Câbir bin Hayyân, bütün bilim insanları kadar kimyanın tartışmasız babası olarak tanınır Hayatı 722 ve 815 yılları aralarında geçen ve bir eczacının oğlu olan Câbir, ömrünün büyük bir kısmını Irakın Kufe şehrinde geçirdi ve burada kimyayı bilimsel olarak sistemleştirdi Sürekli laboratuarda çalışan Câbir, süblimleştirme, sıvılaştırma, kristalleştirme, saflaştırma, saflaştırma, cıvayla karıştırma, oksitleme, buğulanma ve filtrasyon gibi işlemleri geliştirip mükemmelleştirdi; şapı damıtmak suretiyle sülfürik asit üretti ve maddeleri gazlar, metaller ve minareler olarak sınıflandırmaya başladı Kimyasalların özelliklerini yitirmeksizin birleşerek, gözle görülmeyen element bileşikleri oluşturması hakkında da yazdı Tüm bunlar bugün herkesin bilebileceği bir şey gibi görünse de, bundan bin iki yüz elli yıl öncesi için Câbir, zamanının çok ilerisinde bir kişiydi
Ampirik çalışmaya fazla ağırlık veren bu seçkin bilim insanının en kayda değer araştırması, asitler üzerinedir Eski dünyada, sirkeye tadını veren asetik asitten daha zinde bir asit bilinmemekteydi Günümüzde kimya endüstrisinin vazgeçilmezlerinden olan sülfürik, nitrik ve nitromuriyatik asitleri keşfeden Câbir, kimyasal deney olasılıklarını kayda değer ölçüde artırmıştır
Takribi 1 kilograma denk gelen ratıl siklet biriminden, 6,480 kat daha ufak ağırlıkları ölçebilen bir alıngan kantar ilerletti Oksitlenmenin olduğu belirtilmiş durumlarda metallerin ağırlığının azaldığını ortaya koydu Onun çalışmaları arasında Kimyasal Özellikler Üzerine Büyük Kitap, Tartma ve Ölçü Birimleri, Kimyasal Bileşikler ve Boyalar gibi eserler yer almaktadır Bu eserlerde su banyosunun ve kimyasal fırının kullanımı açıklanmakta, cıva oksit ve sülfür bileşikleri gibi önemli kimyasal maddelerden bahsedilmektedir
Câbir, Müslüman alimlerin çoğu gibi topluma fayda sağlamak istediğinden, kimyanın gündelik uygulamalarına ilgi duyuyordu Harika derecede meraklı olan Câbir, kumaş ve deri boyama, saç boyaları hazırlama, kumaşı su geçirmez yapan ve demiri koruyan cilalar yapma, sırça üretiminde kullanılan manganez dioksit, altın renginde yazı kâğıda dökmek için demir pirit, çini ve seramiği sırlamak için tuzlar ve asetik asidi yoğunlaşmak için sirkenin damıtılması gibi konularda araştırmalar yaptı Yangında yanmayan bir tür kâğıt ile gece okunabilen mürekkep zeka geliştirmiştir
Câbirin metallerin arıtılmış edilmesi ve çelik hazırlanması konusundaki çalışmaları döküm tekniklerinin gelişmesine katkıda bulunmuştur Kimya teorisine tarafından en büyük katkıları aralarında metallerin yapısı konusundaki görüşleri yer almakta olup bu düşünceler, fazla az değişikle modern kimyanın başlangıcı sanılan 18 yüzyıla kadar ulaşmıştır
Bu araştırmaların tamamı, Irak ’taki Kufe şehrinin Şam Kapısı olarak aşina mahallesinde yapılan hafriyat çalışmaları esnasında, ölümünden iki yüz yıl sonradan her tarafta ortaya çıkarılan laboratuarında yapılmıştı Molozlardan çıkarılanların arasında bir hayvan ve oldukça büyük bir tutam altın da bulunuyordu Câbir bin Hayyân kadar kimyayla ilgili şu açıklama yapılmıştır: “Kimya ilmindeki birincil önemli husus, pratik uygulamalar yapman ve deneyler yürütmendir, zira pratik tatbikatta yahut da deneyde kullanılan çalışmalarda bulunmayan birey, ilmin en daha aşağı seviyelerine zeka erişemez Ey oğul, deneyler yap fakat ilmi elde edesin Alimi ellerindeki maddenin bolluğu değil, deneyde kullanılan yöntemlerindeki kusursuzluk mesut eder
