Bor, devirli cetvel üstünde B simgesiyle gösterilen, ısıya dayanaklı, sert bir yapıya sahip elementtir Özellikle son on yılda adını çoğu kez duyduğumuz bu element, doğrusu 4000 sene öncesinde başlangıçta Tibet ’te kullanılmaya başlanmıştır daha sonra Sümerler ve Hititler bu elementi altın ve gümüş işçiliğinde kullanırken, Eski Mısırlılar mumyalama işlemlerinde, Romalılar cam yapımında, Eski Yunanlılar temizlikte ve Araplar ilaç yapımında kullanmışlardır Yani bor madeni sanıldığı gibi yeni bulunan bir element değildir
Bor elementi 2300 C ‘de erirken, 2500 C ‘de kaynamaktadır ve doğada az kalsın 230 çeşidi bulunmaktadır Ayrıca doğada hür olarak değil, tuzlu şeklinde ve diğer elementlerle bileşik olarak bulunur Dünya üstünde en kayda değer kaynakları Rusya, Abd ve Türkiye ’de bulunan bu element, askeriyeden bilgisayar sistemlerine, inşaat sektöründen araba sektörüne dek 400 ‘ü aşkın alanda kullanılmaktadır Türkiye bor madenlerinin %72 ’sine sahiptir Ama üretim ve* ihracat oranı düşük olduğu için ülkemize getirisi o kadar artı değildir
Türkiyede yer alan başlıca bor yatakları, Balıkesir, Kütahya, Bursa ve Eskişehir ’de bulunmaktadır ve Bor madenlerini işletmek için Kırka (Eskişehir), Emet (Kütahya), Bigadiç (Balıkesir), ve Kestelek (Kütahya) ’te tesisler bulunmaktadır
Kırka Bor İşletmeleri : Takvim 800000 ton imal kapasitesine sahiptir Hem Kırka ’daki bu bor yatağı dünyanın en büyük bor yatağı olma özelliğini taşımaktadır
Emet Bor İşletmeleri : Yıllık 500000 ton imal kapasitesine sahiptir
Bigadiç Bor İşletmeleri : Yıllık 200000 ton üretim kapasitesine sahiptir
Kestelek Bor İşletmeleri : Takvim 100000 ton imal kapasitesine sahiptir
Tablodan da anlaşıldığı gibi Türkiye bor rezervlerinde %72 ’lik pay ile birinci sırada gelmekte, %850 ‘lik pay ile Rusya ikinci ve %6,80 ‘lik pay ile amerika üçüncü sıradadır Ancak MTA ( Maden Muayene Arama ) kadar yapılan rezerv arama çalışmaları sona erdiğinde Türkiyedeki bor rezervlerinin daha da artacağı tahmin edilmektedir Yaklaşık 40 sene daha sonra ise Türkiye dünya üstünde bor rezervine sahip tek ülke olacak ve Türkiyenin dünya üzerindeki popüleritesi artacaktır bu sebeple bor ’un ülkemiz açısıdan stratejik önemi epeyce fazladır
Başvuru alanı bu derece geniş olan bor elementini Amerika uzay teknolojilerinde ve askeriye sistemlerinde kullanırken Türkiye deterjan ve sabun yapımında kullanmaktadır Çoğu bilim insanının “21yüzyılın Petrolü ve Sanayinin Tuzu diye tanımladığı bor, bir takım lokal kaynaklarda fazla abartıldığı, aslında bor ’un idareli açıdan öyle öneminin olmadığı vurgulanmaktadır oysa bütün bu söylemler yanlıştır, çünkü bor ’un kullanım alanı dünyadaki birçok doğal kaynaktan daha artı ve önemlidir Mesela günümüzün en önemli doğal kaynağı olan petrol; gaz yağı, mazot, alet yağı, fuel oil, jet yakıtı gibi alanlarda kullanılırken Bor, tüm bu alanlarda kullanılabildiği, bilgisayar sistemlerinde ve askeriye sistemlerinde zeka kullanılabilmektedir Bunun yanına sürtünmeye ve ısınmaya dayanaklı olduğu için uçaklarda ve uzay araçlarında da kullanılmaktadır
