Böbrek Kanseri Nedir?
Böbrek kanseri böbrek hücrelerinden köken alan, makus huylu, denetimsiz hücre çoğalması ve büyümesidir. Renal hücreli kanser yahut renal hücreli adenokarsinom olarak da bilinen renal hücreli karsinom (RHK), en yaygın böbrek kanseri cinsidir. Her 10 böbrek kanserinden yaklaşık 9'u böbrek hücreli karsinomdur. Daha az olarakta kimi aşağıda bahsedeceğimiz böbrek kanseri tipleri ortaya çıkabilir. Küçük çocuklarda, Wilms tümörü ismi verilen bir tıp böbrek kanseri geliştirme mümkünlüğü daha yüksektir.Böbrek kanserleri ekseriyetle böbrekte tek bir tümör olarak görülmesi yanında, bazen bir böbrekte birden fazla odakta hatta birebir anda her iki böbrekte tümör gelişebilir.Böbrek kanserleri ihtiva ettikleri hücre tipine nazaran bir kaç alt tipi vardır. Kanserin bu alt tipini bilmek, tedaviye karar vermede bir faktör olabilir ve ayrıyeten kanserin kalıtsal bir genetik sendromdan kaynaklanıp kaynaklanmadığını belirlemesine yardımcı olabilir.Böbrek kanserleri bedende görülen tüm kanserlerin yaklaşık %2’sini oluşturur. Vakit geçtikçe görülme sıklığı artmaktadır.Bu hem böbrek kanserlerinin gelişme suratının artması hemde teşhis araçlarının(Tomografi ve ultrason) çoğalmasına ve daha kolay erişilebilinmesine bağlı olduğu düşünülmektedir. Böbrek kanserleri bayanlara nazaran erkeklerde 2-3 kat daha fazla görülmekte olup en fazla 60-70 yaş kümesinde ortaya çıkmaktadır.
Böbrek Kanserlerinin Sınıflandırılması
1-Berrak hücreli böbrek hücreli karsinom: Böbrek hücreli kanserlerin en sık görülen alt tipidir, yaklaşık böbrek kanserlerin ⅔’ünü oluşturmaktadır(%70-75). Laboratuvarda görüldüğünde, berrak hücreli kanseri oluşturan hücreler çok soluk yahut berrak görünür.
2-Papiller renal hücreli karsinom: Böbrek kanserlerin en yaygın ikinci alt tiptir - yaklaşık %10-14’ bu alt tiptedir. Kromofilik kanserler olarakta bilinir. Bu kanserler, tümörün birçoklarında olmasa da kimilerinde küçük parmak gibisi çıkıntılar (papilla ismi verilir) oluşturur. Kimi hekimler bu kanserleri kromofilik olarak isimlendirir zira hücreler belli boyalarla boyanır ve mikroskop altında bakıldığında pembe görünür.Bunlarında tip 1 ve tip 2 alt kümelere ayrılır.
3-Kromofob renal hücreli karsinom: Bu alt tip,tüm böbrek kanserlerinin yaklaşık yaklaşık% 5'ini oluşturur. Bu kanserlerin hücreleri de, berrak hücreler üzere soluktur, lakin çok daha büyüktür ve mikroskop altında çok yakından bakıldığında öteki özelliklere sahiptir.Kadınlarda daha sık gözükür, başka tiplere nazaran biraz daha düzgün seyrederler.
4-Nadir görülen böbrek hücreli kanser tipleri: Bu alt tipler çok enderdir ve her biri böbrek kanserlerin % 1'inden azını oluşturur: Toplayıcı kanal kanseri, Multiloküler kistik böbrek kanseri, Medüller karsinom, Müsinöz tübüler ve iğsi hücreli karsinom, Nöroblastoma ile bağlantılı böbrek hücreli kanser. Bunlar hayli makûs huylu ve makus seyirlidir
5-Sınıflandırılmamış renal hücreli karsinom: Çok ender de olsa başka kategorilerin hiçbirine uymayan yahut birden fazla kanser hücresi tipi bulunduğu için sınıflandırılmamış olarak isimlendirilir.
6-Böbrek hücreli olmayan böbrek kanseri tipleri: Öbür böbrek kanseri çeşitleri ortasında değişici epitel hücre (Ürotelyal) karsinomları, Wilms tümörleri ve böbrek sarkomları bulunur.
