Bisikletin tarihçesi
Dirsekli pedallarla yürütülen bisikletler 1’larda ortaya çıkmış, ve o zamandan bu yana tüm dünyada, özellikle İngiltere, Fransa, İtalya, Hollanda ve öteki Avrupa ülkelerinde halkın benimsediği bir araç olmuştur Birinci Dünya Savaşında ve daha sonra Vietnam savaşında bisikletli birlikler yer almıştır
İlk Bisikletler
Bisikletin tarihi 1700 sonlarında Fransa’da geliştirilen araçlarla başlar 1791’de Conte de Sivac celerifere’ini (ilkel bisiklet) yaptı Bu aynı büyüklükte iki tekerlekten oluşan tahtadan yapılmış bir araçtı Oturma yeri tekerlekleri birleştiren çubuğun üzerine yerleştirilmişti Sürücüler, çubuğu bacakları arasına alarak oturuyor ve aracı ayaklarıyla iterek yürütüyorlardı Buna benzer araçlar 1816’da J Nicephore Niepce (1785 – 1833) (bir fotoğraf basma yönteminin de bulucusu) ve bir yıl sonra da Alman Baron Karl VonDrais tarafondan yapıldı Drais’in yaptığı araç kısa zamanda İngiltere ve Almanya’da draisine ya da eğlence atı adıyla yaygınlaştı
1839’da İskoçyalı Kirpatrick Macmillan pedallı bir bisiklet yaptı Pedal ileri geri çalışarak, birleştirme çubuklarını harekete geçirip, arka tekerliği döndürüyordu Ön tekerleği doğrudan döndüren pedal dirkeleri, 1861’de Fransız Pierre ve Ernest Michaux kardeşler bulmuştur Araçlarına Velocipeden (velespit) adını verdiler ve dört yıl sonra yılda 400 bisiklet üretmeye başladılar 1869’a gelindiğinde Fransa yollarında bisiklet yarışlar yapılıyordu
Sıradan ya da Peniçeyrek peni adı verilen bisikletin doğrudan pedal dirsekleriyle çevrilen büyük bir ön tekerleği ve küçük bir arka tekerleği vardı 1871’de İngiliz James Starley (1831 – 1881) tarafından yapılan bu bisiklet, en yaygın bisiklet tipi oldu Ön tekerleğin büyüklüğü sürücünün bacak uzunluğuna göre seçiliyordu ve çapı 1m ile 1,5 m arasında değişiyordu
Zincirle İşleyen Bisiklet
İlk zincirle işleyen araç 1874 yılında HJ Lawson tarafından yapıldı Çerçeveye bağlı pedal dirsekleri zincir dişlisini çeviriyor, bu da arka tekerleğe takılı daha küçük bir zincir dişlisinin çevresinde küçük bir zincir dişlisinin çevresinde sorunsuz zinciri döndürüyordu Bisikletlerin tekerlekleri gene hemen hemen aynı büyüklükteydi 1885’in Rover güvenlik bisikletleri toptan üretilmiş ve birkaç yıl içinde peniçeyrek peninin yerini almıştır Bu ilk bisikletlerin tümünde, üstüne dolgu lastik geçirilmiş, çelik kenarlı tekerlekler vardı
Modern Araç
!888’de John Dunlop’un (1840–192) hava dolu ya da şişirilmiş lastiği buluşu, bisiklet tarihinde dönüm noktası oldu Baklava biçimli iskelet standart oldu ve daha sonraki 70 yıl içinde bisiklet modelinde önemli bir değişiklik yapılmadı 1960’larda çeşitli üreticiler (bazıları araba bagajına konulmak üzere katlanabilen) şehir için kullanımı için küçük tekerlekli bisikletle yaptılar Daha önceki garip modeller arasında uzun iskeletli iki kişilik bisiklet ve 1885’de Karl Benz (1844–1929) ve Gottlieb Daimler’in (1834–1900) ilk otomobili yapmak üzere, içine benzinli motoru yerleştirdikleri araç tipi olarak önem kazanan üç tekerlekli bisiklet bulunmaktadır
Modern bisikletlerde çamurluklar, pil ya da dinamoyla çalışan farlar ve iki tekerleği birden frenleten manivelalı ya da pergelli frenler bulunur Değiştirebilir vitesleri ve zincirle vitesi örten bir koruyucusu da olabilir Aksesuarlar arasında, fazladan bir taşıma yeri olarak arkaya ve öne takılan sepet ve arka tekerleğin iki yanına asılan çantalar bulunabilir