Bor Madenlerinin Kullanım Alanlarına Göre Dağılımı
Bor Madenlerinin Esas Dilekçe Alanları :
Sırça Sanayi: Borosilikat Camları, İzolazyon Sırça Elyafı, Dokuma Sırça Elyafı, Optik Lifler, Cam Seramikleri, Şişe ve Diğer Düz* Camlar Seramik Sanayi: Emaye, Giz,Sırça, Porselen Boyaları Nükleer Sanayi: Reaktör Yoklama Çubukları, Nükleer Kazalarda Güvenlik Amaçlı ve Nükleer Atık Depolayıcı olarak, Uzay ve Havacılık Sanayi: SürtünmeyeAşınmaya ve Isıya Dayanıklı Malzemeler, Roket Yakıtı katkı maddesi malzemeleri Askeri & Zırhlı Araçlar: Zırh Plakalar , kompozit malzemeler ElektronikElektrik ve Bilgisayar Sanayinde: Bilgisayarların Mikro chiplerinde, CDSürücülerinde, Bilgisayar Ağlarında; IsıyaAşınmaya Dirençli Fiber Optik Kablolar, Sözde İletkenler, Vakum Tüpler, Dialetrik Malzemeler, Elektrik Kondansatörleri, Gecikmeli Sigortalar Irtibat Araçlarında: Cep Telefonları, Modemler, Televizyonlar İnşaatÇimento Sektöründe: Mukavemet Artırıcı ve Yalıtım Amaçlı olarak
Metalurji: Paslanmaz ve Alaşımlı Çelik, SürtünmeyeAşınmaya Karşısında Dirençli Malzemeler, Metalurjik Flaks, Refrakterler, Briket Malzemeleri, Lehimleme, Döküm Malzemelerinde Katkı olarak, Kesiciler, Aşındırıcılar Enerji Sektörü: Hidrojen taşıyıcı,Güneş Enerjisinin Depolanması, Güneş Pillerinde Koruyucu olarak, Otomobil Sanayi: Hava Yastıklarında, Hidroliklerde, Plastik Aksamda, Yağlarda ve Metal Aksamlarda, Isı ve Ses Yalıtımı Karşılamak Nedeniyle, Antifrizler Dokuma* Sektörü: Isıya Dirençli Kumaşlar, Yanmayı Geciktirici ve Önleyici Selülozik Malzemeler, Yalıtım Malzemeleri, Tekstil Boyaları Deri Renklendiricileri, Suni Ipek Parlatma Malzemeleri, Hap ve Kozmetik Sanayi: Dezenfekte Ediciler, Antiseptikler, Diş Macunları, Tıp: Osteoporoz Tedavilerinde, Alerjik Hastalıklarda, Psikiyatride, Kemik Gelişiminde ve Artiritte, Menopoz Tedavisinde, Beyin Kanserlerinin Tedavisinde Kimya Sanayi: Bazı Kimyasalların İndirgenmesi, Elektrolitik İşlemler, Flotasyon İlaçları, Banyo Çözeltileri, Katalistler, Atık Arıtma Amaçlı olarak, Petrol Boyaları, Yanmayan ve Erimeyen Boyalar, Tekstil Boyaları Temizleme ve Beyazlatma Sanayi: Toz Deterjanlar, Toz Beyazlatıcılar, Parlatıcılar Tarım Sektörü: Gübreler, BöcekBitki Öldürücüler, Kağıt Sanayi: Ağartma Olarak Koruyucu: Ahşap Malzemeler ve Ağaçlarda Koruyucu olarak, Badana ve Vernik Kurutucularında Bunların açık havada ;
