Koroner arter bypass ameliyatı, en sık yapılan kalp ameliyatı tipidir. Kalbi besleyen damarlar olan koroner arterler zaman içinde çeşitli risk faktörleri (bakınız koroner kalp hastalığı) ile de etkilenerek daralabilir ya da tamamen tıkanabilirler.
Damarların bu şekilde tıkanmasına koroner arter hastalığı denir. Koroner arter bypass ameliyatı ile tıkanan damara yeni bir damar ilave edilerek kan akımına yeni bir yol açılmış olur. Böylece kalp, ihtiyacı olan kanı bu yeni damar aracılığı ile alarak uygun şekilde çalışmasına devam edebilir.
Bypass Ameliyatı Nasıl ve Ne Zaman Yapılır ?
Bypass ameliyatı koroner arterlerde yaşanan daralma probleminde uygulanan bir yöntemdir. Kalbi çevreleyen damarlar koroner arter olarak tanımlanmaktadır ve bu damarlardaki herhangi bir deformasyon kişide ciddi problemlere yol açmaktadır. Kalp damar tıkanıklarında uygulanan bypass ameliyatı hem çalışan hem de durmakta olan kalpte uygulanabilmektedir. Genellikle durdurulmuş kalpte uygulanan bypass ameliyatı oldukça riskli bir ameliyattır.
Bypass ameliyatı genellikle kalp kapak ameliyatı gerektiren durumlarda, bir ya da daha fazla damarın tıkanıklarında ve koroner damarın balon ya da stent ile açılamadığı durumlarda gerçekleştirilmektedir.
Bypass Ameliyatı Öncesi
Bypass ameliyatı damar tıkanıklarının nedenlerini değil sonuçlarını tedavi eden bir uygulamadır. Bypass ameliyatı öncesinde risk faktörü içerisinde olan kişilerin yaşam tarzlarını kalp sağlığını koruyacak şekilde oluşturması ve rutin kontrollerini aksatmaması gerekmektedir. Aksi taktirde kalp krizi olarak bilinen enfarktüs problemi yaşanabilmekte ve hastanın yaşamı risk altına girmektedir.
Bypass ameliyatı öncesinde tecrübeli bir doktora başvurmak ve gerekli tetkiklerin tamamının gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Aynı zamanda kullanılan ilaçların listesinin de doktora bildirilmesi gerekmekte ve ameliyat sırasında herhangi bir enfeksiyon riskine karşı maksimum düzeyde önlem alınmalıdır.
Bypass Ameliyatı Sonrası
Bypass ameliyatı sonrasında hasta yaşamında köklü değişiklikler uygulamalıdır. Yaşam tarzının değiştirilmesi, alkol ve sigara kullanımının bırakılması, stresten uzak bir yaşam biçiminin oluşturulması ile birlikte beslenmeye dikkat edilmesi gerekmektedir. Bu aktivitelerin çoğunun doktor kontrolünde gerçekleştirilmesi önerilmektedir.
Bypass ameliyatı sonrasında hastanın psikolojik sorunlar yaşaması sık rastlanan bir durumdur. Bu durumda profesyonel yardım alınması gerekebilmektedir. Aynı zamanda ameliyat sonrasında kalp sağlığının korunmasında destekleyici beslenme programı uygulanması önerilmektedir.
Bypass Ameliyatının Riskleri
Bypass ameliyatının birçok riski bulunmaktadır.
Bu risk faktörleri ise şu şekildedir;
[*]Hastanın cinsiyeti [*]Hastanın kaç yaşında olduğu [*]Daha önce kalp ile ilgili herhangi bir sorun yaşanıp yaşanmadığı [*]Kalp kapaklarında herhangi bir sorun olup olmadığı [*]Hastanın dolaşım sistemi ve diğer sistemlerinde herhangi bir rahatsızlık bulunup bulunmadığı
Koroner Bypass Nedir ?