İskelet genellikle lehimlenmiş ya da kaynak yapılmış, bağlantı yerleri olmayan çelik borulardan yapılır Sarı kaynak işleminde, önceden kesilmiş belirli uzunlukta borular, açık yuvalara yerleştirilir ve erimiş pirinçle yerlerine tutturulur Kaynak borular, kendilerinden daha güçlü bir birleşme yeri oluşturacak biçimde erimiş çelikle birleştirilir Özel hafif alaşımlar kullanarak, üreticiler 7 kg gibi hafif yarış bisikletleri yapabilirler
Tekerlek göbeğini janta 24–40 tekerlek teli birleştirir Her telin janta birleşen ucu inceltir ve gergin durması için üstüne bir vida sokumunu geçirilir Jant, alüminyum alaşımdan, paslanmaz çelikten ya da krom kaplı paslanmaz çelikten yapılabilir Manivelalar (üzengi) ya da pergellerle (tekerleği iki yandan sıkıştırılan kerpeten) çalışan sert kauçuktan gren balataları, fren sırasında jantı sıkıştırırlar Başka bir fren tipi de arka tekerlek göbeğine baskı yapar ve pedallar geri çevrilerek harekete geçirilir
Bir bisikletin arka tekerliği, pedalla çevrilen büyük zincir dişlisinden daha hızlı döner Genellikle büyük zincir dişlisinde 48, aradaki küçük dişlide ise 18 diş bulunur Bu ½,66’lık bir vites oranı sağlar Değiştirebilir vitesler, pedala uygulanan eşit güçten değişik hızlar elde etme olanağı bağışlar Başlıca iki tip vardır Bir derailleur vitesinde değişik büyüklüklerde altı kadar arka zincir dişlisinden başka dirseklerdeki üç kadar dişli, vites oranları sağlar
Sturney ve Archer tarafından geliştirilen episiklik vites daha karmaşıktır Güneş tekerleği adı verilen arka kolda bulunan küçük bir dişli çark, arka zincir dişlisi tarafından döndürülür Göbeğin iç kısmında bir dişli halka bulunur ve bunlar bir dizi tekerlek dişlisi aracılığıyla güneş tekerleği tarafından harekete geçirilir Bundan üç değişik vites oranı elde edilebilir Sürücüye sekiz seçenekli bir vites sağlamak için SturneyArcher ve deailleur tipleri bir göbekte birleştirebilir
Dirsekli pedallarla yürütülen bisikletler 1’larda ortaya çıkmış, ve o zamandan bu yana tüm dünyada, özellikle İngiltere, Fransa, İtalya, Hollanda ve öteki Avrupa ülkelerinde halkın benimsediği bir araç olmuştur Birinci Dünya Savaşında ve daha sonra Vietnam savaşında bisikletli birlikler yer almıştır
İlk Bisikletler
Bisikletin tarihi 1700 sonlarında Fransa’da geliştirilen araçlarla başlar 1791’de Conte de Sivac celerifere’ini (ilkel bisiklet) yaptı Bu aynı büyüklükte iki tekerlekten oluşan tahtadan yapılmış bir araçtı Oturma yeri tekerlekleri birleştiren çubuğun üzerine yerleştirilmişti Sürücüler, çubuğu bacakları arasına alarak oturuyor ve aracı ayaklarıyla iterek yürütüyorlardı Buna benzer araçlar 1816’da J Nicephore Niepce (1785 – 1833) (bir fotoğraf basma yönteminin de bulucusu) ve bir yıl sonra da Alman Baron Karl VonDrais tarafondan yapıldı Drais’in yaptığı araç kısa zamanda İngiltere ve Almanya’da draisine ya da eğlence atı adıyla yaygınlaştı
1839’da İskoçyalı Kirpatrick Macmillan pedallı bir bisiklet yaptı Pedal ileri geri çalışarak, birleştirme çubuklarını harekete geçirip, arka tekerliği döndürüyordu Ön tekerleği doğrudan döndüren pedal dirkeleri, 1861’de Fransız Pierre ve Ernest Michaux kardeşler bulmuştur Araçlarına Velocipeden (velespit) adını verdiler ve dört yıl sonra yılda 400 bisiklet üretmeye başladılar 1869’a gelindiğinde Fransa yollarında bisiklet yarışlar yapılıyordu
Sıradan ya da Peniçeyrek peni adı verilen bisikletin doğrudan pedal dirsekleriyle çevrilen büyük bir ön tekerleği ve küçük bir arka tekerleği vardı 1871’de İngiliz James Starley (1831 – 1881) tarafından yapılan bu bisiklet, en yaygın bisiklet tipi oldu Ön tekerleğin büyüklüğü sürücünün bacak uzunluğuna göre seçiliyordu ve çapı 1m ile 1,5 m arasında değişiyordu