Fiber Optik Kauçuk ve Plastik Sanayii Fotoğrafçılık Patlayıcı Maddeler (havai fişek vb) Petrol Boyaları, yanmayan ve erimeyen boyalar, dokuma boyaları Zımpara ve aşındırıcılar Manyetik cihazlar İleri Teknoloji Araştırmaları Mumyalama gibi alanlarda da kullanılmaktadır Yararlanılan Kaynaklar :
Eti Maden İşletmeleri
Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü
Bor elementi 2300 C ‘de erirken, 2500 C ‘de kaynamaktadır ve doğada az kalsın 230 çeşidi bulunmaktadır Ayrıca doğada hür olarak değil, tuzlu şeklinde ve diğer elementlerle bileşik olarak bulunur Dünya üstünde en kayda değer kaynakları Rusya, Abd ve Türkiye ’de bulunan bu element, askeriyeden bilgisayar sistemlerine, inşaat sektöründen araba sektörüne dek 400 ‘ü aşkın alanda kullanılmaktadır Türkiye bor madenlerinin %72 ’sine sahiptir Ama üretim ve* ihracat oranı düşük olduğu için ülkemize getirisi o kadar artı değildir
Türkiyede yer alan başlıca bor yatakları, Balıkesir, Kütahya, Bursa ve Eskişehir ’de bulunmaktadır ve Bor madenlerini işletmek için Kırka (Eskişehir), Emet (Kütahya), Bigadiç (Balıkesir), ve Kestelek (Kütahya) ’te tesisler bulunmaktadır
Kırka Bor İşletmeleri : Takvim 800000 ton imal kapasitesine sahiptir Hem Kırka ’daki bu bor yatağı dünyanın en büyük bor yatağı olma özelliğini taşımaktadır
Emet Bor İşletmeleri : Yıllık 500000 ton imal kapasitesine sahiptir
Bigadiç Bor İşletmeleri : Yıllık 200000 ton üretim kapasitesine sahiptir
Kestelek Bor İşletmeleri : Takvim 100000 ton imal kapasitesine sahiptir
Tablodan da anlaşıldığı gibi Türkiye bor rezervlerinde %72 ’lik pay ile birinci sırada gelmekte, %850 ‘lik pay ile Rusya ikinci ve %6,80 ‘lik pay ile amerika üçüncü sıradadır Ancak MTA ( Maden Muayene Arama ) kadar yapılan rezerv arama çalışmaları sona erdiğinde Türkiyedeki bor rezervlerinin daha da artacağı tahmin edilmektedir Yaklaşık 40 sene daha sonra ise Türkiye dünya üstünde bor rezervine sahip tek ülke olacak ve Türkiyenin dünya üzerindeki popüleritesi artacaktır bu sebeple bor ’un ülkemiz açısıdan stratejik önemi epeyce fazladır
Başvuru alanı bu derece geniş olan bor elementini Amerika uzay teknolojilerinde ve askeriye sistemlerinde kullanırken Türkiye deterjan ve sabun yapımında kullanmaktadır Çoğu bilim insanının “21yüzyılın Petrolü ve Sanayinin Tuzu diye tanımladığı bor, bir takım lokal kaynaklarda fazla abartıldığı, aslında bor ’un idareli açıdan öyle öneminin olmadığı vurgulanmaktadır oysa bütün bu söylemler yanlıştır, çünkü bor ’un kullanım alanı dünyadaki birçok doğal kaynaktan daha artı ve önemlidir Mesela günümüzün en önemli doğal kaynağı olan petrol; gaz yağı, mazot, alet yağı, fuel oil, jet yakıtı gibi alanlarda kullanılırken Bor, tüm bu alanlarda kullanılabildiği, bilgisayar sistemlerinde ve askeriye sistemlerinde zeka kullanılabilmektedir Bunun yanına sürtünmeye ve ısınmaya dayanaklı olduğu için uçaklarda ve uzay araçlarında da kullanılmaktadır
