Bipolar Bozukluk, Duygudurum Bozukluğu olarakta adlandırılır. 2000 li yıllardan önce Bipolar Bozukluk erişkin psikiyatrisinde en çok başvuru nedenleri arasındayken Çocuk ve Ergen Psikiyatrisinde ise başvuru sayısı azdı. Başvuru sayısının az olması nedenleri arasında, Duygudurum Bozukluğunda gözlenen çoğu belirtinin diğer psikiyatrik bozukluklarda da görülmesi, tanı kriterlerinin net olmaması sayılabilir. Son yıllarda ise yapılan çalışmalarla bu belirsizlikler ortadan kalkmıştır. Duygudurum Bozukluklarının daha iyi tanınması , yeni tedavilerle beraber tedaviye yanıtın artması ile beraber bozukluğun yarattığı sorunlar oldukça azalmıştır. Son yıllarda ergenlerde yapılan çalışmalarda toplumda görülme sıklığı yaklaşık olarak % 1 civarındadır.
Duygudurum Bozuklukları çocukluk döneminden itibaren kendisini gösterse de tanı genelde ergenlik döneminde konmaktadır. Çocukluk dönemlerinde genelde bipolar bozukluk kendisini aşırı hareketlilik, sinirlilik, davranım sorunları, arkadaşlarla ve çevresiyle uyum sorunları, anlamsız kaygılar, huzursuzluk, uyku sorunları, nedensiz mutsuzluk, aşırı güven, içine kapanıklılık, ders başarısızlığı, okulda disiplin sorunları gibi bir çok psikiyatrik bozukluklarda sık gözlenen belirtilerle kendisini gösterir. Bundan dolayı ailelerin durumu farketmesi çoğu zaman ilerleyen yaşlarda olmaktadır. Duygudurum Bozuklukları yine son yıllarda yapılan tanı sistemleriyle bir çok alt tipe (Bipolar 1, Bipolar 2, Bipolar 3…) ayrılmıştır. Her alt tipin görülme şekli farklı belirtilerle olmaktadır.
Duygudurum Bozuklukları kişilerin gün içindeki duygulanımlarının (mutluluk, mutsuzluk, sinirlilik…) aynı seviyede gitmemesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Bu duygulanımların aynı seviyede devam etmemesi gün içerisinde de olabileceği gibi günlerce, haftalarca, aylarcada devam edebilir. Herkesin duygulanımı gün içerisinde değişir ancak duygudurum bozukluğunda belli bir seviyeyi geçtiği zaman bu hem kişinin kendisine hem çevresine zarar verir.
Gün içindeki duygulanım dalgalanmaları sonucu kişi bir an mutlu olup bir dk sonra ağlayabilir. Bu dalgalanmanın şiddeti az olursa hipo (az) mani ( ör: mutluluk) çok olursa mani (ör: çok mutluluk) dönemleri olarak tanımlanır. Bipoların kelime anlamı ise iki uçluluk demektir. Bir uç aşırı (ör:mutsuzluğu) diğer uç ise aşırı (ör:mutluluğu) gösterir. Bazı durumda her iki uç bir arada olabilir. Bu ise karma dönem diye tanımlanır. Kişi karma dönemde aynı anda gülüp ağlıyabilir. Duygudurum Bozuklukları genelde ilk olarak depresyon atağı sonrası ortaya çıkar. Eğer kişide tek depresyon (mutsuzluk ) olursa bunada tek uçluluk (unipolar) depresyon denir. Bipolar Bozukluktan bahsettmek için en az bir hipomani ya da manin olması gerekir.
Duygudurum Belirtileri:
[*]Mutsuzluk [*]Aşırı mutluluk [*]Sinirlilik [*]Kendisini aşırı büyük görme ( ör: Kaymakam, Vali, Başbakan, Cumhurbaşkanı olduğunu söyleme, onlarla tanıştığını konuştuğunu söyleme.., kendisini dünyanın en akıllı, en güzel, en yakışıklı..olduğunu düşünme, herşeyi hemen yapabileceğini düşünme ve söyleme.. ) [*]Uykusuzluk / Aşırı uyuma [*]İştahsızlık / Aşırı kilo alma [*]Aşırı hareketlilik / Halsizlik, Yorgunluk [*]Aşırı konuşma / İçine kapanma [*]Arkadaş ortamından uzaklaşma / Tanımadığı kişilerle tanışma ve görüşme [*]Etrafa ve kendine zarar verme [*]Ani öfke patlamaları [*]Aşırı para harcama, gereksiz ve fazla miktarda alışveriş yapma [*]Cinsel istekte artış [*]Kendi kendine konuşma ya da karşısında birisi varmış gibi konuşma (işitsel ve görsel hallüsinasyonlar) [*]Dikkat sorunları [*]Argo kelimelerle konuşma [*]Kendisine zarar verileceği , takip edildiğini düşünme [*]Sigara kullanımının başlaması ya da artması [*]Madde/Alkol kullanımının başlaması ya da artması [*]Adli suçlara karışma, okulda disiplin sorunları yaşama
Bu belirtilerin hepsi bir arada olabileceği gibi bir kısmınında olması tanı için yeterli olabilir.