Zincirle İşleyen Bisiklet
İlk zincirle işleyen araç 1874 yılında HJ Lawson tarafından yapıldı Çerçeveye bağlı pedal dirsekleri zincir dişlisini çeviriyor, bu da arka tekerleğe takılı daha küçük bir zincir dişlisinin çevresinde küçük bir zincir dişlisinin çevresinde sorunsuz zinciri döndürüyordu Bisikletlerin tekerlekleri gene hemen hemen aynı büyüklükteydi 1885’in Rover güvenlik bisikletleri toptan üretilmiş ve birkaç yıl içinde peniçeyrek peninin yerini almıştır Bu ilk bisikletlerin tümünde, üstüne dolgu lastik geçirilmiş, çelik kenarlı tekerlekler vardı
Modern Araç
!888’de John Dunlop’un (1840–192) hava dolu ya da şişirilmiş lastiği buluşu, bisiklet tarihinde dönüm noktası oldu Baklava biçimli iskelet standart oldu ve daha sonraki 70 yıl içinde bisiklet modelinde önemli bir değişiklik yapılmadı 1960’larda çeşitli üreticiler (bazıları araba bagajına konulmak üzere katlanabilen) şehir için kullanımı için küçük tekerlekli bisikletle yaptılar Daha önceki garip modeller arasında uzun iskeletli iki kişilik bisiklet ve 1885’de Karl Benz (1844–1929) ve Gottlieb Daimler’in (1834–1900) ilk otomobili yapmak üzere, içine benzinli motoru yerleştirdikleri araç tipi olarak önem kazanan üç tekerlekli bisiklet bulunmaktadır
Modern bisikletlerde çamurluklar, pil ya da dinamoyla çalışan farlar ve iki tekerleği birden frenleten manivelalı ya da pergelli frenler bulunur Değiştirebilir vitesleri ve zincirle vitesi örten bir koruyucusu da olabilir Aksesuarlar arasında, fazladan bir taşıma yeri olarak arkaya ve öne takılan sepet ve arka tekerleğin iki yanına asılan çantalar bulunabilir
İskelet genellikle lehimlenmiş ya da kaynak yapılmış, bağlantı yerleri olmayan çelik borulardan yapılır Sarı kaynak işleminde, önceden kesilmiş belirli uzunlukta borular, açık yuvalara yerleştirilir ve erimiş pirinçle yerlerine tutturulur Kaynak borular, kendilerinden daha güçlü bir birleşme yeri oluşturacak biçimde erimiş çelikle birleştirilir Özel hafif alaşımlar kullanarak, üreticiler 7 kg gibi hafif yarış bisikletleri yapabilirler
Tekerlek göbeğini janta 24–40 tekerlek teli birleştirir Her telin janta birleşen ucu inceltir ve gergin durması için üstüne bir vida sokumunu geçirilir Jant, alüminyum alaşımdan, paslanmaz çelikten ya da krom kaplı paslanmaz çelikten yapılabilir Manivelalar (üzengi) ya da pergellerle (tekerleği iki yandan sıkıştırılan kerpeten) çalışan sert kauçuktan gren balataları, fren sırasında jantı sıkıştırırlar Başka bir fren tipi de arka tekerlek göbeğine baskı yapar ve pedallar geri çevrilerek harekete geçirilir
Bir bisikletin arka tekerliği, pedalla çevrilen büyük zincir dişlisinden daha hızlı döner Genellikle büyük zincir dişlisinde 48, aradaki küçük dişlide ise 18 diş bulunur Bu ½,66’lık bir vites oranı sağlar Değiştirebilir vitesler, pedala uygulanan eşit güçten değişik hızlar elde etme olanağı bağışlar Başlıca iki tip vardır Bir derailleur vitesinde değişik büyüklüklerde altı kadar arka zincir dişlisinden başka dirseklerdeki üç kadar dişli, vites oranları sağlar
Sturney ve Archer tarafından geliştirilen episiklik vites daha karmaşıktır Güneş tekerleği adı verilen arka kolda bulunan küçük bir dişli çark, arka zincir dişlisi tarafından döndürülür Göbeğin iç kısmında bir dişli halka bulunur ve bunlar bir dizi tekerlek dişlisi aracılığıyla güneş tekerleği tarafından harekete geçirilir Bundan üç değişik vites oranı elde edilebilir Sürücüye sekiz seçenekli bir vites sağlamak için SturneyArcher ve deailleur tipleri bir göbekte birleştirebilir