır ağır meydana gelen, bireyleri aralarında duygu ve fikir birliği olan insan topluluğudur Irk, ırksa köken ve kültür bakımından farklılaşmış kişilerden meydana gelirler Cemaat üyeleri arasında sıcak, dostça,içten, şehvetli ilişkiler vardır Aile, akrabalık, klan gibi kana alt; komşuluğa dayanan köy gibi yere alt, düşünce ve duygu benzerliğine dayalı topluluklar cemaate örnek verilebilir
b Cemiyet : Irk, ırksa köken, sosyo hesaplı statü ve kültürce farklılaşmış topluluklardır Cemiyetler bireysel olmayan, soğuk, akılcı ve serbest ilişkiler üzerine kuruludur Sanayi ve ticaret işletmeleri, zorlama grupları, şehirler gibi örnekler
CemaatCemiyet Özellikleri
Cemaat (Kalabalık)
Cemiyet (Toplum)
Ortak irade
Üyelerin kişiliği yok
Toplum çıkarları
İnan
Din
Töre, adet
Doğal dayanışma
Karşılıklı sahiplik
Bireysel irade
Var
Kişi çıkarları
İdeoloji
Kamuoyu
Moda, geçici arzular
Sözleşmeli dayanışma
Bireysel mülkiyet
7 Durkheim ’in Toplum Sınıflaması:
a Mekanik Dayanışmalı Toplum:
Kişisel bilinçler birbirine aynı, bireyin kişiliği yoktur Toplum önemlidir
Bağlılık benzerlikte doğan sempati bağlılığıdır
Dayanışma tam bir benzeşme ve uyum içinde ortaya çıkar Dayanışma, insanların birbirine benzediği oranda artar Dayanışma inorganik varlıkların molekülleri arasındaki dayanışmaya benzetildiğinden mekanik dayanışma denir
Nüfuz eksik işbölümü yok, aynı yapılı olan geleneksel
b Organik Dayanışmalı Toplum:
Toplumsal işbölümü gelişmiş ve bireylerarası, farklılaşma artmıştır ? bireysel farkları doğurur
Dayanışmma işbölümüne dayanan, başkalarının bizi tamamladığı dayanışmadır Bu dayanışmada bireysel bireysel farklılıklarını kazanırlar Gelişmiş hayvanların organları arasındaki dayanışmayı hatırlattığı için organik daynışma denir
Nüfuz artmış, bireycilik, ihtisaslaşma artmış, din evrenselleşmiş, evrensel değerler gelişmiş yerel bağlar zayıflamıştır
IV Grup Dışındaki Topluluklar:
A Kalabalık (Yığın) : Aralarında fiziki yakın olma bulunmalarına karşın,müşterek ilişkiler, birleştirici, bütünleştirici bağlan bulunmayan veya üstünkörü ilişki ve geçici bir süre için birbirine bağlanan insan birimleridir
kazara oluşurlar Durakta otobüs bekleyenler, yangını seyredenler
Kalabalıklar (sıradan kalabalık
İzleyiciler (dinleyici, seyirciler)
Gösteri Toplu
Etkin kalabalıklar
B Sosyal Kategori : Müşterek niteliklere sahip olan, lakin arasında hiçbir ilişki olmayan şahısların oluşturduğu bir bütündür Mesela, öğrenciler, taksi şoförleri, memurlar, yaşlılar
Kategori Şekilleri :
1 Kitle : Karşılıklı sosyal niteliklere sahip olan insanların oluşturduğu, (fiziki yakınlıkları bulunmayan) kategoridir
Benzer gazeteyi okuyanlar, aynı futbol takımını tutanlar
2 Sosyal Sınıf : Aynı hayat tarzına sahip, gelir, eğitimöğretim, kültür ve iş gibi değişik özellikler bakımından birbirine benzeyen insanların oluşturdukları kategoridir Örneğin, emekçi, patron, köylü
3 Azınlık : Bir topluma etken olanların yararlandığı haklardan (bariz farkları nedeniyle) yararlanamayan insanların oluşturduğu bir kategoridir
alıntı *
bilim olarak sosyal teori,
Sosyoloji Ne Çağırmak,
Sosyoloji Tanımı örnekleri
