Böbrek taşları, böbreklerin idrar toplama yapılarının içinde oluşan mineral ve tuzlardan oluşan sert birikintilerdir. Böbrek taşları idrar miktarında azalma olduğunda, taş oluşumunu engelleyen maddelerin azlığında veya idrarda taş oluşturan maddelerin fazla olduğu durumlarda oluşur. Yeterince su/sıvı tüketmemeye bağlı idrar miktarının az olması, böbrek taşı oluşumu için en önemli risk faktörüdür. Gün içerisinde yeterince sıvı almamak, genetik faktörler, aile öyküsü, yaş, cinsiyet, ırk, az hareket veya hareketsizlik ve diyet gibi faktörlerin taş oluşum riskini artırdığı bilinmektedir. Aşağıdaki durumlarda böbrek ve idrar yolu taş sıklığının arttığı bilinmektedir:
-
Böbreklerdeki ve/veya idrar yolundaki yapısal bozukluklar: at nalı böbrek, üreteral darlık -
Ailede böbrek taşı öyküsü -
Hipertansiyon ve diyabet -
Hiperparatiroidizm -
Şişmanlık ve hareketsiz yaşam tarzı. -
Sıvı alımının azlığı -
İdrarda sitrat eksikliği -
Sistinüri adı verilen doğuştan var olan bazı metabolik hastalıklar -
İlaçlar (aşırı dozda kalsiyum ve D vitamini takviyeleri) -
Sıcak iklimlerde daha sık görülür
Özellikle şiddetli ağrı ve tıkanıklığı neden olmayan taşların bol sıvı alımı, ağrı kesici ve idrar kanalını genişleten ilaçların kullanımıyla düşmesi için beklenebilir. Bekleme süresi 6 haftadan daha uzun olmamalıdır.
Ekstrakorporeal şok dalgası litotripsi (ESWL): ultrasonik şok dalgaları taşı parçalamak için taşın üzerine yönlendirilir. Taş parçacıklarının daha sonra bol su tüketimiyle birlikte kendiliğinden düşmesi beklenmektedir.
Perkütan nefrolitotomi (PCNL): Büyük taşlar (> 2 cm), geyik boynuzu taşı ve ayrıca sistin taşları için kullanılır. İşlem sırasında nefroskop adı verilen alet kullanılarak böğür kısmından yaklaşık 1 santimetrelik bir kesi ile böbrek toplayıcı sistemine girilir. Taşlar özel taş kırma cihazları kullanılarak parçalara ayrılarak çıkarılır.
Üreterorenoskopi: Üreterdeki taşların tedavisi için uygulanan bir cerrahi tekniktir. Taşlar lazer kullanılarak kırılır ve temizlenir.
Retrograd Intrarenal Cerrahi (RIRS): Üreterin üst kısmındaki veya böbrekteki 2 cm.den daha küçük taşların tedavisi için kullanılır. Bu cerrahi teknikte de taşların parçalanması için lazer kullanılır.
Açık cerrahi: nadiren gereklidir ve genellikle karmaşık vakalar veya yukarıdakilerin hepsinin başarısız olduğu kişiler için uygulanabilir.