Aşırı sıcak banyo; dar kot; vitaminler; vucut geliştirme ilacları; cep telefonu kısırlığa yol acar mı? Kadınların yaptığı yanlışlar neler? Spermler ilacla hızlandırılabilir mi? İşte yanıtları
Cep telefonundan dizustu bilgisayara; dar kottan vitaminlere kadar gunluk hayatta cok kullandığımız nesnelerin kısırlığa yol acıp acmadığı da cok tartışılıyor Anadolu Sağlık Merkezinden Tup Bebek Uzmanı Prof Dr Aydın Arıcı, kısırlığa yol acan nedenleri ve konuyla ilgili doğru bilinen yanlışları bakın nasıl anlatıyor
1 Kadınlarda kısırlığa yol acan yapısal bozukluklar nelerdir?
Kadınlarda kısırlığa yol acacak yapısal bozukluklar daha cok tuplerin tıkanmasına bağlı olarak gorulur Hepimizin bildiği gibi dollenme olayı kadının tuplerinde gercekleşir Yumurta ve spermler bu tuplerde karşılaşır ve dollenirler Tupler, daha cok enfeksiyona bağlı nedenlerden oturu tıkanır Bunun yanı sıra endometriozis gibi sancılı adet gormeyle birlikte gorulen bazı rahatsızlıklar da tuplerin tıkanmasına neden olabilir Bu nedenle kısır olduğundan şuphelenilen bir kadından oncelikle rahim filmi isteriz Bu aslında tuplerin filmidir Tuplerin tıkalı olup olmadığını bu filmle anlarız
2 Hangi enfeksiyonlar tuplerin tıkanmasına neden olur?
Bunların bir kısmı belsoğukluğu ve klamidya gibi cinsel ilişkiyle bulaşan enfeksiyonlardır Farklı enfeksiyonlar da tuplerin tıkanmasına yol acabilir Tuberkuloz bile tuplerde tıkanmaya neden olabilir
3 Halk arasında ileri yaşta gorulecek kabakulağın kısırlığa yol acabileceği soylenir Doğru mu?
Hayır, kabakulak yapısal bozukluğa sebebiyet vermez Ama ozelikle ergenlik cağına gelmiş bir kişi kabakulağa yakalanırsa bu durum yumurtalık ya da testislerde harabiyete sebep verir Yoksa tuplerin tıkanması gibi yapısal bir bozukluğa yol acmaz
4 Erkeklerde, kısırlığa yol acan yapısal bozukluklar nelerdir?
Bazı erkeklerin sperm kanallarında doğuştan tıkanıklık olur Her ne kadar testislerde sperm uretilse de sperm hucreleri tıkanıklık nedeniyle kanala cıkamaz Bu kişilere, oncelikle sperm uretimi olup olmadığını kontrol etmek icin kan testi yapılır Eğer sperm uretimi varsa testisten kucuk bir iğne ya da kesi yardımıyla sperm hucreleri alınıp tup bebek uygulamasında kullanabilir
YENİDOĞANDA İNMEMİŞ TESTİS!
5 Cocukluk doneminde yapılan bazı aşıların ileride kısırlığa yol acacağı duşunulur Doğru mudur?
Ozellikle gunumuzde domuz gribi nedeniyle aşılar yeniden gundeme geldi Cok net bir şekilde biliyoruz ki bazı hastalıkların onlenmesinde aşı cok onemli rol oynuyor Şu ana kadar hicbir aşının kısırlığa yol actığı kanıtlanmadı Bazı aşıların yan etkileri olabilir ancak unutulmamalı ki bu aşıların onlediği hastalıklar olumcul bile olabiliyor Tetanozdan tutun da, difteri veya kabakulak aşısına kadar Bu nedenle cocukluk doneminde bu aşıların mutlaka yapılması gerekir
6 Cocukluk doneminde ileride kısırlık oluşumunu onlemek icin ailelerin nelere dikkat etmesi gerekiyor?
Ozellikle yenidoğan erkek bebeklerde aileler, bebeğin testislerinin inmiş olmasına dikkat etmeli Cocuk doktorları bu kontrolu zaten yaparlar Ancak testislerin inmesi icin kısa bir sure vardır Bazen kasık kanallarında takılı kalabilirler Testisler o şekilde durursa ve gec inerse erkek kısırlığına neden olur Bu durum sperm uretimini tamamen durdurabilir Dolayısıyla erkek bebeklerde bunun kontrolu cok onemlidir Cok basit birkac ilac ile testislerin inmesi sağlanabilir Bunun yanı sıra tarım ve bocek ilacları gibi bazı tehlikeli maddelerden, cocukluktan itibaren kacınmak gerekir Cunku bu ilaclara maruz kalmak hem erkek hem de kız cocuklarında kısırlığa yol acabilirler