Sosyoloji (toplum bilimi): sosyal olayları inceler toplumların kuruluş, yükseliş ve çöküşü ile toplumların kendi aralarındaki münasebetleri ve kendi içindeki insan ilişkilerinin yasalarını inceleyen bilim sosyoloji bilimi toplumu parçalayarak kendisine uzmanlık alanları oluşturmuştur; bunlar: eğitim(eğitimin toplumsal koşulları incelenir), ekonomi (ekonomini toplum içindeki yeri incelenir), siyaset, aile, hukuk (türkiye ’de hukuk sosyolojisi gelişmemiştir), sanat(sanatın toplumlara tarafından değişmesi olgusu incelenir), spor, din konularında araştırmalar gelişmiştir
SOSYOLOJİ: Kelime anlamı toplumbilimidir Latince toplum anlamına gelen Socius ile Yunanca data çağrıda bulunmak olan Logos sözcüklerinin birleşmesinden oluşmuşturSosyoloji sözcüğünü ilk kullanan Fransız sosyoloğu Auguste Comte (1798 1857)'durBilim olarak Sosyoloji: Toplumların meydana gelişini, gelişmesini,toplum içinde ayrı kesimlerde görülen sosyal olayları, sosyal kurumları, sosyal ilişkileri, sosyal yapı özelliklerini ve bu yapıda ortaya çıkabilecek değişme eğilimlerini ele alarak inceleyen bir bilim dalıdır
TOPLUM: Muhakkak bir coğrafya parçası üstünde bulunan,üyeleri arasında sıkı bir etkileşim ve işbölümü olan bir insan topluluğudur
SOSYAL DURUM: Toplum içinde meydana gelen, başlama ve bitiş noktaları kayıtlı olan ansızın fazla kişiyi ilgilendiren bir oluşumu ve değişimi ifade eder
SOSYAL OLGU: Genellikle başlangıç ve bitiş zamanı bilinmeyen, nerede başlayıp nerede bitebileceği kesin olarak tesbit edilemeyen bir sosyal oluşum ve değişimi ifade ederbir bir meydana gelen sosyal olayların genel bir ifade tarzıdırSelma ile Mehmed'in evlenmesi bir sosyal olaydır Ama tüm izaç olaylarının hepsine birden evlenme denir Bu ise sosyal olgudur
SOSYAL KURUM: Birbirleriyle sosyal ilişki ve etkileşim halinde bir arada bulunan insanların, toplum içinde nasıl davranmaları gerektiğini ve bu davranışların kurallarını belirleyen, kişilere kesin şekillerde davranışlarda bulunması için zorunlu etkide bulunan, aralarında birlik ve bütünlük olan, ahenkli ve örgütlü bütünlerdir Aile, eğitim, din, hukuk,ekonomi, idare, devlet kurumları
SOSYAL İLİŞKİ: Birbirinden haberdar olan minimum iki insan arasında belirtilmiş bir süre devam eden, manalı ve belirli amaçlar etrafında kurulan sosyal bir bağdır
SOSYAL YAPI: İçinde sosyal ilişkilerin sosyal olayların meydana geldiği, sosyal grupların ve kurumların yer aldığı,nüfus ve ikâmetgâh tarzının şekillendirdiği, toplumun şekil ve çevresi ile ilgili dış görünüşe sahip olan bir sosyal varlıktır
SOSYAL GRUP: Belli karşılıklı özelliklere sahip, etkileşim ve ilişki içinde bulunan iki veya daha artı kişinin meydana getirdiği göreli bir sürekliliği olan bireyler topluluğudur
SOSYAL HARMONI: Bir toplumdaki üretim güçleri ve imal ilişkileriyle din, hukuk, eğitim gibi kurumların karşılıklı tiryakilik içinde oluşturdukları ahenkli bir bütündür
KÜLTÜR: Tarihsel ve sosyal değişme süreci içinde oluşturulan, tüm maddi ve manevi değerleri ile bunları yaratmada ve gelecek kuşaklara iletmede kullanılan araçların tümüdür
CEMAAT: Kan bağlılığının, benzerliğin, geleneklerin bulunduğu, iş bölümünün görülmediği insan topluluğudur