Ergenlik döneminde Bipolar Bozukluk Davranım Bozukluğu tanısıyla çok sık karışır. Bazende Bipolar Bozukluk tanısı tam oturmadan önce kendisini davranım bozukluğu belirtileriyle gösterir. Ergenlik döneminde ortaya çıkan depresyonun sonrasında da Bipolar Bozukluk ortaya çıkabilir. Asıl tablo ergenlik döneminin tamamlanmasıyla beraber yerine oturur. Bazı kişilerde ergenlik döneminde bir kez bu atak görülür ve sonrasında da hiç ortaya çıkmayabilir. Stres Bipolar Bozukluğun erken ortaya çıkmasında en önemli etkendir. Derslerdeki başarısızlık, sınıfta kalma, çok sevdiği kişiden ayrılmak zorunda kalma ya da kaybetme, diğer sağlık sorunları ergenlik dönemindeki bir kaç stresöre örnek olarak verilebilinir. Her çocuğun ve ergenin stresi algılaması ve mizacının tepkisi farklıdır. Bipolar Bozukluğun ortaya çıkmasını en belirleyen neden genetiktir. Genetik olmada ya da genetik yatkınlık olmadan Bipolar Bozukluğun ortaya çıkması çok zordur. Ancak başka tıbbi hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkabilir. Yapılan çalışmalarda ailesinde bipolar öyküsü olan kişilerde bipolar gözükme riski artmıştır.
Ergenlik döneminde ortaya çıkan depresyonun (çevresel etken olmadan ortaya çıkan ve atipik belirtilerle giden) olması, ailede ya da akrabalarında bipolar bozukluğu tanısının olması , antidepresan tedavisi ile ortaya çıkan manik belirtilerin ortaya çıkması durumunda bipolar bozukluğun gelişimi açısından dikkatle takip yapmak gerekir.
[*]Bipolar Bozuklukla karışan diğer Psikiyatrik Bozukluklar nelerdir?
Bipolar Bozukluk tanı belirtilerine baktığımız zaman bir çok psikiyatrik bozuklukta gördüğümüz belirtilerden oluşmaktadır. Bipolar Bozukluklarla en çok karıştırılan psikiyatrik bozukluklar dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, davranım bozukluğu, psikotik bozukluklar, kaygı bozukluklarıdır. Ayırıcı tanı yapmak çok önemlidir çünkü karışan durumların tedavisi çok farklıdır.
[*]Bipolar Bozuklukta en sık gözüken diğer Psikiyatrik Bozukluklar nelerdir?
Yapılan çalışmalarda Bipolar Bozuklukla en sık gözüken diğer psikiyatrik bozukluklar: Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, Karşıt Olma Karşı Gelme Bozukluğu, Davranım Bozukluğu, Psikotik Bozukluklar, Maddeyi Kötüye Kullanım Bozuklukları, Cinsel yönden kötüye kullanım.
TEDAVİ
Öncellikle tanın konması çok önemlidir. Çoğu zaman bir çok bozuklukla karışabildiği ve diğer bozukluklarlada çok sık oranda gözüktüğü için tanın netleşmesi çok önemlidir. Ailenin psikolojik eğitimi, çocuk veya ergenin psikolojik eğitimi ve ilaç tedavisinin bir arada olduğu tedavi yöntemleri çok etkili olmaktadır. Öncellikle akut tedavi ile aşırı olan belirtilerin kontrol altına alınması gerekir. Belirtilerin çok şiddetli olduğu dönemlerde hastane yatışları gerekebilir. Akut tedavi yapıldıktan sonra ise koruyucu ( önleyici) tedavilerin yapılması gerekir. İlaç takibi hem ilaç düzeylerinin belirlenmesi ve düzenli kullanımı açısından çok önemlidir.