7 Bunun gibi cocukluktan itibaren gorulen kısırlıklar ileride tedavi edilebiliyor mu?
Testislerin inmemesine bağlı kısırlığın tedavisi hemen hemen olanaksızdır Bu kişide cok şanslıysa birkac sperm bulunabilir Ama sperm uretimi tamamen durduysa bunu yeniden canlandırmak olanaksızdır
Aşırı sıcak banyolar kısırlığa neden olabiliyor
8 Tedavilere ya da cevresel zehirlere maruz kalmanın yol actığı kısırlık iyileştirilebilir mi?
Cevresel zehirlere, radyasyona veya kemoterapiye bağlı olarak oluşan kısırlıkların da maalesef tedavisi yoktur Bunların genellikle geri donuşu olmaz Orneğin cocuk yaşlarda kanser tedavisi gorulecekse muhakkak koruyucu bazı ilacların da kullanılması tavsiye edilir Ergenlik cağını gectiyse bu kişinin spermi ya da yumurtası dondurularak saklanabilir
9 Erkeklerde doğurganlığı olumsuz etkileyen en onemli sorunlardan birisi de sperm hızının az olması Bunun nedeni nedir?
Spermlere baktığımızda uc ozelliği analiz ederiz Birincisi spermin sayısıdır Normalde bir erkeğin menisinde mililitre başına 20 milyonun uzerinde sperm olması gerekir Hareketlilikte ise ileri doğru ve hızlı hareket eden spermlerin, yuzde 50nin uzerinde olmasını isteriz Hareketliliği etkileyen en onemli faktorlerden birisi de testisteki ısıdır Normalde testislerin ısısının, vucudun ısısından bir derece daha az olması gerekir Bazen varikosel dediğimiz yani testise giden ve gelen toplardamarlarda varis oluşması testis ısısını artırır Bu durum spermlerin hareketliliğini azaltabilir Bu kişilerin mutlaka bir urolog tarafından tedavi edilmesi gerekir Spermlerde incelediğimiz ucuncu ozellik de şekilsel yapılarıdır Sperm hucrelerinde aslında şekilsel bozukluk cok gorulur Biz yaptığımız incelemelerde spermlerin en az yuzde dordunun şekilsel olarak normal olmasını isteriz Şekilsel bozukluğu olan sperm hucre adedinin bundan fazla olması ciddi bir sorunun olduğunu gosterir Ancak onun da tedavisi oldukca zordur Boyle bir durumda normal olan sperm bulunarak mikroenjeksiyon yontemiyle yumurtaya enjekte edilerek normal bir dollenme sağlanabilir
10 Sperm hareketliliğini artırmak icin ilaclar kullanılıyor mu?
Varikosele bağlı durumlarda ameliyat gerekir Ancak tedaviler ilaclarla da desteklenebilir Bu tur sorunu olan kişilerde aşılama tedavisi de uygulanabilir
Bu yontemde hareketli ve normal spermler konsantre bir hale getirilerek eşinin rahminin en ust noktalarına aşılanır Boylece o sperm hucrelerinin kat etmeleri gereken mesafe kısaltılmış olur Normal bir ilişkide spermin yarısından coğu zaten vajinadan dışarı akar Geri kalanın yuzde 80i vajinanın asit ortamında yok olur Geriye kalan spermlerin de 40 maraton koşusu mesafesinde ilerlemeleri gerekiyor ki yumurtayı bulup dolleyebilsin Aşılama yontemiyle, hem vajinadan dışarı akan hem de asit ortamında olen spermler kurtarılıyor ve 40 maraton değil de 510 maraton koşmaları sağlanıyor Boylece hamilelik şansı artırılıyor
11 Spermlerin tek başına ilacla hızlandırılması mumkun mu?
Sadece ilac kullanımı cok etkili değildir Ancak spermin hızlanması icin, icine eklediğimiz bazı ilaclar vardır Bu ilaclar, spermleri deney tupunde hızlandırır Ama insanın bir ilacı ağızdan alıp da spermlerinin hızlanmasını sağlayacak, gecerliliği kanıtlanmış bir ilac yoktur
