İstatistiklere nazaran dünya genelinde her gün 10 milyondan fazla yolcu, uçakla seyahat ediyor. Bu yolculardan kimileri havacılık kurallarına uymayan davranışlarda bulunabiliyor. Asılsız bomba ihbarında bulunma, görevlilere yahut yolculara berbat davranma üzere pek çok uygunsuz davranışta bulunanlar olabiliyor.
Kuralları çiğneyen bu yolcular hakkında yasal süreç uygulanıyor. Bunun yanı sıra havayolu şirketleri de bu şahıslara kimi yaptırımlar uyguluyor. Bunlardan biri de kara liste uygulaması.
2019 Nisan'ında toplumsal medyada çok fazla konuşulan bu olayı hatırlarsınız; bir bayan, uçağın rötar yapmasını öne sürerek havayolu şirketinin yer çalışanına ağır hakaretler etmişti.
Çalışana hakaret eden şahıs, toplumsal medyada linçlendi ve akabinde Atlasglobal tarafından kara listeye alındı. Bu kişinin bundan sonra Atlasglobal'den bilet alması mümkün olmayacak.
Peki bu kara liste uygulaması tam olarak nedir?
Havayolu şirketleri, güvenlik prosedürlerini çiğneyen birtakım yolcuları uçuşlarına almayabiliyor; tıpkı oteller ya da otomobil kiralama şirketlerinin de kimi vakit uyguladığı üzere. Kara listeye alınan bireyler, bu şirketlerden bilet almaya çalıştıklarında sistem otomatik olarak kabul etmiyor. Bilet alırken kabul edilen şartlar nedeniyle şirketlerin belirlediği muahedeyi kabul ettiğiniz için yasal olarak da bu hakka sahipler.
Çeşitli havayolları şirketleri tarafından kara listeye alınan yolcuların yaptığı kimi uygunsuz davranış örnekleri şunlar:
- Görseldeki örnekte Antalya'dan Kiev'e inen bir uçakta en art kısımda oturan bir bayan, inmek için ön kapıya kadar yürümeyi beklemek yerine, acil iniş kapısını açarak uçağın kanadında yürümüştü. Bunun sonucunda havayolu şirketi tarafından kara listeye alınmıştı.
- Rapçi Snoop Dogg, yolcu salonunda yanındaki yaklaşık 30 bireyle birlikte büyük bir arbede çıkardığı için bir şirketin kara listesine alınmıştı.
- Model Naomi Campbell, valizinin kaybolması üzerine öfke nöbeti geçirmesi sonucu yaptıkları nedeniyle para cezasının yanı sıra 200 saat toplum hizmeti vazifesinde bulunmakla cezalandırılmıştı. Ayrıyeten havayolu şirketi tarafından kara listeye alınmıştı.
- Cinsel organına, palavra söyledikçe burnu uzayan Pinokyo dövmesi yaptırıp bunu da uçakta yolculara göstermeye kalkışan bir adam, bir İngiliz havayolu şirketi tarafından kara listeye alınmıştı.
- Bir Amerikan havayollarının uçağına binen bir adam, yanına oturduğu bayana, çantasında taşıdığı çakmak gazı tüpünü açıp uçaktaki herkesi bayıltacağını söylediği için bütün uçuşlardan men edilmişti.
- Bu örnekler dışında ise küfür etme, cinsel taciz, öfke nöbeti, sigara içme, sarhoşluk, pandemide maske takmama, havayoluna ilişkin araç gereçlere ziyan verme, mevzuat dışı elektronik aygıt bulundurma üzere nedenlerle çok sayıda yolcunun kara listeye alındığı biliniyor.
Bazı ülkelerde ise tüm havayolu şirketleri ortak data tabanı tutuyor. Bir şirkette kara listeye giren yolcunun olay çıkarma riski nedeniyle o yolcu diğer şirketler tarafından da uçurulmayabiliyor.
Çin'de bunun örnekleri çok daha fazla. Toplumsal puanlama sisteminin olduğu ülkede, kara listeye giren 25 milyon kadar kişi uçağa, yaklaşık 10 milyon kişi de yüksek süratli trene binmekten men edildi.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4