Canakkale Savaşı Kara Harekatı ozet
Canakkale Savaşı Kara Harekatı, insanlık tarihinin belki de bir daha goremeyeceği savaşlara sahne olmuştur
Canakkale Boğazı'nın donanma gucuyle gecilmesinin imkansızlığını anlayan İtilaf Devletleri, deniz ve kara aracları ile yapılacak bir cıkarma harekatına karar verdiler Muttefik kuvvetlerin İskenderiye, Limni ve Kahire adasında toplanması onemli bir saldırının gercekleşeceğinin habercisiydi Fransız ve İngiliz gazetelerinde yazılan propaganda yuklu haberler, doğu cephesinde yeni bir zafer mujdelerken aynı zamanda da 18 Mart felaketini ort bas etmeye calışıyordu
Yapılan plan şoyle idi; İngilizlerin 29'uncu Tumeni Seddulbahir'e cıkartma yapacak, onu sıra ile 1'inci Fransız Tumeni ve 2'inci İngiliz Deniz Tumeni takip edecekti Boylece Alcıtepe'yi ele gecireceklerdi Anzak birlikleri ise Arıburnu'na cıkarılacak ve bu iki kuvvet Kilitbahir Platosu'nda bir araya gelecekti KumkaleBeşige sahillerine gosteri cıkarması yapma gorevi ise 1'inci Fransız Tugayına verilmişti
Kumkale Muharebeleri (2527 Nisan 1915)
Gelibolu Yarımadası'na cıkarma yapacak olan birliklerin harekatına yardım edebilmek icin Canakkale Boğazı'nın Anadolu yakasındaki Turk kuvvetlerinin meşgul edilerek bu birliklerin Gelibolu'ya kuvvet kaydırılmasını engellemek amacıyla Kumkale'ye aldatma niteliğinde cıkarma yapmışlardır Fransız Birlikleri 25 Nisan 1915'te Kumkale bolgesinde kıyı başını ele gecirmiş fakat bolgede bulunan Turk birliklerinin savunması karşısında ilerleyememiş ve 2627 Nisan gecesi cekilmişlerdir
Seddulbahir Muharebeleri (25 Nisan9 Ocak 1916)
İtilaf Kuvvetleri, taktik acısından bir kilit nokta oluşturan Gelibolu Yarımadasının guneyinde bulunan Alcıtepe'yi ele gecirmek amaca ile cıkarma yeri olarak Seddulbahir bolgesinde beş ayrı sahil kesimini cıkarma noktaları olarak belirlemiştir Ertuğrul ve Tekke Koyları cıkarma harekatının ağırlık merkezi olarak secilmiştir Tekke ve Ertuğrul Koylarının sağ ve sol yanında bulunan bolgelerde yer alan Morto, Pınarici ve İkiz Koylarına cıkarılacak olan kuvvetler ise esas taarruzu yapacak kuvvetin yan emniyetlerini sağlayacaklardır
Seddulbahir'i savunan 26 Alayın 3 Taburu, 25 Nisan 1915 gunu kendisinden neredeyse dokuz kat daha fazla sayısal ustunluğe sahip İngilizFransız kuvvetlerini durdurmayı başarmış ve onları ilk hedeflerinden yani Alcıtepe'ye ulaşmalarından alı koymuştur
Seddulbahir bolgesindeki carpışmalar kanlı ve karşılıklı olarak 13 Temmuz 1915 tarihine kadar surmuştur Gecen surede Birinci, İkinci ve Ucuncu Kirte; Birinci ve İkinci Kerevizdere ve Zığındere Muharebeleri sonrasında bolgedeki carpışmalar mevzi muharebesi haline donmuştur Butun şiddetiyle devam eden muharebelerde İngilizler yarımadanın guneyinde sadece 5,5 km'lik bir cephe hattını işgal edebilmişlerdir; derinlikte ise İlyasbaba Burnu'ndan on cephe hattına kadar yaklaşık olarak 6 km ilerleyebilmişlerdir 24 saat icinde ele gecirmeyi planladıkları Alcıtepe'ye 25 Nisan 1915 sabahı itibariyle 8,5 ay suren kanlı muharebelere rağmen hicbir zaman ulaşamamışlardır