Değişici epitel hücreli karsinom: Böbrek kanserlerinin %5-10’nu oluşturur ürotelyal karsinom olarak da bilinen değişici epitel hücre karsinomlarıdır. Bunlar gerçek böbrek kanseri olmayıp böbrek havuzcuğu (pelvis) ve üreterden (böbrek kanalı) köken alan mesane kanseri cinsinde olan ve mesane kanseri üzere tedavi edilen kanserlerdir. Pelvis renalis ve üreter tümörleri olarak öteki bir mevzu başlığı altında incelenecektir.
Wilms tümörü (nefroblastoma): Wilms tümörleri çabucak hemen her vakit çocuklarda görülür. Bu kanser çeşidi yetişkinler ortasında çok enderdir. Bu kanser çeşidi çocukluk çağı tümörleri başlığı altında daha geniş bir formda anlatılmaktadır.
Böbrek sarkomu: Böbrek sarkomları, böbreğin kan damarlarında yahut bağ dokusunda başlayan az bir böbrek kanseri çeşididir. Tüm böbrek kanserlerinin% 1'inden azını oluştururlar.
Güzel huylu (kanserli olmayan) böbrek tümörleri
Birtakım böbrek tümörleri düzgün huyludur (kanser değildir). Bu, bedenin başka bölgelerine metastaz yapmadıkları (yayılmadıkları), lakin tekrar de büyüyüp meselelere neden olabildikleri manasına gelir. Güzel huylu böbrek tümörleri, cerrahi yahut radyofrekans ablasyon üzere böbrek kanserleri için de kullanılan tedaviler kullanılabilir. Tedavi seçimi, tümörün boyutu ve rastgele bir semptoma neden oluyorsa, tümör sayısı, tümörlerin her iki böbrekte olup olmadığı ve kişinin genel sıhhati üzere birçok faktöre bağlıdır.
2-Anjiyomiyolipom: Anjiyomiyolipomlar en sık görülen güzel huylu böbrek tümörüdür. Bayanlarda daha sık görülürler. Sporadik olarak yahut kalbi, gözleri, beyni, akciğerleri ve cildi de etkileyen genetik bir durum olan tüberoz sklerozlu şahıslarda gelişebilir.Bu tümörler, farklı tipte bağ dokularından (kan damarları, düz kaslar ve yağ) oluşur. Rastgele bir belirtiye neden olmazlarsa, çoklukla yakından izlenebilirler. Sorun yaratmaya başlarlarsa (ağrı yahut kanama gibi), tedavi edilmeleri gerekebilir. Tomografik manzarası epeyce teşhis koydurucudur.
2-Onkositom: Onkositomlar, yaygın olmayan ve bazen epeyce büyüyebilen güzel huylu böbrek tümörleridir. Erkeklerde daha sık görülürler ve olağanda öteki organlara yayılmazlar, bu nedenle ameliyat çoklukla onları güzelleştirir. Az de olsa kanserleşebilirler.
Böbrek kanserinin nedenleri ve risk faktörleri
Böbrek kanserlerinin bir kısmı genetik ve kalıtsal(ailesel özellikler taşımaktadır.Böbrek kanseri, birtakım böbrek hücrelerinin DNA'larında değişiklikler (mutasyonlar) kanseri başlattığı ve bunda en tesirli nedenin hipoksi yani âlâ kanlanamaması ve olması gereken kadar oksijen alamaması olduğu bilinmektedir. DNA daki kimi mutasyonlar(örneğin 3.kromozomun p kolundaki delesyon) hücrelerin süratle büyümesine ve bölünmesine neden olur. Kimi hücreler metastaz yaparak bedenin uzak bölgelerine yayılabilir Risk faktörü, kanser üzere bir hastalığa yakalanma bahtınızı artıran her şeydir. Farklı kanserlerin farklı risk faktörleri vardır. Sigara içmek üzere kimi risk faktörleri değiştirilebilir. Yaşınız yahut aile geçmişiniz ve genetiğiniz üzere faktörler değiştirilemez. Böbrek kanserleri için kimi değiştirilebilir ve değiştirilemez risk faktörleri kelam hususudur.
Bunlar:
1-Yaşlanma: Yaşlandıkça böbrek kanseri riskiniz artar.
2-Sigara: Sigara içenlerde, içmeyenlere nazaran daha fazla böbrek kanseri riski vardır. Sigarayı bıraktıktan sonra bu nisbi olarak risk azalır.