12 Sperm hızını azaltan başka etkenler var mı?
Sigara kullanımı en onemli etkenlerden birisi Cunku sigara tum organlarda olduğu gibi testiste de oksijen girişini azaltır Damarlarda daralmaya neden olur ve uzun vadede sperm sayısı, hareketliliği ve şeklini etkiler Aşırı miktarda alınan alkol, kafeinli icecekler de etkilidir Diğer yandan erkeğin beslenmesinde sorunlar varsa spermin hareketliliği olumsuz yonde etkilenebilir Yeterince cinko, selenyum gibi ana maddeler, E ve A gibi onemli vitaminlerin eksikliği erkeğin ureme fonksiyonlarını etkiler
Cep telefonundan dizustu bilgisayara; dar kottan vitaminlere kadar gunluk hayatta cok kullandığımız nesnelerin kısırlığa yol acıp acmadığı da cok tartışılıyor Anadolu Sağlık Merkezinden Tup Bebek Uzmanı Prof Dr Aydın Arıcı, kısırlığa yol acan nedenleri ve konuyla ilgili doğru bilinen yanlışları bakın nasıl anlatıyor
1 Kadınlarda kısırlığa yol acan yapısal bozukluklar nelerdir?
Kadınlarda kısırlığa yol acacak yapısal bozukluklar daha cok tuplerin tıkanmasına bağlı olarak gorulur Hepimizin bildiği gibi dollenme olayı kadının tuplerinde gercekleşir Yumurta ve spermler bu tuplerde karşılaşır ve dollenirler Tupler, daha cok enfeksiyona bağlı nedenlerden oturu tıkanır Bunun yanı sıra endometriozis gibi sancılı adet gormeyle birlikte gorulen bazı rahatsızlıklar da tuplerin tıkanmasına neden olabilir Bu nedenle kısır olduğundan şuphelenilen bir kadından oncelikle rahim filmi isteriz Bu aslında tuplerin filmidir Tuplerin tıkalı olup olmadığını bu filmle anlarız
2 Hangi enfeksiyonlar tuplerin tıkanmasına neden olur?
Bunların bir kısmı belsoğukluğu ve klamidya gibi cinsel ilişkiyle bulaşan enfeksiyonlardır Farklı enfeksiyonlar da tuplerin tıkanmasına yol acabilir Tuberkuloz bile tuplerde tıkanmaya neden olabilir
3 Halk arasında ileri yaşta gorulecek kabakulağın kısırlığa yol acabileceği soylenir Doğru mu?
Hayır, kabakulak yapısal bozukluğa sebebiyet vermez Ama ozelikle ergenlik cağına gelmiş bir kişi kabakulağa yakalanırsa bu durum yumurtalık ya da testislerde harabiyete sebep verir Yoksa tuplerin tıkanması gibi yapısal bir bozukluğa yol acmaz
4 Erkeklerde, kısırlığa yol acan yapısal bozukluklar nelerdir?
Bazı erkeklerin sperm kanallarında doğuştan tıkanıklık olur Her ne kadar testislerde sperm uretilse de sperm hucreleri tıkanıklık nedeniyle kanala cıkamaz Bu kişilere, oncelikle sperm uretimi olup olmadığını kontrol etmek icin kan testi yapılır Eğer sperm uretimi varsa testisten kucuk bir iğne ya da kesi yardımıyla sperm hucreleri alınıp tup bebek uygulamasında kullanabilir
YENİDOĞANDA İNMEMİŞ TESTİS!
5 Cocukluk doneminde yapılan bazı aşıların ileride kısırlığa yol acacağı duşunulur Doğru mudur?
Ozellikle gunumuzde domuz gribi nedeniyle aşılar yeniden gundeme geldi Cok net bir şekilde biliyoruz ki bazı hastalıkların onlenmesinde aşı cok onemli rol oynuyor Şu ana kadar hicbir aşının kısırlığa yol actığı kanıtlanmadı Bazı aşıların yan etkileri olabilir ancak unutulmamalı ki bu aşıların onlediği hastalıklar olumcul bile olabiliyor Tetanozdan tutun da, difteri veya kabakulak aşısına kadar Bu nedenle cocukluk doneminde bu aşıların mutlaka yapılması gerekir
6 Cocukluk doneminde ileride kısırlık oluşumunu onlemek icin ailelerin nelere dikkat etmesi gerekiyor?
Ozellikle yenidoğan erkek bebeklerde aileler, bebeğin testislerinin inmiş olmasına dikkat etmeli Cocuk doktorları bu kontrolu zaten yaparlar Ancak testislerin inmesi icin kısa bir sure vardır Bazen kasık kanallarında takılı kalabilirler Testisler o şekilde durursa ve gec inerse erkek kısırlığına neden olur Bu durum sperm uretimini tamamen durdurabilir Dolayısıyla erkek bebeklerde bunun kontrolu cok onemlidir Cok basit birkac ilac ile testislerin inmesi sağlanabilir Bunun yanı sıra tarım ve bocek ilacları gibi bazı tehlikeli maddelerden, cocukluktan itibaren kacınmak gerekir Cunku bu ilaclara maruz kalmak hem erkek hem de kız cocuklarında kısırlığa yol acabilirler
7 Bunun gibi cocukluktan itibaren gorulen kısırlıklar ileride tedavi edilebiliyor mu?
Testislerin inmemesine bağlı kısırlığın tedavisi hemen hemen olanaksızdır Bu kişide cok şanslıysa birkac sperm bulunabilir Ama sperm uretimi tamamen durduysa bunu yeniden canlandırmak olanaksızdır
Aşırı sıcak banyolar kısırlığa neden olabiliyor
8 Tedavilere ya da cevresel zehirlere maruz kalmanın yol actığı kısırlık iyileştirilebilir mi?
Cevresel zehirlere, radyasyona veya kemoterapiye bağlı olarak oluşan kısırlıkların da maalesef tedavisi yoktur Bunların genellikle geri donuşu olmaz Orneğin cocuk yaşlarda kanser tedavisi gorulecekse muhakkak koruyucu bazı ilacların da kullanılması tavsiye edilir Ergenlik cağını gectiyse bu kişinin spermi ya da yumurtası dondurularak saklanabilir
9 Erkeklerde doğurganlığı olumsuz etkileyen en onemli sorunlardan birisi de sperm hızının az olması Bunun nedeni nedir?
Spermlere baktığımızda uc ozelliği analiz ederiz Birincisi spermin sayısıdır Normalde bir erkeğin menisinde mililitre başına 20 milyonun uzerinde sperm olması gerekir Hareketlilikte ise ileri doğru ve hızlı hareket eden spermlerin, yuzde 50nin uzerinde olmasını isteriz Hareketliliği etkileyen en onemli faktorlerden birisi de testisteki ısıdır Normalde testislerin ısısının, vucudun ısısından bir derece daha az olması gerekir Bazen varikosel dediğimiz yani testise giden ve gelen toplardamarlarda varis oluşması testis ısısını artırır Bu durum spermlerin hareketliliğini azaltabilir Bu kişilerin mutlaka bir urolog tarafından tedavi edilmesi gerekir Spermlerde incelediğimiz ucuncu ozellik de şekilsel yapılarıdır Sperm hucrelerinde aslında şekilsel bozukluk cok gorulur Biz yaptığımız incelemelerde spermlerin en az yuzde dordunun şekilsel olarak normal olmasını isteriz Şekilsel bozukluğu olan sperm hucre adedinin bundan fazla olması ciddi bir sorunun olduğunu gosterir Ancak onun da tedavisi oldukca zordur Boyle bir durumda normal olan sperm bulunarak mikroenjeksiyon yontemiyle yumurtaya enjekte edilerek normal bir dollenme sağlanabilir
10 Sperm hareketliliğini artırmak icin ilaclar kullanılıyor mu?
Varikosele bağlı durumlarda ameliyat gerekir Ancak tedaviler ilaclarla da desteklenebilir Bu tur sorunu olan kişilerde aşılama tedavisi de uygulanabilir
Bu yontemde hareketli ve normal spermler konsantre bir hale getirilerek eşinin rahminin en ust noktalarına aşılanır Boylece o sperm hucrelerinin kat etmeleri gereken mesafe kısaltılmış olur Normal bir ilişkide spermin yarısından coğu zaten vajinadan dışarı akar Geri kalanın yuzde 80i vajinanın asit ortamında yok olur Geriye kalan spermlerin de 40 maraton koşusu mesafesinde ilerlemeleri gerekiyor ki yumurtayı bulup dolleyebilsin Aşılama yontemiyle, hem vajinadan dışarı akan hem de asit ortamında olen spermler kurtarılıyor ve 40 maraton değil de 510 maraton koşmaları sağlanıyor Boylece hamilelik şansı artırılıyor
11 Spermlerin tek başına ilacla hızlandırılması mumkun mu?
Sadece ilac kullanımı cok etkili değildir Ancak spermin hızlanması icin, icine eklediğimiz bazı ilaclar vardır Bu ilaclar, spermleri deney tupunde hızlandırır Ama insanın bir ilacı ağızdan alıp da spermlerinin hızlanmasını sağlayacak, gecerliliği kanıtlanmış bir ilac yoktur
12 Sperm hızını azaltan başka etkenler var mı?
Sigara kullanımı en onemli etkenlerden birisi Cunku sigara tum organlarda olduğu gibi testiste de oksijen girişini azaltır Damarlarda daralmaya neden olur ve uzun vadede sperm sayısı, hareketliliği ve şeklini etkiler Aşırı miktarda alınan alkol, kafeinli icecekler de etkilidir Diğer yandan erkeğin beslenmesinde sorunlar varsa spermin hareketliliği olumsuz yonde etkilenebilir Yeterince cinko, selenyum gibi ana maddeler, E ve A gibi onemli vitaminlerin eksikliği erkeğin ureme fonksiyonlarını etkiler