Arıburnu Muharebeleri (25 Nisan 19156 Ağustos 1915)
25 Nisan 1915'te gun ağarmadan Avustralya ve Yeni Zelandalılardan oluşan Anzak birlikleri ile Buyuk ve Kucuk Arıburnu bolgelerinde başlamıştır Cıkarma Harekatı'nda Anzak birliklerini karşılayan 27 Alay'ın 2'nci Taburunun 82'nci boluğunden bir takımdır Bir avuc Turk askerinden oluşan bu takım Anzak kuvvetlerinin duzenini bozmuş ve planlanan hedeflerine ulaşmalarını geciktirmiştir Fakat 27 Alay'ın sağ tarafında bulunan ve ConkbayırıKocacimen Tepesi'nin oluşturduğu hakim arazi tehlikeli bir bicimde boş kalmıştır
Boyle bir kritik anda 19'ncu Tumen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal, tehlikeyi sezerek Arıburnu bolgesine mudahale kararı almış ve Anzak birliklerini geri puskurtmuştur
19 Mayıs 1915'te icra edilen ve sonucsuz kalan Turk taarruzu sonrasında Arıburnu bolgesindeki muharebeler 6 Ağustos 1915'e kadar mevzi muharebesi olarak devam etmiştir
Anafartalar Cıkarması, Anafartalar ve Conkbayırı Muharebeleri (6 Ağustos20 Aralık 1915)
3,5 ay boyunca hedeflenen planlara ulaşamayan İtilaf kuvvetleri, taze kuvvetlerce Anafartalar sahillerine yeni bir cıkarma harekatı planlamışlardır Amacları ise, bolgenin en hakim kesimi olan ConkbayırıKocacimen Tepesi silsilesini elem gecirerek Arıburnu bolgesindeki Turk kuvvetlerini kuzeyden kuşatmak ve sonrasında Anafartalar sahillerine cıkarılan kuvveti ile birlikte yeni Turk kuvvetlerinin geri bolgesine sarkmaktı Boylece Canakkale Boğazı'na kadar ilerleyerek Turk ordusunun Gelibolu Yarımadası uzerindeki direnişi kırılacaktı
6 Ağustos 1915'te İngiliz 9'ncu Kolordusu ilk olarak Bursa Jandarma Taburunun direnişiyle karşılaşmıştır Kısa surede İngilizlerin 27000 kişilik kuvvetine karşılık bolgede bulanan iki jandarma, toplam dort Turk taburu ile karşılaşmışlardır 7 Ağustos akşamına kadar sahilden iceriye ancak 800 km ilerleyebilmişlerdir Durumun ciddiyeti uzerine Bolayır berzahında bulunan 7'nci ve 12'nci Tumenler de bolgeye sevk edilmiş boylece Anafartalar Grubu Komutanlığı kurulmuştur Albay Mustafa Kemal Anafartalar Grubu Komutanlığına atanmıştır
9 Ağustos sabahı Turk taarruzu başlamıştır aynı gun İngilizler de taarruza karar vermişlerse de Turk tarafı kendilerinden once davranmıştır Birinci Anafartalar Muharebesi adıyla anılan bu muharebe iki gun surmuş ve İngilizlerin ilerleme planları başarısız olmuştur
İngilizler daha sonra 15 Ağustos'ta Anafartalar Grubu kuvvetlerini sağ yanlarından cevirmek ve Karakol Dağı silsilesi doğusundan ilerleyerek Anafartalar Ovası'na hakim yukseltileri ele gecirerek Turk kuvvetlerinin gerisine sarkmak istemişlerdir Boylece İngilizler Kirectepe uzerinden Taarruza gecmişler fakat Kirectepe'ye yonelttikleri taarruzdan da bir sonuc alamamışlardır