3-Obezite ve makus beslenme: Obez şahıslar, sağlıklı kiloya sahip olduğu düşünülen bireylere nazaran daha yüksek böbrek kanseri riskine sahiptir.
4-Yüksek tansiyon (hipertansiyon): Yüksek tansiyon böbrek kanserine yakalanma riskinizi artırır.
5-Böbrek yetmezliği tedavisi: Kronik böbrek yetmezliğini tedavi etmek için uzun periyodik diyaliz alan bireylerde böbrek kanseri gelişme riski daha yüksektir.
6-İşyeri Riskleri: Birçok çalışma, trikloroetilen üzere belli hususlara işyerinde maruz kalmanın böbrek kanseri riskini artırdığını ileri sürmüştür.
7-Irk ve cins:Siyah ırkta daha fazla görülmekte ve erkeklerde bayanlara göre 2-3 kat daha fazla böbrek kanseri görülmektedir.
8-Bazı kalıtsal genetik sendromlar: Kimi kalıtsal sendromlarla doğan şahıslarda, örneğin von Hippel-Lindau hastalığı(VHL geni-3p delesyonu), Birt-Hogg-Dube sendromu, tüberoskleroz kompleksi, kalıtsal papiller böbrek hücreli karsinom yahut ailesel böbrek kanseri olanlar üzere böbrek kanseri riski artabilir.
9-Ailede böbrek kanseri hikayesi. Yakın aile üyeleri hastalığa yakalanmışsa böbrek kanseri riski daha yüksektir.
Böbrek kanserinden korunabilirmiyiz?
Genetik ve ailesel yatkınlık, Irk ve yaşlanma üzere değiştirilemez risk faktörleri bir kenara bırakacak olursak, böbrek kanserine yakalanma riskinizi azaltmasına yardımcı olabilecek kimi teklifler şunlar olabilir:
1-Sigara ve tütün eserleri kullanmamalısınız: Sigara içiyorsanız bırakın. Dayanak programları, ilaçlar ve nikotin replasman eserleri dahil olmak üzere birçok bırakma seçeneği mevcuttur. Hekiminize bırakmak istediğinizi söyleyin ve seçeneklerinizi birlikte tartışın.
2- Obezite ile uğraş: Sağlıklı kilonuzu koruyun. Sağlıklı kilonuzu müdafaaya çalışın. Fazla kilolu yahut obezseniz, her gün tükettiğiniz kalori ölçüsünü azaltın ve haftanın birden fazla günü fizikî olarak faal olmaya çalışın.
3-Tansiyon Denetimi: Yüksek tansiyonu denetim edin. Kan basıncınız yüksekse, sayılarınızı düşürmek için seçenekleri tartışabilirsiniz. Antrenman, kilo verme ve diyet değişiklikleri üzere hayat biçimi tedbirleri size yardımcı olabilir. Kimi hastalarda kan basıncını düşürmek için ilaç gerekebilir.
4-Mesleki maruziyet: İş yerinde trikloroetilen üzere ziyanlı unsurlara maruz kalmaktan kaçınmak, böbrek hücresi kanseri riskinizi de azaltabilir.
Böbrek kanseri belirtiler
Erken böbrek kanserleri çoklukla rastgele bir belirti yahut semptoma neden olmaz, fakat daha büyük hacimlere ulaşan böbrek tümörleri birtakım belirtiler verebilir ve birtakım şikayetlere neden olurlar. Bu belirti ve semptomlara böbrek kanseri dışında diğer bir kanser cinsinde yahut böbrek ve idrar yollarının öteki hastalıkları da neden olabilir. Mesela; idrarda görülen kanama çoğunlukla mesane yahut idrar yolu enfeksiyonu yahut böbrek taşı nedeni ile de olabilir. Tekrar de, bu bulguların rastgele biri varsa , bir doktora görünmeniz önerilir.
Böbrek kanserinin birtakım muhtemel belirti ve semptomları şunlardır:
-
İdrarda kan (hematüri) -
Yan ağrısı-böğür ağrısı (böbrek bölgesinde ağrı) -
Yan-sırtın alt tarafında yahut karında elle hissedilebilen kitle-şişlik(yumru) -
Yorgunluk-bitkinlik -
İştah kaybı -
Diyete bağlı olmayan kilo kaybı -
Enfeksiyondan kaynaklanmayan ve geçmeyen ateş -
Kansızlık-Anemi -
Kimi insanlarda da paraneoplastik sendrom denilen durum görülebilir(ateş, anemi, hipertansiyon, kas kitlesinde kayıp,kilo kaybı, ateş, karaciğer enzimleri ve trombosit değişiklikleri ). -
Kemik ağrısı yahut inatçı öksürük kanserin bedenin diğer yerlerine de yayıldığının belirtisi olabilir.
