Kötü yandan artan yakıt fiyatları ve yeterli yandan yaygınlaşan çevreciliğin tesiri, bisiklet kullanımını günümüzde artırmaya devam ediyor. Bu bağlamda araç sahibi olanların bile en azından yakın iş yerlerine gitmek için bisiklet ve scooter üzere taşınabilir araçlara yöneldiğini görüyoruz.
Özellikle rahat inip binilmesiyle öne çıkan şehir bisikletlerini etrafta görmeye alıştık. Günümüzde bu modellere rahat inip binme konusu çok da büyük bir artı olarak görünmese de geçmişte durum bu kadar kolay değildi. Gelin ne olup ne bittiğine ve bunun bayanlara nasıl artılar sağladığına birlikte bakalım.
1800’lü yıllar boyunca bisiklet üretimi durmak bilmedi:
Bu süreçte bildiğimiz eski bisiklet tipleri görüldü. Ön tekerleği büyük, gerideki ise küçük olan penny-farthing bisikleti bu periyotta ortaya çıktı. Bununla birlikte gelen tüm modellerde belirli başlı güvenlik problemleri kendini gösterdi.
1885 yılına geldiğimizde John Kemp Starley, rover safety bicycle isminde bir model çıkardı ve bunun akabinde penny-farthing’e alternatif modeller için ‘safety bicycle’ (kabaca ‘güvenlik bisikleti’) ismi kullanıldı. Kelam konusu bisiklet tiplerinde sele kısmı yere daha yakın olduğu için durmak daha kolay bir hâl aldı. Bunun yanında tıpkı büyüklükte olan lastikler de daha denetimli bir sürüş tecrübesi sundu.
Gövde kısmında düz bir yapı bulunduran bu bisikletler daha çok erkekler için tasarlanıyordu:
Bu gövde yapısı bisikletlerin daha sağlam olmasına da katkı sağlıyordu. Ama epeyce havalı görünen bu araçlarda kadınlar sorun yaşıyordu.
Bunun sebebi de esas kıyafetlerdi:
Çünkü 19.yüzyılda bayanların kıyafetleri büyük oranda uzundu ve görece ağırdı. Bu da düz takımlı olan bisikletlere binmelerini epeyce sıkıntı hâle getiriyordu. Buna karşın tabuları yıkarak bu bisikletleri erkeklerden daha âlâ kullanan bayanlar oldu lakin genele baktığımızda bayanların bisiklet sürmesi uygun görülmüyordu.
Yavaş yavaş üreticiler bunu aşmaya başladı:
Kadınların da bisikletlere epey ilgili olduğunu gören üreticiler bir noktadan sonra uzun elbiseleriyle rahat binebilmeleri için takımdaki demiri alt düzeylere indirdi. Bununla birlikte de bacağı bisikletin üstünden geçirme zahmeti ortadan kalkmış oldu.
Buna ek olarak eteklerin zincire takılmaması için de zincirin üstüne bir hami yerleştirildi. Daha sonra bu görünümdeki modeller, ‘kadınlar için üretilen bisiklet’ olarak pazarda yerini aldı. Birebir vakitte bayanlar da bisikletlere ahenk sağlamak için giysi alışkanlıklarını değiştirmeye başladı.
Tamam da tıpkı kolaylık erkekler için de sağlanmadı mı artık?
Uzun elbiseler giymeseler de erkeklerin de bisiklet üzerinden bacaklarını atma kederi ortadan kalkmış oldu sonuçta. Muhtemelen bu sebeple de günümüzde bayan bisikletinden çok her iki cinsiyetin de tercih edebileceği halde şehir bisikleti olarak anıldıklarını görüyoruz. Kelam konusu modellerin İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra popülerlik yakaladığını da belirtelim. Bu da üzerlerine motor eklenmesiyle gerçekleşti.
Ek olarak daha ağır olmaları, bedeni daha rahat bir konumda tutmaları ve öteki karakteristikleri bu bisikletleri kent içinde herkes için daha tercih edilebilir kıldı. 1900’lerden bu yana, bisikletlerin daha da yaygınlaşmasıyla kent bisikletlerinin daha farklı varyasyonları karşımıza çıktı.
Bisikletin tarihi hakkında başka değişik bilgiler:
- 19.yüzyılda tüm dünyada bayanların meskende kalması ve konut işleriyle ilgilenmesi beklendiği için bisiklete binmeleri güzel karşılanmıyor ve tahrik edici olarak nitelendiriliyordu. Kimileri ise ironik formda bunu destekliyor, bisiklete binme yetisinin anneliği destekleyeceğini söylüyordu.
- At otomobillerine ucuz bir tahlil olarak görülen bisikletler, motorların eklendiği devirde de motorlu araçlara ucuz bir çözüm olarak görülüyordu. Günümüzde bunların daha çok elektrikli olanlarını görüyoruz (yine ucuz alternatif olarak).
- Annie "Londonderry" Kopchovsky, amatör bisiklet bilgisiyle Dünya turu yapan birinci bayan olarak bilinir. Bu sırada gemi ve tren üzere ulaşım araçlarını kullanmış olması günümüzde birtakım tartışmaların sebebidir. Tekrar de o periyottaki bir bayan için epey sıra dışı olduğunu itiraf etmekte yarar var.
Kaynaklar: Sky Above Us, Bike Lock Wiki, BLW (2), Femme Cyclist, Raleigh, Gear Patrol, Bustle, Helena Maria Swanwick, Yol ve Macera