21 Ağustos 1915'te tekrar taarruza başlayan İngilizler İsmailoğlu Tepeler ve Yusufcuk Tepe hattı hedef olsa da asıl ilerlemeleri adı gecen tepeler hattının guneyinde ilerlemişlerdir Bu kesimde Turk cephe hattının geri itmeyi başaran İngilizlerin ilerleyişi Anafartalar Grubu Komutanı Mustafa Kemal'in 11'nci Suvari Alayını taarruza sevk etmesiyle durdurulmuştur 22 Ağustos sabahı ilerlemeyi surdurmek isteyen İngilizler İkinci Anafartalar Muharebesi olarak anılan bu muharebede ağır zararlar vermişlerdir ve mevzilerine geri cekilmek zorunda kalmışlardır
Son olarak 27 Ağustos 1915'te Bombatepe'ye taarruz eden İngilizler tekrar hedeflerine ulaşamamışlar ve bolgedeki carpışmalar İngilizlerin Anafartalar ve Arıburnu bolgelerini tahliye ettiği 20 Aralık 1915'e kadar mevzi muharebeleri şeklinde devam etmiştir
İtilaf Kuvvetlerinin Gelibolu'yu Tahliye Etmeleri (8 Aralık1915 9 Ocak 1916)
Artık ne kuvvet gondermeye ne de Canakkale'yle uğraşmaya takati kalmayan İtilaf Devletleri kuvvetlerini gizliliğe ve sessizliğe dikkat ederek başarıyla geri cekmiştir Modern ve guclu silahlarla donanmış olarak Boğaz'a saldıran İtilaf Devletleri manevi gucunu dikkate almadan kucumsedikleri Turk ordusunu hem denizde hem de karada beklemedikleri bir şekilde yenilgi alarak geri cekilmek zorunda kalmışlardır
Canakkale Savaşı Kara Harekatı, insanlık tarihinin belki de bir daha goremeyeceği savaşlara sahne olmuştur
Canakkale Boğazı'nın donanma gucuyle gecilmesinin imkansızlığını anlayan İtilaf Devletleri, deniz ve kara aracları ile yapılacak bir cıkarma harekatına karar verdiler Muttefik kuvvetlerin İskenderiye, Limni ve Kahire adasında toplanması onemli bir saldırının gercekleşeceğinin habercisiydi Fransız ve İngiliz gazetelerinde yazılan propaganda yuklu haberler, doğu cephesinde yeni bir zafer mujdelerken aynı zamanda da 18 Mart felaketini ort bas etmeye calışıyordu
Yapılan plan şoyle idi; İngilizlerin 29'uncu Tumeni Seddulbahir'e cıkartma yapacak, onu sıra ile 1'inci Fransız Tumeni ve 2'inci İngiliz Deniz Tumeni takip edecekti Boylece Alcıtepe'yi ele gecireceklerdi Anzak birlikleri ise Arıburnu'na cıkarılacak ve bu iki kuvvet Kilitbahir Platosu'nda bir araya gelecekti KumkaleBeşige sahillerine gosteri cıkarması yapma gorevi ise 1'inci Fransız Tugayına verilmişti
Kumkale Muharebeleri (2527 Nisan 1915)
Gelibolu Yarımadası'na cıkarma yapacak olan birliklerin harekatına yardım edebilmek icin Canakkale Boğazı'nın Anadolu yakasındaki Turk kuvvetlerinin meşgul edilerek bu birliklerin Gelibolu'ya kuvvet kaydırılmasını engellemek amacıyla Kumkale'ye aldatma niteliğinde cıkarma yapmışlardır Fransız Birlikleri 25 Nisan 1915'te Kumkale bolgesinde kıyı başını ele gecirmiş fakat bolgede bulunan Turk birliklerinin savunması karşısında ilerleyememiş ve 2627 Nisan gecesi cekilmişlerdir