Böbrek kanserlerin yaklaşık üçte ikisi (⅔’ü) epeyce böbreğe sonlu olarak erken teşhis edilmektedir, 1/3’i ise yayılmış ve metastaz yapmış bir durumda gelir. Teşhis için hastanın kıssası ve fizik muayenesi dışında bir ekip görüntüleme teknikleri (hem teşhis ve hemde metastaz araştırması için) kullanılmaktadır.
Tıbbi geçmiş ve fizik muayene: Böbrek kanseri olabileceğinizi düşündüren rastgele bir belirti yahut şikayetiniz varsa, hekiminiz risk faktörlerini denetim etmek ve şikayetleriniz hakkında daha fazla bilgi edinmek için tüm tıbbi geçmişinizi sorgulayacaktır. Fizik muayenede karnınızı (göbek) muayene ettiğinde olağandışı bir kitle (yumru) hissedilebilir. Belirtiler yahut fizik muayenenin sonuçları böbrek kanseri olabileceğinizi gösteriyorsa, daha fazla test yapılacaktır. Bunlar genelde laboratuvar testleri, görüntüleme testleri yahut böbrek biyopsilerini kapsamaktadır.
Kan testleri: Laboratuvar testleri genelde böbrek kanseri olup olmadığını kesin olarak gösteremez, fakat bir böbrek sorunu olabileceğine dair birinci ipucunu verebilirler ve kişinin genel sıhhatini anlamak ve kanserin öteki alanlara yayılıp yayılmadığını anlamaya yardımcı olmak için yapılırlar. Tam kan sayımında böbrek kanseri olan şahıslarda çoklukla anormaldir ve kanamaya bağlı anemi yani kansızlık fazla görülür. Daha seyrek olarak, böbrek kanseri hücreleri kemik iliğinin daha fazla kırmızı kan hücresi yapmasına neden olan bir hormon (eritropoietin) ürettiği için, bir bireyde kan fazlalığı (polisitemi ismi verilir) da saptanabilir. Öteki kan testlerinde, neoplastik senroma bağlı, karaciğer enzimleri yükselebilir, tekrar kanda kalsiyum ölçümü ve böbrek işlevini gösteren üre kreatinin üzere testler kesinlikle istenir.
İdrar testi: İdrarda çıplak gözle görülmeyen mikroskopik kanama saptanabilir. Böbrek hücresi kanseri olan tüm hastaların yaklaşık yarısında idrarında kan hücresi görülmektedir.. Hastada değişici epitel kanseri varsa (renal pelviste, üreterde yahut mesanede), idrar örneğinin özel bir testi patolojik incelemesi ile (idrar sitolojisi ismi verilir) idrardaki gerçek kanser hücreleri saptanabilir.
Bilgisayarlı tomografi (CT) taraması: CT taraması, bedeninizin detaylı kesitsel imgelerini elde etmek için istenir. Bir tümörün boyutu, biçimi ve pozisyonu hakkında kesin bilgi sağlayabilir. Ayrıyeten, bir kanserin yakındaki lenf düğümlerine yahut böbrek dışındaki organlara ve dokulara yayılıp yayılmadığını denetim etmede kullanılabilir. Böbrek biyopsisine gereksinim duyulursa, kanseri teşhisi etmek için tomografi eşliğinde kitleden biyopsi yapılabilir.
Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taraması:Böbrek kanserinde allerji nedeniyle tomografi çekilemiyorsa yahut tomografi bulgularını daha detaylı incelemek için çekilmesi önerilmektedir. Kanserin evresini belirlemede, metastazların araştırılması emeliyle da kullanılmaktadır.
Ultrason: Ultrasonograf böbrek kanseri teşhinde kullanılan temel araçlardan biridir.H Hiçbir belirti vermeden rutin ultrason incelemeleri sırasında birçok olay tespit edilmektedir. Böbrekte görülen kitle kistik mi yoksa solit (katı) mı olduğunu gösterir (böbrek tümörlerinin katı-solit olma mümkünlüğü daha yüksektir). Farklı ultrason modelleri, kimi uygun huylu ve berbat huylu böbrek tümörü cinsleri ortasındaki farkı anlamasına da yardımcı olabilir.