Koroner bypass ameliyatı kalbin daralma yaşayan damarlarını vücudun başka yerlerinden alınan damarlar ile köprü oluşturularak onarılması disiplinine dayanmaktadır. Genellikle bacak toplardamarı, kol atardamarları ya da göğüs ön duvarında bulunan atardamarlar bu uygulamada kullanılmaktadır. Bu damarların hangisinin kullanacağı hastadan hastaya değişiklik göstermektedir.
Koroner Bypass Ameliyatı Kimlere Uygulanır ?
Koroner arterlerin daralmalarında tedavi için 3 seçenek söz konusudur.
Bunlar;
1.ilaç tedavisi,
2.koroner balon anjioplasti ve/veya stent uygulamaları ile
3.koroner bypass ameliyatıdır.
Hangi tedavi şeklinin seçilmesi gerektiğine, hastalığın durumuna göre kalp cerrahi ve kardiyologtan oluşan ortak konseyce karar verilir.
Koroner bypass operasyonu genellikle şu durumlarda yapılır:
- Sol ana koroner arter darlıkları.
- Birden fazla koroner arterde kritik darlık.
- Koroner arter hastalığı nedeniyle kalbin kasılma gücünün bozulması.
- İlaç tedavisine rağmen devam eden göğüs ağrısı.
Bypass İçin Kullanılan Damarlar
- IMA (Internal mamarian arter): En sık tercih edilen ve yıllar içinde açık kalma oranları en fazla olan damardır. Göğüs kemiğinin (sternum) hemen altında sağlı sollu seyreder, normalde memeyi ve göğüs duvarını besler.
- Radial arter: Ön kolun dış tarafında seyreden önemli bir atardamardır.
- Safen ven : bacak toplardamarı olarak bilinir. IMA dan sonra en sık tercih edilen damardır.
- Diğer: İnferiyor epigastrik arter (internal iliak arterin dalıdır), Gastroepiploik arter (mideyi besler)
Diğer bir önemli faktör ameliyatın zamanlamasıdır. Koroner anjio sonrası cerrah ve kardiyolog beraberce hastanın anjiosuna göre tedaviyi planlarlar. Bazı durumlarda örneğin yeni geçirilmiş bir kalp krizi mevcut ise hasta bir süre dinlendirilir, hemen ameliyat uygulanmaz. Bazen de sol ana koroner darlığında olduğu gibi hasta en kısa sürede hazırlanır ve ameliyata alınır.
Koroner bypass ameliyatı bir açık kalp ameliyatıdır. Yani kalbiniz bypassların yapıldığı dönemde özel yöntemlerle durdurulur ve bir kalp Akciğer makinasına bağlanır. Bu süreçte başta beyin olmak üzere diğer organlar kalp Akciğer pompası sayesinde kanlandırılırlar. Bypasslar bittikten sonra kalp yeniden çalıştırılır. Teknik olarak; kalp yardımcı cihazlarla anastamoz yapılacak böygeyi hareketsiz hale getirir ve böylece kalp durdurulmadan anastamozlar yapılır. Elbette hangi tekniğin kullanılacağı hastaya göre karar verilir.
Ameliyattan sonra hastalar yoğun bakıma alınırlar birkaç saat sonra solunum cihazından ayrılırlar ve ertesi gün servisteki odalarına çıkmış olurlar. Ek risk faktörü fazla olan hastalar elbette yoğun bakım tedavileri tamamlandıktan sonra servise alınırlar. Herhangi bir önemli komplikasyon gelişmeyen hastalar da 5-6. gün taburcu edilmektedir.
Bypass Ameliyatı Sıkça Sorulan Sorular
Bypass,koroner arter damarın tıkanması ve ameliyatsız yöntemlerle açılamadığı durumlarda uygulanan bir cerrahi girişimdir. Kalbe ihtiyacı olan kanı sağlayan koroner arter atardamarların tıkanması sonucunda kalp yeterince beslenemez ve işlevlerini gerçekleştiremez. Bu durum kişide göpüs ağrısı ve kalp krizi riskine yol açar. Koroner bypass ameliyatı tıkanan kalp damarlarının yerine yeni damarların yakılması işlemidir.