CEMİYET: Meslek bölümünün geliştiği, akılcılığın etken olduğu, daha çok organik dayanışmanın görüldüğü toplumdur
INSANLAR: Siyasi bir birlik biçiminde yaşamış, karşılıklı, mazi ve kültüre sahip, devlet biçiminde teşkitlanmış fert ve zümrelerin toplamıdır
KALABALIK: Karşılıklı fikirlerle hareket eden ve aynı telaşı içeren, teşkilatsız ve aralıksız olmayan, kendiliğinden oluşan insan yığınıdır
HALK MÜZIĞI: Üyeleri yoğun bir şekilde bir araya toplanmış olmayan, bir arada bulunmaları tesadüfi olmaktan uzaktan,kesintisiz, ortak bir kültürle birbirlerine yan, teşkilatsız yaygın,insan topluluğudur
SOSYAL DEĞIŞTIRME: Bir toplumda idareli yükselme ile birlikte sosyal, siyasi ve kültürel alanlarda bir ilerlemenin olması demektir
SOSYAL BÜTÜNLEŞME: Bir toplumu yaratıcı, kalabalık,grup ve kurumları gibi, sosyal yapının farklı alanlara yönlendirilmiş öğeleri arasındaki birbirini tamamlayabilme durumuna denir
SOSYAL ÇÖZÜLME: Bir toplumda maddi ve manevi kültür öğelerinin bir araya gelerek bir manâ ifade edecek ve işleyen bir bütün oluşturacak çok biçimde birbirlerini tamamlayamamalarıdır
İŞBÖLÜMÜ: Bir toplumsal imal düzeni içindeki öbür devir ve hizmetlerin, toplumun üyeleri, grupları aralarında ortak tiryakilik ilişkileri içinde bölünmesi sürecidir
SOSYAL TABAKALAŞMA: Toplumu meydana getiren üyelerin veya öğelerin bir veya daha fazla ölçüte göre hiyerarşik sırılanmaları
SOSYAL SINIF: Toplumun düzeyi, yaşam biçimi, eğitim,saygınlık gibi özellikler bakımından birbirine benzer ve bunun bilincinde olan insanlar kadar oluşturulan bir bütündür
SOSYAL HAREKETLİLİK: Kişilerin, ailelerin ve sosyal grupların toplum içinde sahip oldukları bir stüdüden diğer bir statüye ya da bir tabakadan öteki tabakaya geçmeleridir
SOSYAL YAPI
I Tanımı: Sosyal inşa, içinde sosyal ilişkilerin, sosyal olayların meydana geldiği, ses yol grupların, kurumların yer aldığı, nüfus ile ikâmetgâh tarzının şekillendirdiği, toplumun şekil ve çerçevesi ile ilgii dış görünüşe sahip olan bir sosyal varlıktır
Sosyal yapının iki yönü vardır:
A Kültürel (Manevi) Yapı: Toplumun sosyal ilişkiler ağı dediğimiz sosyal statüler, roller ve bedel yargılarından oluşan yapısı
B Fizik (Fiziki) Yapı: Toplumun şekil ve çevresi olarak kayıtlı dış görünüşünü oluşturan nüfusun mesken tarzı (köy kent) maddesel yapısını oluşturur
Toplumdan topluma sosyal inşa ayrı özellikler gösterir
II SOSYAL YAPI İLE İLGİLİ KAVRAMLAR
A Sosyal İlişki: Birbirinden haberdar olan en az iki insan aralarında kayıtlı bir zaman devamlı, manalı ve açıklanmış amaçlar etrafınd kurulan sosyal bir bağdır
MWeber ’e Göre Sosyal İlişkinin Özellikleri:
1 En Az iki kişi arasında olmalı
2 Bir vakit sürecini içermesi
3 Birey ya da grupların iki taraflı etkileşim içinde bulunmaları
4 Birbirlerinin varlığından haberdar olmaları
5 İlişkiler ortak bir amaç taşıması
6 İlişkide yer alan kişilerin birbirlerini dürüst müşterek tahvil duymaları
Sosyal İlişki Çeşitleri:
1 Açık Sözlülük Derecelerine Kadar
a) Ilk İlişkiler: Daha fazla cemaat tipi örgütlenmelerde görülen ve yazılmış hale getirilmemiş ilişkilere dayanır Daha fazla örf ve adetler biçimindedir