Anjiyografi: Anjiyografi, böbrek kan damarlarına gösteren bir röntgen testidir. Bu test, birtakım hastalar için ameliyatın planlanmasına yardımcı olabilir. Günümüzde anjiyografi, farklı bir röntgen testi yerine CT yahut MRI taramasının bir kesimi olarak yapılmaktadır.
Göğüs röntgeni: Böbrek kanseri teşhisi konulduktan sonra kanserin akciğerlere yayılıp yayılmadığını görmek için bir röntgen çekilebilir. Daha sık olarak, göğüs tomografisi olağandışı alanları daha uygun görebildiği için yapılabilir.
Kemik taraması: Kemik taraması, bir kanserin kemiklerinize yayılıp yayılmadığını göstermeye yardımcı olabilir. Kana az ölçüde düşük düzeyli radyoaktif materyal enjekte edilir ve temel olarak olağandışı kemik bölgelerinde toplanır. Kemik ağrısı yahut artmış kalsiyum düzeyi gösteren kan testi sonuçları üzere kanserin kemiklere yayılmış olabileceğini düşündürecek bir neden varsa yapılabilir.
Böbrek biyopsisi: Öbür kanser cinslerinin birçoklarının tersine, böbrek tümörlerini teşhis etmek için biyopsilere pek muhtaçlık duyulmaz. Görüntüleme prosedürleri, ameliyat için kâfi bilgi sağlayabilir. Kesin teşhis, evre ve derecelendirme ameliyat sonrası çıkan modülün patolojik incelemesinde ortaya konur. Lakin, görüntüleme metotları ile elde edilen bilgiler böbrek kanseri tanısı için kuşkulu yahut yetersiz ise, kanser olabileceği düşünülen bölgeden bölgeden küçük bir doku örneği alınabilir. Yahut böbrek kanserinin öteki bölgelere yayılmış olabileceğini düşündüğü durumlarda, böbrek yerine metastatik bölgeden biyopsi yapılabilir. yada ameliyat ve tedavi düşünülmeyen küçük tümörlerde yahut başka minimal invaziv (radyofrekans ve kriyoterapi) tedaviler düşünüldüğünde kanseri doğrulamak için de biyopsi yapılabilir. İnce iğne aspirasyonu (İİAB) ve iğne-cor biyopsisi olmak üzere tercih edilebilecek 2 çeşit böbrek biyopsisi vardır. Kitlenin durumuna nazaran hangi cins biyopsi tekniğinin kullanılacağına karar verilir. Lokal anestezi altında ve tomografi yahut ultrason kılavuzluğunda yapılmaktadır.
Dereceleme Sistemi: Biyopsinin yahut ameliyatta çıkan malzemenin patolojik incelemesinde tümör hücrelerinin ne kadar agresif olduklarının değerlendirilmesidir.
Böbrek Kanserlerinin Evrelendirilmesi
Böbrek kanseri teşhisi konduktan sonra, hastalığın yayılıp yayılmadığını ve yayılmışsa ne kadar uzağa yayıldığı bakmak gerekmektedir. Bu sürece evreleme denir ve kanserin evresi, bedende ne kadar yayıldığını gösteren bir sınıflamadır. Kanserin nasıl tedavi edileceğini ilgili protokol belirlemeye yardımcı olur.Aynı vakitte kanserin nasıl seyredeceği, ve hastanın hayatta kalma istatistikleri hakkında konuşurken bu kanser evresi kullanılır. Böbrek kanserinin evreleri I (1) ila IV (4) ortasında değişir. Kural olarak, sayı ne kadar düşükse, kanser o kadar az yayılmıştır. Evre IV ise, kanserin daha fazla yayıldığı manasına gelir.
Böbrek kanserine fizik muayene, biyopsi ve görüntüleme testlerinin sonuçlarına nazaran klinik bir evreleme yapılır ve ameliyattan sonra patolojik inceleme sonuçlarıda evrelemeye katılrsa buna da patolojik evre yada cerrahi evre ismi verilir.
Buna nazaran Böbrek kanserinin evrelendirilmesi:
T- Tümör boyutu
T1: En büyük boyutta tümör