Bor Madenlerinin Kullanım Alanlarına Göre Dağılımı
Bor Madenlerinin Esas Dilekçe Alanları :
Sırça Sanayi: Borosilikat Camları, İzolazyon Sırça Elyafı, Dokuma Sırça Elyafı, Optik Lifler, Cam Seramikleri, Şişe ve Diğer Düz* Camlar Seramik Sanayi: Emaye, Giz,Sırça, Porselen Boyaları Nükleer Sanayi: Reaktör Yoklama Çubukları, Nükleer Kazalarda Güvenlik Amaçlı ve Nükleer Atık Depolayıcı olarak, Uzay ve Havacılık Sanayi: SürtünmeyeAşınmaya ve Isıya Dayanıklı Malzemeler, Roket Yakıtı katkı maddesi malzemeleri Askeri & Zırhlı Araçlar: Zırh Plakalar , kompozit malzemeler ElektronikElektrik ve Bilgisayar Sanayinde: Bilgisayarların Mikro chiplerinde, CDSürücülerinde, Bilgisayar Ağlarında; IsıyaAşınmaya Dirençli Fiber Optik Kablolar, Sözde İletkenler, Vakum Tüpler, Dialetrik Malzemeler, Elektrik Kondansatörleri, Gecikmeli Sigortalar Irtibat Araçlarında: Cep Telefonları, Modemler, Televizyonlar İnşaatÇimento Sektöründe: Mukavemet Artırıcı ve Yalıtım Amaçlı olarak
Metalurji: Paslanmaz ve Alaşımlı Çelik, SürtünmeyeAşınmaya Karşısında Dirençli Malzemeler, Metalurjik Flaks, Refrakterler, Briket Malzemeleri, Lehimleme, Döküm Malzemelerinde Katkı olarak, Kesiciler, Aşındırıcılar Enerji Sektörü: Hidrojen taşıyıcı,Güneş Enerjisinin Depolanması, Güneş Pillerinde Koruyucu olarak, Otomobil Sanayi: Hava Yastıklarında, Hidroliklerde, Plastik Aksamda, Yağlarda ve Metal Aksamlarda, Isı ve Ses Yalıtımı Karşılamak Nedeniyle, Antifrizler Dokuma* Sektörü: Isıya Dirençli Kumaşlar, Yanmayı Geciktirici ve Önleyici Selülozik Malzemeler, Yalıtım Malzemeleri, Tekstil Boyaları Deri Renklendiricileri, Suni Ipek Parlatma Malzemeleri, Hap ve Kozmetik Sanayi: Dezenfekte Ediciler, Antiseptikler, Diş Macunları, Tıp: Osteoporoz Tedavilerinde, Alerjik Hastalıklarda, Psikiyatride, Kemik Gelişiminde ve Artiritte, Menopoz Tedavisinde, Beyin Kanserlerinin Tedavisinde Kimya Sanayi: Bazı Kimyasalların İndirgenmesi, Elektrolitik İşlemler, Flotasyon İlaçları, Banyo Çözeltileri, Katalistler, Atık Arıtma Amaçlı olarak, Petrol Boyaları, Yanmayan ve Erimeyen Boyalar, Tekstil Boyaları Temizleme ve Beyazlatma Sanayi: Toz Deterjanlar, Toz Beyazlatıcılar, Parlatıcılar Tarım Sektörü: Gübreler, BöcekBitki Öldürücüler, Kağıt Sanayi: Ağartma Olarak Koruyucu: Ahşap Malzemeler ve Ağaçlarda Koruyucu olarak, Badana ve Vernik Kurutucularında Bunların açık havada ;
Fiber Optik Kauçuk ve Plastik Sanayii Fotoğrafçılık Patlayıcı Maddeler (havai fişek vb) Petrol Boyaları, yanmayan ve erimeyen boyalar, dokuma boyaları Zımpara ve aşındırıcılar Manyetik cihazlar İleri Teknoloji Araştırmaları Mumyalama gibi alanlarda da kullanılmaktadır Yararlanılan Kaynaklar :
Eti Maden İşletmeleri
Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü