Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçe istikrarını açıkladı. Merkez İdare bütçesi açık verdi. Uzmanlar ise tahlillerinde bir kısma bilhassa takıldı!
Merkezi İdare bütçe istikrarı Mart'ta 68,97 milyar TL, faiz dışı istikrar 42,03 milyar TL açık verdi.
Hazine ve Maliye Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada şöyle denildi:
'2022 yılı Mart ayında merkezi idare bütçe sarfiyatları 224,9 milyar TL, bütçe gelirleri 156 milyar TL ve bütçe açığı 69 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Ayrıyeten, faiz dışı bütçe sarfiyatları 198 milyar TL ve faiz dışı açık ise 42 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
Merkezi idare bütçesi 2021 yılı Mart ayında 23 milyar 764 milyon TL fazla vermiş iken 2022 yılı Mart ayında 68 milyar 972 milyon TL açık vermiştir.
2021 yılı Mart ayında 37 milyar 992 milyon TL faiz dışı fazla verilmiş iken 2022 yılı Mart ayında 42 milyar 34 milyon TL faiz dışı açık verilmiştir.
Merkezi idare bütçe sarfiyatları Mart ayı prestijiyle 224 milyar 939 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Faiz harcamaları 26 milyar 938 milyon TL, faiz hariç harcamalar ise 198 milyar 1 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.
2022 yılında merkezi idare bütçe masrafları için öngörülen 1 trilyon 750 milyar 957 milyon TL ödenekten Mart ayında 224 milyar 939 milyon TL masraf gerçekleştirilmiştir. Geçen yılın birebir ayında ise 111 milyar 164 milyon TL harcama yapılmıştır.
Mart ayı bütçe masrafları geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 102,3 oranında artmıştır. Masrafların bütçe ödeneklerine nazaran gerçekleşme oranı ise 2021 yılında yüzde 8,3 iken 2022 yılında yüzde 12,8 olmuştur. Faiz hariç bütçe sarfiyatları geçen yılın tıpkı ayına nazaran yüzde 104,3 oranında artarak 198 milyar 1 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Faiz hariç masrafların bütçe ödeneklerine nazaran gerçekleşme oranı ise 2021 yılında yüzde 8,3 iken 2022 yılında yüzde 13,1 olmuştur.
Merkezi idare bütçe gelirleri Mart ayı prestijiyle 155 milyar 967 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.
Vergi gelirleri 127 milyar 410 milyon TL, genel bütçe vergi dışı gelirleri ise 23 milyar 967 milyon TL olmuştur.
2021 yılı Mart ayında bütçe gelirleri 134 milyar 927 milyon TL iken 2022 yılının birebir ayında yüzde 15,6 oranında artarak 155 milyar 967 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Bütçe varsayımına nazaran bütçe gelirlerinin Mart ayı gerçekleşme oranı 2021 yılında yüzde 12,3 iken 2022 yılında yüzde 10,6 olmuştur.
2022 yılı Mart ayı vergi gelirleri tahsilatı geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 64,5 oranında artarak 127 milyar 410 milyon TL olmuştur. Vergi gelirlerinin bütçe kestirimine nazaran gerçekleşme oranı ise 2021 yılında yüzde 8,4 iken 2022 yılında yüzde 10,1 olmuştur.'
Uzmanlar Twitter'da bütçedeki açığını şu formda inceledi
Kerim Rota, atıf yapılan yazısında ise şunları söylüyordu
Karşımıza bir muhasebe mucizesi çıkıyor. Devletin borç stoku özel şirket yahut bankalardan farklı bir formda muhasebeleşiyor. Devletin birinci borçlandığı fiyat borç stokuna ekleniyor; faizleri ise ödendiği vakit faiz sarfiyatı olarak yazılıyor. Hasebiyle borcun ödenmemiş faizi borç stokunu yükseltmiyor. Bu muhasebe tekniği kuponlu tahviller ve döviz cinsi borçlanmada kıymetli bir sorun yaratmıyor. Döviz yahut dövize endeksli tahvillerde dövizin fiyatı arttıkça alınan birinci borç ölçüsüne tesir ettiği için borç stoku otomatik artıyor. Kuponlu tahvillerde ise genelde 3 yahut 6 aylık sıklıklarla faiz ödendiği için borç stokundaki meblağ ile gerçek borç ortasında kıymetli bir fark oluşmuyor.
Ancak enflasyona endeksli tahvillerde ödenecek enflasyon farkının hepsi, tahvilin vadede ödenecek anapara fiyatına ek ediliyor. Böylelikle aslında borç stoku artmadan ileride ödenecek faiz yükü kartopu üzere birikiyor...
“Sürekli borçlanan Hazine nasıl faiz geliri elde edebilir” diye sorduğunuzu duyar üzereyim.
İşte bu faiz geliri, enflasyona endeksli tahvillerin “yeniden” ihracından elde ediliyor. Hazine, bırakın sorumlu bir halde gelecek jenerasyonlara sahip çıkmayı, 2019’dan bu yana üstte açıkladığım muhasebe mucizesinden bir “cinlik” yaparak kısa vadeli olarak faydalanmayı tercih ediyor.
Hazine borç stokunda ihraç fiyatı olan 100 TL’den takip edilen enflasyona endeksli tahvili, belirli bir müddet sonra birebir vade ve kuponla tekrar ihraç ediyor. Örneğin ihraçtan 1 yıl sonra enflasyonla şişerek piyasa fiyatı 160 TL’ye gelmiş tahvili bankalara 160 TL’den satıyor. Hazine bu satışı yaptığı anda borç stokuna 100 TL ek ederken, 60 TL de “faiz geliri” elde ediyor. Natürel ki vade geldiğinde hem bugün gelir olarak yazdığı 60 TL’yi hem de vadeye kadar bunun üstüne birikecek enflasyon farkını ödeyecek.
Böylece Hazine borçlanırken bugün yüklü faiz geliri yazıyor, fakat gelecek kuşaklara acısı sonradan çıkacak yüklü faiz masraflarını de miras bırakıyor.
Kısa vadede rahatlama yaratıp uzun vadede felakete yol açan finansal mühendislik uygulamalarının bir örneğini enflasyona endeksli tahvil ihraçlarında da görüyoruz.