Seddulbahir Muharebeleri (25 Nisan9 Ocak 1916)
İtilaf Kuvvetleri, taktik acısından bir kilit nokta oluşturan Gelibolu Yarımadasının guneyinde bulunan Alcıtepe'yi ele gecirmek amaca ile cıkarma yeri olarak Seddulbahir bolgesinde beş ayrı sahil kesimini cıkarma noktaları olarak belirlemiştir Ertuğrul ve Tekke Koyları cıkarma harekatının ağırlık merkezi olarak secilmiştir Tekke ve Ertuğrul Koylarının sağ ve sol yanında bulunan bolgelerde yer alan Morto, Pınarici ve İkiz Koylarına cıkarılacak olan kuvvetler ise esas taarruzu yapacak kuvvetin yan emniyetlerini sağlayacaklardır
Seddulbahir'i savunan 26 Alayın 3 Taburu, 25 Nisan 1915 gunu kendisinden neredeyse dokuz kat daha fazla sayısal ustunluğe sahip İngilizFransız kuvvetlerini durdurmayı başarmış ve onları ilk hedeflerinden yani Alcıtepe'ye ulaşmalarından alı koymuştur
Seddulbahir bolgesindeki carpışmalar kanlı ve karşılıklı olarak 13 Temmuz 1915 tarihine kadar surmuştur Gecen surede Birinci, İkinci ve Ucuncu Kirte; Birinci ve İkinci Kerevizdere ve Zığındere Muharebeleri sonrasında bolgedeki carpışmalar mevzi muharebesi haline donmuştur Butun şiddetiyle devam eden muharebelerde İngilizler yarımadanın guneyinde sadece 5,5 km'lik bir cephe hattını işgal edebilmişlerdir; derinlikte ise İlyasbaba Burnu'ndan on cephe hattına kadar yaklaşık olarak 6 km ilerleyebilmişlerdir 24 saat icinde ele gecirmeyi planladıkları Alcıtepe'ye 25 Nisan 1915 sabahı itibariyle 8,5 ay suren kanlı muharebelere rağmen hicbir zaman ulaşamamışlardır
Arıburnu Muharebeleri (25 Nisan 19156 Ağustos 1915)
25 Nisan 1915'te gun ağarmadan Avustralya ve Yeni Zelandalılardan oluşan Anzak birlikleri ile Buyuk ve Kucuk Arıburnu bolgelerinde başlamıştır Cıkarma Harekatı'nda Anzak birliklerini karşılayan 27 Alay'ın 2'nci Taburunun 82'nci boluğunden bir takımdır Bir avuc Turk askerinden oluşan bu takım Anzak kuvvetlerinin duzenini bozmuş ve planlanan hedeflerine ulaşmalarını geciktirmiştir Fakat 27 Alay'ın sağ tarafında bulunan ve ConkbayırıKocacimen Tepesi'nin oluşturduğu hakim arazi tehlikeli bir bicimde boş kalmıştır
Boyle bir kritik anda 19'ncu Tumen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal, tehlikeyi sezerek Arıburnu bolgesine mudahale kararı almış ve Anzak birliklerini geri puskurtmuştur
19 Mayıs 1915'te icra edilen ve sonucsuz kalan Turk taarruzu sonrasında Arıburnu bolgesindeki muharebeler 6 Ağustos 1915'e kadar mevzi muharebesi olarak devam etmiştir
Anafartalar Cıkarması, Anafartalar ve Conkbayırı Muharebeleri (6 Ağustos20 Aralık 1915)