Özellikleri:
İlişkiler iki taraflı duygusal güven anlayışa samimiyete dayalı yüzyüze ilişkilerdir
Yazılmış kurallara alt değildir
Sosyal etkileşim çok güçlüdür
İlişkiler uzun sürelidir
Daha fazla küçük gruplarda (aile, arkadışlık, köy, komşuluk) görülür
Tüm toplumlarda görülebilir
b) İkincil İlişkiler: Daha çok cemiyet tipi bir teşkilatlanmada (şirket, sendika,kentler ) görülür
Özellikleri:
İlişkiler resmidir Hissi irtibat fazla zayıf
Yazılı kurallara bağlıdır
Kıss sürelidir
Sosyal etkileşim fazla zayıftır
Daha koskocoman graplarda (büyük kasaba, şirket, devlete ait kurumlar ) görülür
Kitle iletişim araçlarının etkisi çoktur
2 Sürelerine Göre
a) Şans Eseri Olan (geçici): Kısa süreli (bir maçta biraraya gelen insanların
ilişkileri)dir
b) Devirli: Yılın emin zamanlarında kurulan ilişkilerdir Mevsimlik işçilerin ilişkisi
c) Aralıksız İlişkiler: Çok uzun süreli ilişkilerdir Benzer, köyde, şehide oturan insanlar arasındaki ilişkiler gibi
B SOSYAL STATÜ VE ROLLER:
Statü: İnsanlırn toplum içindeki yerini açıklayan bir kavramdır Statü, kişilerin çocuk, doktor, müslüman, hoca, işveren, örneklerindeki gibi kim olduklarını belirtir, ona bazı haklar sağlar ve yükümlülükler yükler
Statü Çeşitleri:
1 Verilmiş (edinilmiş) Statü: Kişilerin yetenek ve becerilerine bakmadan ve onların bir çabası olmadan, kendileri dışındaki faktörler tarafından
sağlanır Yani kişi doğumuyla, cinsiyetiyle ya da yaşıyla ilgili bu statüyü elde eder Örneğin, Yaşlı, genç, kadın, erkek, siyah, beyaz
2 Kazanılmış Statü: Şahısların kendi çabaları sonucu elde ettikleri stütüdürMesela, anne, baba, öğretmen rolü fazla büyüktür ve fazla tez değişken
Sosyal Prestij (Itibar): Bir bireye veya kümeye (grub) diğer birey veya kümelerle, ilişkilerinde fayda karşılayan duruma denir Doktorluk statü,doktorun sevilmesi, aranması durumuna prestij denir
Statünün Özellikleri:
1 Her insan ansızın artı statüye sahip olabilir
2 Bazıları doğuştan olan bazıları daha sonra kazınılır
3 Bazıları doğumdan ölüme kadar değişmezken koşulları daha basit değişir
4 Her stütü emin kurallara bağlıdır
5 Statüler arası ilişkiler ağı vardır
6 Toplumdan topluma değişim gösterebilir
Anahtar (Temel) Statü: Bireyin sahip olduğu statülerden toplum da en etkin olanına anahtar statü denir Anahtar stütü kişinin toplum içindeki kişiliğini belirler Cumhurbaşkanı, General, Öğretmen, İmam genellikle kişinin öteki statülerine kadar anahtar stütü niteliği taşır
Rol: Toplumun bireyden statüsüne uygun bir şekilde beklediği davranışlarına rol denir Kişinin her taşıdığı statüye göre bir çok rolleri vardır Her rol, diğer rollerle olan ilişkilerinin derecelerine kadar var olur ve anlam kazanır Statünün devingen yönüdürBir kimse keza hoca, hem sporcu keza parti üyesi olabilirRol Pekişmesi: Rollerin birbirini kolaylaştırmasıdır Esas okulu öğretmeni Rol Çatışması: Bireyin sahip olduğu statülerine yerinde rolleri arasında herhangi birine uygun davranışı yapacağına karar verememesi haline rol çatışması denir Örneğin, bir müdürün evde müdür rolüne devam etmesi, subayın evdekilere asker imiş gibi davranması
C SOSYAL DEĞERLER:
Değerler, kişilerin zihin, davranış ve davranışlarında birer kriter olarak ortaya meydana çıkan ve sosyal yaşamın vazgeçilmez bir öğesini oluştururDeğerler: Bir gruba veya topluma üye olanların uyarlamak durumunda oldukları genelleşmiş ahlaki inançlardır Neyin iyi, güzel ve içten; neyin kötü, çirkin ve yanlış olduğunu gösteren kriterlerdir
Sosyal Değerinde Çeşitleri:
1 Pratik Değer: bir toplumun üyelerini birarada tutmaya yönelik inançlardırBu değerler kişiler arasında birlik ve dayanışmayı bozacak akım ve davranışları kötülerken, toplumun ihtiyaçlarını giderecek davranışları özendirir
2 İdeal Layık: İnsanın ideside neler yapması gerektiğine ilişkin tavır modelleri önerir Çoğuna aktarmak jurnal yaşamda olası olmasa da önemleri büyüktürÇünkü, insanları bencillikten kurtarır, toplum sorunlarıyla ilgilenmeye, yüksek ahlaki değerler edinmeye özendirir3 Etken Bedel: Hür, bağımsızlık, yoksulları korumak, namuslu almak gibi bütün toplumca benimsenmiş ve korunan, uzun zamandan beri varlığını sürdüren değerlere denir
Özellikleri:
Toplum fertlerinin iki taraflı duygu ve düşüncelerini yansıtırlar
Toplumun birliğini güçlendirirler
Toplumsal kurallara esas oluştururlar
Zorlayıcıdırlar
Toplumda kuşaktan kuşağa aktarılırlar
Ahlaki, dini inanç ve ilkelere dayanırlar
Toplumdan topluma değişirler
Zamanla benzer toplumda değişebilirler
D SOSYAL NORMLAR:
Bir toplumda insanları kesin olaylar aleyhinde nasıl davranmaları gerektiğini belirleyen öyle davranmaya zorlayan kurallara sosyal norm denir
1 Yazılı(Devlete Ait) Normlar: Kanunlar, tüzükler, yönetmelikler gibi devletin yetkili organlarınca düzenleyip, uygulamaya konan, gerektiğinde değiştirilen, devletin ve sosyal düzenin korunmasını ve devamını amaçlayan normlardır Uymayanlar maddesel ve bedeni cezaya çarptırılır Hukuk kuralları gibi
2 Yazısız (Devlete Ait Olmayan) Normlar:
Bireyler arasındaki ilişkilerin düzenlenmesinden doğan töre, adet, gelenek,görenekler, din kuralları, adap kuralları gibi yazılmış olmayan normlardır Yaptırmaları mesnevidir
Örf (Töre): Toplum yaşamında yardımcı ve zorunlu olduğuna ortaklaşa inanılan; kimi yerde yasa ve ahlakın yerine geçebilen, yaptırım gücü (kanun ya da norm biçiminde) olan kurallara örf ya da töre denir
Adet: Insanlar kadar alışık ve yaygın olarak kullanılan davranış şekilleridir Bayramda akraba ve ahbap ziyaretleri yerine getirmek Gelenek: Bir toplumda, eskiden kalmış olmaları dolayısıyla saygıdeğer tutulup kuşaktan kuşağa geçen kültür mirasları, alışkanlıklar bilgiler ve davranışlardır
Görenek: Bir şeyi görülebildiği gibi yapma alışkanlığıdır Uyulması için yaptırımı bulunmayan, veya çok eksik olan davranış öğeleridir
Din Kuralları: İnsanların Tanrıyla veya diğer insanlarla ilişkilerini düzenlerSevap ve günah gibi yaptırım çeşitleri vardır
Ahlâk Kuralları: İnsanların kendi nefislerine karşı vazifelerini ve diğer insanlarla ilişkilerinde nasıl davranmaları gerektiğini bildiren kurallardır
Adap Kuralları: Örf ve adetlerin basit biçimidir Bir kimsenin belirli bir olayda nasıl davranması gerektiğini gösterir Bir toplantıda konuşurken, bir davette yemek yemek yerken bir törene katılırken nasıl davranırız?
Hukuk Kuralları: Kişiler arası ve kişi ile toplum arası ilişkileri düzenleyen,fiziksel yaptırım olan böylece uyulması zorunlu kurallardır
Sosyal Normların Özellikleri
Sosyal değerlerin maddi şeklidir
Toplumun ahenk ve devamlılığını sağlar
Toplumsal kontrolü sağlarlar
Toplumsal işlem içinde ya da merkezi otoritece oluşturulabilir
Bireylerin davranışlarını sınırlayan dikte, yasaklardır
Toplumdan topluma ya da zamanla değişir
Uymayanlar toplumca cezalandırılır, zorlayıcıdır
Çoğunluğun sosyal normlara uyması sosyal bütünleşmeye, uymaması ise sosyal çözülmeye neden olur
E SOSYAL YOKLAMA
Bireylerin ya da sosyal grupların sosyal üzeninin gereklerine uygun biçimde davranmalarını sağlamaya karşın önlemlerin tümünü ifade ederSosyal teftiş, grup ve toplumun, kişinin davranışlarını sınırlandırması ve bu sınırlandırma aracılığıyla sosyal değerleri benimsemesinin sağlanması demektir
Özellikleri
Kaynağı sosyal yaşamdır ve her toplumda görülür
Toplumun düzeni ve devamını sağlar
Her türlü sosyal ilişkiyi kapsar
Bireylerin toplumsallaşmasını sağlar
Birey örnek tutum kalıplarını öğrenir ve taklik aracılığıyla kazanılır
Toplumdan topluma ya da aynı toplumda da değişir
Toplumsal norm ve değerleri vasıta olarak kullanır
III SOSYAL OLAY VE VAKA:
Sosyal Durum:Toplum içinde meydana gelen, başlangıç ve bitiş noktaları emin olan ve birden fazla kişiyi ilgilendiren bir oluşumu, değişimi ifade eder
Sosyal Vaka: Genelde başlangıç ve bitiş zamanı bilinmez nerede başlayıp nerede bitebileceği kesin olarak tesbit edilemeyen bir sosyal oluşumu ve değişimi açıklama eder bir bir meydana gelen sos olayların genel bir ifade tarzından
IV SOSYALLEŞME: Bireyin toplumsal etkileşim sonucu o toplumun kültür, tutum, düşünme biçimlerini kazanması süresine denir
V ANOMİ: Bağdaşmazlık ve anomali ifade eder
VI SOSYAL DAYANIŞMA: Grup içindeki bireylerin diğer bireylerle uyumlu ilişkilere girmesi ile ortaya çıkan duruma denir
Durkheim'e tarafından dayanışma çeşitleri
a) Mekanik Dayanışma: Toplumda aynı, ortak duygu ve düşüncelere sahip halk arasındaki dayanışmadır İlişkiler arkadaş canlısı ve samimidir
SOSYAL GRUPLAR:
A Tanımı: Muhakkak amaçlar ve bunları gerçekleştirme çabası çerçevesinde yığılmış, belli kurallara göre açıklanmış süre müşterek sosyal ilişkide yer alan,en az iki kişiden oluşan, göreli bir sürekliliği olan bireyler topluluğuna sosyal grup denir
B Özellikleri ve Fonksiyonları
1 Grup üyelerin müşterek bir amaca sahip olması
2 İki veya daha artı kişiden oluşması
3 Üyelerin iki taraflı sosyal ilişkide oluşması
4 Göreli bir sürekliliğin bulunması
5 Grup üyeleri arasında işbirliği ve iş bölümü vardır
6 Grubun bireylerin beklentilerine yanıt vermesi
7 Grub bireyleri arasında biz bilincinin olması
8 Grup üyeleri arasında rol ve statü dağılımı vardır
9 Grup üyerine zorlama yapar ve yol gösterir
10 Yapı ve fonksiyon bakımından zamanla değişir
11 Bireyi sosyalleştirir, tutumları değiştirir, pekiştirir
12 Grup birey için bir güvencedir
13 Grup, işlevini yerine getirdiği sürece vardır
14 Kültür grup aracılığıyla nesilden nesile aktarılır
C SOSYAL GRUP ÇEŞİTLERİ
1 Grup Üyelerinin Sayısına Tarafından
a) Büyük Grup: Aza sayısı fazla olan, ilişki ve etkileşimleri daha sınırlı ve resmi olan gruplardır İkincil ilişkiler hakimdir Şehir gibi gruplardır
b) Küçük Grup: Üye sayısı sınırlırdır ve ilişkiler yüzyüze (ilk)dir Köy,aile
2 Grubun Süresine Göre:
a) Geçici Gruplar: Muhakkak bir meslek gerçekleştirmek ya da emin bir amacı yerine getirmek üzere bir araya gelen kişilerden oluşur Bunun için kısa ömürlü ve geçicidirler Mevsimlik işçi, izciler grubu
b) Aralıksız Gruplar: Genellikle grup üyelerinin ömürlerinden daha uzundur Halk,aile, köy, şehir halkı, gruplar
3 Bireyin Gruba Katılışına Kadar:
a) Devlete Ait Gruplar: Yetkili organlarca oluşturulmuş ve danışıklı yasa, anayasa, mevzuat gibi hukuk kurallarına tarafından düzenlenmiş gruplardır
Milli eğitim de çalışan grup
b) Resmi Olmayan Gruplar: Kanun ve yönetmelikler yerine grup üyeleri göre geliştirilen kurallara kadar var olan gruptur Çoğunlukla küçük gruplardır Aile, dost grupları, imece (bir örgütte kendiliğinden doğmuş yardımlaşma şekli), klikhizip (bir örgüt akıl ve tutum bakımından ayrılık bildiren minik gruplaşma) gibi
4 Bireyin Gruba Katılışına Göre
a) Bireyin Kendi İradesiyle Katıldığı Grup:
Gruba girip çıkmanın bağımsızlık olduğu gruplardır Arkadaşlık, klup, demek grupları
b) Bireyin İrade Dışı Katıldığı Grup:
Bireyin doğal yolla katıldığı gruptur aile halk, kastlara bireyler doğal yolla katılırlar
Türk veya Fransız olmak kişinin ömrü boyu devam eder
5 Sosyal İlişki Tiplerine Tarafından:
a) Ilk Gruplar: Üyeleri aralarında birincil (yüzyüze, samimi) ilişkilerin olduğu gruptur Aile, arkadaşlık, komşuluk, komşuluk
b) İkincil Gruplar: Üyeler arasında ikincil ilişki bulunan, yer alan, bu ilişkilerin yasa, yönetmeliklerle belirlendiği gruplardır Üyeler arsındaki ilişkilerde çıkar duygusu egemendir Dernekler, sendikalar, siyasi gruplar gibi
6 Ferdinan Tönnies ’in Grup Sınıflaması
a Cemaat: Süre içerisinde ağır ağır meydana gelen, bireyleri aralarında duygu ve fikir birliği olan insan topluluğudur Irk, ırksa köken ve kültür bakımından farklılaşmış kişilerden meydana gelirler Cemaat üyeleri arasında sıcak, dostça,içten, şehvetli ilişkiler vardır Aile, akrabalık, klan gibi kana alt; komşuluğa dayanan köy gibi yere alt, düşünce ve duygu benzerliğine dayalı topluluklar cemaate örnek verilebilir
b Cemiyet : Irk, ırksa köken, sosyo hesaplı statü ve kültürce farklılaşmış topluluklardır Cemiyetler bireysel olmayan, soğuk, akılcı ve serbest ilişkiler üzerine kuruludur Sanayi ve ticaret işletmeleri, zorlama grupları, şehirler gibi örnekler
CemaatCemiyet Özellikleri
Cemaat (Kalabalık)
Cemiyet (Toplum)
Ortak irade
Üyelerin kişiliği yok
Toplum çıkarları
İnan
Din
Töre, adet
Doğal dayanışma
Karşılıklı sahiplik
Bireysel irade
Var
Kişi çıkarları
İdeoloji
Kamuoyu
Moda, geçici arzular
Sözleşmeli dayanışma
Bireysel mülkiyet
7 Durkheim ’in Toplum Sınıflaması:
a Mekanik Dayanışmalı Toplum:
Kişisel bilinçler birbirine aynı, bireyin kişiliği yoktur Toplum önemlidir
Bağlılık benzerlikte doğan sempati bağlılığıdır
Dayanışma tam bir benzeşme ve uyum içinde ortaya çıkar Dayanışma, insanların birbirine benzediği oranda artar Dayanışma inorganik varlıkların molekülleri arasındaki dayanışmaya benzetildiğinden mekanik dayanışma denir
Nüfuz eksik işbölümü yok, aynı yapılı olan geleneksel
b Organik Dayanışmalı Toplum:
Toplumsal işbölümü gelişmiş ve bireylerarası, farklılaşma artmıştır ? bireysel farkları doğurur
Dayanışmma işbölümüne dayanan, başkalarının bizi tamamladığı dayanışmadır Bu dayanışmada bireysel bireysel farklılıklarını kazanırlar Gelişmiş hayvanların organları arasındaki dayanışmayı hatırlattığı için organik daynışma denir
Nüfuz artmış, bireycilik, ihtisaslaşma artmış, din evrenselleşmiş, evrensel değerler gelişmiş yerel bağlar zayıflamıştır
IV Grup Dışındaki Topluluklar:
A Kalabalık (Yığın) : Aralarında fiziki yakın olma bulunmalarına karşın,müşterek ilişkiler, birleştirici, bütünleştirici bağlan bulunmayan veya üstünkörü ilişki ve geçici bir süre için birbirine bağlanan insan birimleridir
kazara oluşurlar Durakta otobüs bekleyenler, yangını seyredenler
Kalabalıklar (sıradan kalabalık
İzleyiciler (dinleyici, seyirciler)
Gösteri Toplu
Etkin kalabalıklar
B Sosyal Kategori : Müşterek niteliklere sahip olan, lakin arasında hiçbir ilişki olmayan şahısların oluşturduğu bir bütündür Mesela, öğrenciler, taksi şoförleri, memurlar, yaşlılar
Kategori Şekilleri :
1 Kitle : Karşılıklı sosyal niteliklere sahip olan insanların oluşturduğu, (fiziki yakınlıkları bulunmayan) kategoridir
Benzer gazeteyi okuyanlar, aynı futbol takımını tutanlar
2 Sosyal Sınıf : Aynı hayat tarzına sahip, gelir, eğitimöğretim, kültür ve iş gibi değişik özellikler bakımından birbirine benzeyen insanların oluşturdukları kategoridir Örneğin, emekçi, patron, köylü
3 Azınlık : Bir topluma etken olanların yararlandığı haklardan (bariz farkları nedeniyle) yararlanamayan insanların oluşturduğu bir kategoridir
alıntı *