Halk arasında yılan zehiri olarak bilinir. Ancak yılan zehiri değildir. Clostridium Botulinum bakterisinden laboratuar ortamında elde edilen bir toksindir. Etkisini sinir kas kavşağında, kasa kasılma uyarısının geçişini inhibe ederek gösterir ve kaslarda gevşeme sağlar.
Botoks tıpta yıllardır bazı hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Kırışıklık üzerine etkisi ise tesadüfen saptanmıştır. 1987 yılında, Vancouver’da bir göz doktoru blefarospazm (göz seyirmesi) için hastasına botoks uygulamış ve hastanın kendisi glabella (kaş arası) kırışıklıklarının geçtiğini ifade etmiştir.
Botoks aslında dinamik (mimik hareketleri ile oluşan) kırışıklıklar üzerine etkilidir. Statik (durağan) kırışıklıklar ise botoks tedavisi ile hafifler, ancak tamamen kaybolmaz. Türkiye’de iki çeşit kullanıma hazır kuru preparat flakon şeklinde bulunur. Kullanılacağı zaman %0.9 izotonik sodyum klorür ise sulandırılıp kullanılır. Her iki preparatın kimyasal etkisi benzerdir ve benzer sonuçlar elde edilir.
Kozmetik amaçlı botoks; en sık kaş arası, alın bölgesi ve göz çevresi’ne (kaz ayakları) uygulanır. Bunun dışında kaş kaldırma, burun sırtında bulunan kırışıklıklar, barkod çizgileri, marionette çizgileri, boyun gençleştirme gibi diğer kullanım alanları da mevcuttur.
Kaş arası ve alın; Botoksun kozmetik amaçlı en sık uygulandığı bölgedir. Kaş arası bulunan dikey çizgiler kişiyi agresif gösterir. Eğer çok derinde önce botoks sonra dolgu işlemi uygulanır.
Burun sırtı çizgileri (bunny lines); kişi gülerken burun sırtında oluşan çizgilerdir. Diğer bölgelere botoks yapıldığında bu bölgedeki kırışıklıklar göze çarpmaya başlar ve botoks ile düzeltilebilmektedir.
Barkod çizgileri (smoker’s lines); ağız çevresinde bulunan dikey çizgilenmelerdir. Sigara içicilerinde sürekli olarak sigara içme hareketinin yapılmasına bağlı daha erken yaşlarda oluşur ve daha derin olur. Botoks ile bu bölgedeki kırışıklıklar hafifletilebilmektedir.
Marionette çizgileri; ağız köşesinden çeneye uzanan oluğa marionette denilir. Kişinin yaşlı ve üzgün görünmesine yol açar. Botoks ile hafifletilebilmektedir.
Gamzeli çene; çene ucunda bulunan kasın fazla çalışması ile, kişi mimik yapmıyorken çene ucunda “portakal kabuğu” görünümüne yol açar. Botoks ile düzeltilebilmektedir.
Diş eti gülümsemesi; kişi gülerken diş etinin 3 mm’den fazla görünmesi durumudur. Botoks ile bu durum tedavi edilebilmekte ve daha estetik bir gülüş sağlanabilmektedir.
Boyun gençleştirme; boyun en erken yaşlanma belirtisi gösteren ve kişinin yaşını ele verebilen vücut bölgesidir. Boyun bölgesinde bulunan platysma kasının az veya çok çalışması ile boyunda dikey ve yatay kırışıklıklar oluşabilmektedir. Botoks tedavisi ile bu çizgilenmelerin önüne geçilir.
Terleme botoksu; aşırı terleme problemi olan hastadan öncelikle detaylı bir klinik öykü alınır ve birtakım tetkikler yapılır.Kişiyi sosyal yaşantısında olumsuz olarak etkileyen ve nedeni bilinmeyenkoltuk altı, el-ayak aşırı terlemesinin tedavisinde botoks çok etkili sonuçlar verir. Etkisi 6-8 ay kadar sürmektedir.
Masseter botoksu; masseter bir çiğneme kasıdır ve çenenin yanlarında lokalizedir. Bazı kişilerde yapısal olarak büyüktür, bazı kişilerde ise diş sıkma ve gıcırdatma, çok fazla sakız çiğneme gibi nedenler ile büyüyebilir. ozmetiKk amaçlı yapılan masseter botoksu, kadınlarda kare çene hattını oval hale getirmek için uygulanır. Diş sıkmanın (bruksizm) tedavisinde de masseter kasına botoks yapılmaktadır.
Botoks, kas içine enjeksiyon şeklinde uygulanırsa etkisi yaklaşık 4-6 ay kadar sürer. Ter bezlerinde etki süresi biraz daha uzundur.