3,5 ay boyunca hedeflenen planlara ulaşamayan İtilaf kuvvetleri, taze kuvvetlerce Anafartalar sahillerine yeni bir cıkarma harekatı planlamışlardır Amacları ise, bolgenin en hakim kesimi olan ConkbayırıKocacimen Tepesi silsilesini elem gecirerek Arıburnu bolgesindeki Turk kuvvetlerini kuzeyden kuşatmak ve sonrasında Anafartalar sahillerine cıkarılan kuvveti ile birlikte yeni Turk kuvvetlerinin geri bolgesine sarkmaktı Boylece Canakkale Boğazı'na kadar ilerleyerek Turk ordusunun Gelibolu Yarımadası uzerindeki direnişi kırılacaktı
6 Ağustos 1915'te İngiliz 9'ncu Kolordusu ilk olarak Bursa Jandarma Taburunun direnişiyle karşılaşmıştır Kısa surede İngilizlerin 27000 kişilik kuvvetine karşılık bolgede bulanan iki jandarma, toplam dort Turk taburu ile karşılaşmışlardır 7 Ağustos akşamına kadar sahilden iceriye ancak 800 km ilerleyebilmişlerdir Durumun ciddiyeti uzerine Bolayır berzahında bulunan 7'nci ve 12'nci Tumenler de bolgeye sevk edilmiş boylece Anafartalar Grubu Komutanlığı kurulmuştur Albay Mustafa Kemal Anafartalar Grubu Komutanlığına atanmıştır
9 Ağustos sabahı Turk taarruzu başlamıştır aynı gun İngilizler de taarruza karar vermişlerse de Turk tarafı kendilerinden once davranmıştır Birinci Anafartalar Muharebesi adıyla anılan bu muharebe iki gun surmuş ve İngilizlerin ilerleme planları başarısız olmuştur
İngilizler daha sonra 15 Ağustos'ta Anafartalar Grubu kuvvetlerini sağ yanlarından cevirmek ve Karakol Dağı silsilesi doğusundan ilerleyerek Anafartalar Ovası'na hakim yukseltileri ele gecirerek Turk kuvvetlerinin gerisine sarkmak istemişlerdir Boylece İngilizler Kirectepe uzerinden Taarruza gecmişler fakat Kirectepe'ye yonelttikleri taarruzdan da bir sonuc alamamışlardır
21 Ağustos 1915'te tekrar taarruza başlayan İngilizler İsmailoğlu Tepeler ve Yusufcuk Tepe hattı hedef olsa da asıl ilerlemeleri adı gecen tepeler hattının guneyinde ilerlemişlerdir Bu kesimde Turk cephe hattının geri itmeyi başaran İngilizlerin ilerleyişi Anafartalar Grubu Komutanı Mustafa Kemal'in 11'nci Suvari Alayını taarruza sevk etmesiyle durdurulmuştur 22 Ağustos sabahı ilerlemeyi surdurmek isteyen İngilizler İkinci Anafartalar Muharebesi olarak anılan bu muharebede ağır zararlar vermişlerdir ve mevzilerine geri cekilmek zorunda kalmışlardır
Son olarak 27 Ağustos 1915'te Bombatepe'ye taarruz eden İngilizler tekrar hedeflerine ulaşamamışlar ve bolgedeki carpışmalar İngilizlerin Anafartalar ve Arıburnu bolgelerini tahliye ettiği 20 Aralık 1915'e kadar mevzi muharebeleri şeklinde devam etmiştir
İtilaf Kuvvetlerinin Gelibolu'yu Tahliye Etmeleri (8 Aralık1915 9 Ocak 1916)
Artık ne kuvvet gondermeye ne de Canakkale'yle uğraşmaya takati kalmayan İtilaf Devletleri kuvvetlerini gizliliğe ve sessizliğe dikkat ederek başarıyla geri cekmiştir Modern ve guclu silahlarla donanmış olarak Boğaz'a saldıran İtilaf Devletleri manevi gucunu dikkate almadan kucumsedikleri Turk ordusunu hem denizde hem de karada beklemedikleri bir şekilde yenilgi alarak geri cekilmek zorunda kalmışlardır