Canakkale Turkusu Nicin Yazılmıştır Nerede
Canakkale Turkusu Nerede Nicin Yazılmıştır
Bu turku Turk insanının hafızasında derin izler bırakmış bir olayın, yani buyuk bir savaşın atmosferinde meydana gelmiştir Dolayısıyla bu turkunun bir doğuş zamanı vardır Ancak Canakkale turkusunun doğuş zamanına ilişkin bilgiler şu soruları sormamıza neden olmaktadır
Canakkale Turkusu ne zaman doğmuştur? Yani bu turku Canakkale Savaşları başlamadan once mi yoksa harp sırasında mı yakılmıştır? Aslında bize bu soruları sorduran elimizdeki bir mektuptur Soz konusu mektup Emrullah Nutkunun Canakkale Şanlı Tarihine bir Bakış adlı eserinde yer almaktadır Mektubu yazan Emrullah Nutkunun kardeşi Seyfullahtır 1903 doğumlu olan Seyfullah savaşın arifesinde Canakkale Sultanisi (lisesi) 1 sınıf oğrencisidir Seyfullah, Canakkaleden gonderdiği ve uzerinde 29 Eylul 1914 tarihi yazılı olan mektubunda şoyle der:
Sevgili Anneciğim,
Canımıza tak diyen iki yıllık gurbet hayatından artık kurtuluyoruz Sana ve aileme kavuşacağım icin seviniyorum
Mektebimizi alıyorlar, hastane olacakmış, bizi de İstanbuldaki mekteplere dağıtacaklarmış Hocalarımızın coğu da askerlik hizmetine gidiyorlar, buyuk sınıflar da gonullu yazılacaklarmış Bugun Turkce hocamız sınıfa geldi, ama cok kalmadı, bize veda etti Bize; Zamanı gelince cephede yapılacak vatan hizmetinin mektepte yapılan hizmetten kutsi olduğunu soyledi
Birkac gunden beri Canakkale sokaklarından askerler geciyor Canakkale icinde Aynalı Carşı, Anne ben gidiyorum duşmana karşı şarkısını soyluyorlar At ustunde zabitler, top arabaları, mekkare ve deve kervanları sokağımızı doldurdu Harp olacakmış İngiliz ve Fransız harp filoları boğazın dışında dolaşıyormuş Buraları bombardıman edeceklermiş Bu bombardımanı gormek isterdim, ama yakında Canakkaleden ayrılacağız Ama size kavuşacağım ben
Beybabamın, sizin ellerinizi oper kardeşlerime selam ederim
Oğlunuz Seyfullah
Mektuptan oğrendiğimize gore henuz Canakkale savaşı başlamadan once Canakkalede harbe hazırlanan askerler tarafından Canakkale Turkusu soylenmektedir Bu da bize turkunun doğuş zamanını harp oncesine goturmemiz gerektiğini haber vermektedir Turk muzik tarihi ve halk turkuleri uzerine onemli calışmaları bulunan Mahmut Ragıp Kosemihalin goruşleri de bu belgeyi destekler mahiyettedir Kosemihal, Musiki Mecmuasında bu turkunun Canakkale Savaşları sırasında yeniden hazırlanmış ve zamana uygun mısralar araya katılmış bir turku olduğunu, asıl turkunun ilk iki kıtadan anlaşıldığı gibi (Canakkale icinde vurdular beniNişanlımın cevresiyle sardılar beni; Canakkale icinde aynalı carşıAna ben gidiyorum duşmana karşı) daha eski olup Canakkalede oldurulen bir delikanlının ağzından yakılmış bir ağıt olduğunu hatta Bay Vahit Lutfinin bu turkunun 1 Dunya Savaşından cok once soylendiğini kendisine anlattığını bildirir
O zaman bu bilgiler ışığında şimdilik şoyle bir ara tespitte bulunabiliriz; Canakkale Turkusunun meydana gelmesi savaş oncesine kadar uzanır İlk iki kıtadaki sozler de bu kanaatimizi doğrulayan işaretlerdir
Araştırmalarımız sırasında bulduğumuz başka belge ve bilgiler ise bu turkunun savaş başladıktan sonra meydana geldiği yonundedir Şimdi de sırayla bunlara bakalım
Şamlı Selim tarafından 1915 yılında yayımlanan ve uzerinde Risalei Musikiyye yahut Musiki Gazetesi yazan eserin on uc numaralı nushasında şu ifadeyi okuyoruz Canakkale Marşı bestekarı Kemani Kevser Hanım
Kevser Hanım tarafından bestelendiği belirtilen ve ikişer mısralı on iki bentten oluşan marşın sozleri şoyledir:
Canakkale Kahramanlarının Hatırası
Atar cavuş atar vururlar seni
Olmeden mezara koyarlar seni
Of gencliğim eyvah
Canakkale icini duman burur
Kırk altıncı fırkanın namı yurur
Of gencliğim eyvah
Canakkale icinde dolu bir testi
Analar babalar umidi kesti
Of gencliğim eyvah
Canakkale icinde sıra serviler
Altında yatıyor aslan şehitler
Of gencliğim eyvah
Canakkale boğazı dardır gecilmez
Kan olmuş suları bir tas icilmez
Of gencliğim eyvah
Canakkale icinde bir sarı yılan
Osmanlının tayyaresi durdurur an
Of gencliğim eyvah
Canakkale sende vurdular beni
Nişanlımın mendiline sardılar beni
Of gencliğim eyvah
Canakkale sende yatar bir selvi
Kimimiz nişanlı kimimiz evli
Of gencliğim eyvah
Atar İngiliz atar pişman olursun
Kan alıcı fırkaya kurban olursun
Of gencliğim eyvah
İstanbuldan cıktım başım selamet
Canakkaleye varmadan koptu kıyamet
Of gencliğim eyvah
Canakkale seni duman burudu
Ali Kemal Beyin namı yurudu
Of gencliğim eyvah
Tayyare ile ucarız, dağlar aşarız
Bize tayyareci derler, duşmanları yıkarız
Of gencliğim eyvah
alıntı
Canakkale Turkusu Nerede Nicin Yazılmıştır
Bu turku Turk insanının hafızasında derin izler bırakmış bir olayın, yani buyuk bir savaşın atmosferinde meydana gelmiştir Dolayısıyla bu turkunun bir doğuş zamanı vardır Ancak Canakkale turkusunun doğuş zamanına ilişkin bilgiler şu soruları sormamıza neden olmaktadır
Canakkale Turkusu ne zaman doğmuştur? Yani bu turku Canakkale Savaşları başlamadan once mi yoksa harp sırasında mı yakılmıştır? Aslında bize bu soruları sorduran elimizdeki bir mektuptur Soz konusu mektup Emrullah Nutkunun Canakkale Şanlı Tarihine bir Bakış adlı eserinde yer almaktadır Mektubu yazan Emrullah Nutkunun kardeşi Seyfullahtır 1903 doğumlu olan Seyfullah savaşın arifesinde Canakkale Sultanisi (lisesi) 1 sınıf oğrencisidir Seyfullah, Canakkaleden gonderdiği ve uzerinde 29 Eylul 1914 tarihi yazılı olan mektubunda şoyle der:
Sevgili Anneciğim,
Canımıza tak diyen iki yıllık gurbet hayatından artık kurtuluyoruz Sana ve aileme kavuşacağım icin seviniyorum
Mektebimizi alıyorlar, hastane olacakmış, bizi de İstanbuldaki mekteplere dağıtacaklarmış Hocalarımızın coğu da askerlik hizmetine gidiyorlar, buyuk sınıflar da gonullu yazılacaklarmış Bugun Turkce hocamız sınıfa geldi, ama cok kalmadı, bize veda etti Bize; Zamanı gelince cephede yapılacak vatan hizmetinin mektepte yapılan hizmetten kutsi olduğunu soyledi
Birkac gunden beri Canakkale sokaklarından askerler geciyor Canakkale icinde Aynalı Carşı, Anne ben gidiyorum duşmana karşı şarkısını soyluyorlar At ustunde zabitler, top arabaları, mekkare ve deve kervanları sokağımızı doldurdu Harp olacakmış İngiliz ve Fransız harp filoları boğazın dışında dolaşıyormuş Buraları bombardıman edeceklermiş Bu bombardımanı gormek isterdim, ama yakında Canakkaleden ayrılacağız Ama size kavuşacağım ben
Beybabamın, sizin ellerinizi oper kardeşlerime selam ederim
Oğlunuz Seyfullah
Mektuptan oğrendiğimize gore henuz Canakkale savaşı başlamadan once Canakkalede harbe hazırlanan askerler tarafından Canakkale Turkusu soylenmektedir Bu da bize turkunun doğuş zamanını harp oncesine goturmemiz gerektiğini haber vermektedir Turk muzik tarihi ve halk turkuleri uzerine onemli calışmaları bulunan Mahmut Ragıp Kosemihalin goruşleri de bu belgeyi destekler mahiyettedir Kosemihal, Musiki Mecmuasında bu turkunun Canakkale Savaşları sırasında yeniden hazırlanmış ve zamana uygun mısralar araya katılmış bir turku olduğunu, asıl turkunun ilk iki kıtadan anlaşıldığı gibi (Canakkale icinde vurdular beniNişanlımın cevresiyle sardılar beni; Canakkale icinde aynalı carşıAna ben gidiyorum duşmana karşı) daha eski olup Canakkalede oldurulen bir delikanlının ağzından yakılmış bir ağıt olduğunu hatta Bay Vahit Lutfinin bu turkunun 1 Dunya Savaşından cok once soylendiğini kendisine anlattığını bildirir
O zaman bu bilgiler ışığında şimdilik şoyle bir ara tespitte bulunabiliriz; Canakkale Turkusunun meydana gelmesi savaş oncesine kadar uzanır İlk iki kıtadaki sozler de bu kanaatimizi doğrulayan işaretlerdir
Araştırmalarımız sırasında bulduğumuz başka belge ve bilgiler ise bu turkunun savaş başladıktan sonra meydana geldiği yonundedir Şimdi de sırayla bunlara bakalım
Şamlı Selim tarafından 1915 yılında yayımlanan ve uzerinde Risalei Musikiyye yahut Musiki Gazetesi yazan eserin on uc numaralı nushasında şu ifadeyi okuyoruz Canakkale Marşı bestekarı Kemani Kevser Hanım
Kevser Hanım tarafından bestelendiği belirtilen ve ikişer mısralı on iki bentten oluşan marşın sozleri şoyledir:
Canakkale Kahramanlarının Hatırası
Atar cavuş atar vururlar seni
Olmeden mezara koyarlar seni
Of gencliğim eyvah
Canakkale icini duman burur
Kırk altıncı fırkanın namı yurur
Of gencliğim eyvah
Canakkale icinde dolu bir testi
Analar babalar umidi kesti
Of gencliğim eyvah
Canakkale icinde sıra serviler
Altında yatıyor aslan şehitler
Of gencliğim eyvah
Canakkale boğazı dardır gecilmez
Kan olmuş suları bir tas icilmez
Of gencliğim eyvah
Canakkale icinde bir sarı yılan
Osmanlının tayyaresi durdurur an
Of gencliğim eyvah
Canakkale sende vurdular beni
Nişanlımın mendiline sardılar beni
Of gencliğim eyvah
Canakkale sende yatar bir selvi
Kimimiz nişanlı kimimiz evli
Of gencliğim eyvah
Atar İngiliz atar pişman olursun
Kan alıcı fırkaya kurban olursun
Of gencliğim eyvah
İstanbuldan cıktım başım selamet
Canakkaleye varmadan koptu kıyamet
Of gencliğim eyvah
Canakkale seni duman burudu
Ali Kemal Beyin namı yurudu
Of gencliğim eyvah
Tayyare ile ucarız, dağlar aşarız
Bize tayyareci derler, duşmanları yıkarız
Of gencliğim eyvah
alıntı