Litaratür:
Çağdaş Kimyanın Kurucusu Cabir b Hayyan, Prof Dr Esin Kahya, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları No:183, Ankara, 1995
Müslüman İlim Öncüleri Ansiklopedisi
http:trwikipediaorgwikiEbuMusaC%C3%A2birbinHayyan
Ampirik çalışmaya fazla ağırlık veren bu seçkin bilim insanının en kayda değer araştırması, asitler üzerinedir Eski dünyada, sirkeye tadını veren asetik asitten daha zinde bir asit bilinmemekteydi Günümüzde kimya endüstrisinin vazgeçilmezlerinden olan sülfürik, nitrik ve nitromuriyatik asitleri keşfeden Câbir, kimyasal deney olasılıklarını kayda değer ölçüde artırmıştır
Takribi 1 kilograma denk gelen ratıl siklet biriminden, 6,480 kat daha ufak ağırlıkları ölçebilen bir alıngan kantar ilerletti Oksitlenmenin olduğu belirtilmiş durumlarda metallerin ağırlığının azaldığını ortaya koydu Onun çalışmaları arasında Kimyasal Özellikler Üzerine Büyük Kitap, Tartma ve Ölçü Birimleri, Kimyasal Bileşikler ve Boyalar gibi eserler yer almaktadır Bu eserlerde su banyosunun ve kimyasal fırının kullanımı açıklanmakta, cıva oksit ve sülfür bileşikleri gibi önemli kimyasal maddelerden bahsedilmektedir
Câbir, Müslüman alimlerin çoğu gibi topluma fayda sağlamak istediğinden, kimyanın gündelik uygulamalarına ilgi duyuyordu Harika derecede meraklı olan Câbir, kumaş ve deri boyama, saç boyaları hazırlama, kumaşı su geçirmez yapan ve demiri koruyan cilalar yapma, sırça üretiminde kullanılan manganez dioksit, altın renginde yazı kâğıda dökmek için demir pirit, çini ve seramiği sırlamak için tuzlar ve asetik asidi yoğunlaşmak için sirkenin damıtılması gibi konularda araştırmalar yaptı Yangında yanmayan bir tür kâğıt ile gece okunabilen mürekkep zeka geliştirmiştir
Câbirin metallerin arıtılmış edilmesi ve çelik hazırlanması konusundaki çalışmaları döküm tekniklerinin gelişmesine katkıda bulunmuştur Kimya teorisine tarafından en büyük katkıları aralarında metallerin yapısı konusundaki görüşleri yer almakta olup bu düşünceler, fazla az değişikle modern kimyanın başlangıcı sanılan 18 yüzyıla kadar ulaşmıştır
Bu araştırmaların tamamı, Irak ’taki Kufe şehrinin Şam Kapısı olarak aşina mahallesinde yapılan hafriyat çalışmaları esnasında, ölümünden iki yüz yıl sonradan her tarafta ortaya çıkarılan laboratuarında yapılmıştı Molozlardan çıkarılanların arasında bir hayvan ve oldukça büyük bir tutam altın da bulunuyordu Câbir bin Hayyân kadar kimyayla ilgili şu açıklama yapılmıştır: “Kimya ilmindeki birincil önemli husus, pratik uygulamalar yapman ve deneyler yürütmendir, zira pratik tatbikatta yahut da deneyde kullanılan çalışmalarda bulunmayan birey, ilmin en daha aşağı seviyelerine zeka erişemez Ey oğul, deneyler yap fakat ilmi elde edesin Alimi ellerindeki maddenin bolluğu değil, deneyde kullanılan yöntemlerindeki kusursuzluk mesut eder
Litaratür:
Çağdaş Kimyanın Kurucusu Cabir b Hayyan, Prof Dr Esin Kahya, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları No:183, Ankara, 1995
Müslüman İlim Öncüleri Ansiklopedisi
http:trwikipediaorgwikiEbuMusaC%C3%A2birbinHayyan