Canlıların Ceşitliliği
Canlıların Ceşitliliği Nedir
Canlıların Ceşitliliği Hakkında Bilgi
BİTKİLER
Cevremizi incelediğimizde pek cok canlı turunun olduğunu goruruz Gozle gorebildiğimiz canlılar dışında, goremediğimiz milyonlarca canlı turu de vardırCanlı turleri icinde bitkilerin onemli bir yeri vardır Bunlar icinde de renkleri ve guzellikleri ile dikkati en cok cekeni cicekli bitkilerdir
Bitkilerin sınıflandırılması gunumuzde hala tartışma konusudur Sistematik bilimindeki guncel eğilim, geleneksel bolumlemenin gecerliliğinin yeniden ele alınmasına kadar gitmese de, en azından basit morfolojik ozelliklerden cok, evrimsel akrabalık ilişkilerini goz onunde bulundurarak değerlendirme yapılması yolundadır Gruplar arasındaki akrabalık ilişkilerinin araştırılmasıyla ortak ataların ortaya cıkması amaclanır
Cicekli bitkiler, insanların ve hayvanların hem besin hem de oksijen kaynağıdır Bitkilerden başka mantarlar, bakteriler, hayvanlar ve insanlar olmak uzere bircok canlı turu vardır Her canlı yaşadığı ortama uygun ozellikler taşır Canlılar, taşıdıkları bu ozelliklere gore benzerlik ya da farklılıklar gosterir
Bitkiler, cicekli (tohumlu) ya da ciceksiz (tohumsuz) olmak uzere iki gruba ayrılır:
Damarsız ciceksiz bitki
Ciceksiz (tohumsuz)
bitkiler Damarlı ciceksiz bitki
BİTKİLER
Acık tohumlu (kozalaklı) bitki
Cicekli (tohumlu)
bitkiler
Kapalı tohumlu bitkiler
Cift cenekli Tek cenekli
Bitkiler yetiştikleri bolge ya da yerin değişik iklim şartlarına uyar ve varlıklarını korur Hayvanlar gibi yer değiştirmeyen, yaşamları boyunca toprağa bağlı kalan bitkiler; acaba kotu iklim ve ortam koşulları karşısında yaşamlarını nasıl surdurebiliyor?
Bitkiler yaşadığı ortama gore uygun ozellikler taşır Bu ozelliklere gore de benzerlik ve farklılıklar gosterirler
1Cicekli Bitkiler:
Bugun karada yaşayan bitkilerin coğu cicekli bitkilerdir Cicekli bitkilerin yeryuzunun buyuk bir bolumune dağılıp uyum sağlayabilmesi, ureme ozelliklerinin ustunluğu ile acıklanabilir Bitkilerin ureme organı cicektir
Cicekli bitkilerin kok, govde, yaprak ve cicek gibi organları vardır Bu organların yapıları gibi gorevleri de birbirinden farklıdır
Besin kaynaklarımızın onemli bir kısmını oluşturan sebze ve meyveler cicekli bitkilerdendir Ayrıca elma, kayısı, erik, armut, nar, portakal, vişne, kiraz, şeftali, kavun, karpuz gibi meyveler ile; kabak, salatalık, patlıcan, domates, biber, fasulye, patates, soğan gibi sebzeler de cicekli bitkilerdendir
KOK
Kok, bitkiyi toprağa bağlayan ve toprak altında gelişen kısmıdır Ayrıca, topraktan su ve madensel tuzları emerek govdeye gonderir Havuc ve pancar gibi bitkilerde ise besin depolama gorevi yapar
Bitki tohumundan cıkan ilk koke ana kok, ana kokten cıkıp yanlara doğru uzanan koklere de yan kok denir Kokler yaşlandıkca uzar, buyur ve kalınlaşır Bu arada ana kokten yan kokler, yan koklerden de daha ince kokler cıkar Ana kok iklim ve toprak şartlarına bağlı olarak bir kok sistemini oluşturur Ana ve yan koklerin hepsine birden kok sistemi denir Kokte buyume bolgesini meristem hucreleri oluşturur Kok ucuna yuksuk denir
Kok Ceşitleri
Sacak Kok
Kokun govdeye bağlandığı yerden cıkan ve hepsi aynı boyda olan koklere sacak kok denir Sacak kok, kokun toprakla olan temas ve emme yuzeyini arttırır Soğan, buğday, arpa, yulaf, mısır, pırasa gibi bitkilerin kokleri sacak koktur
Kazık Kok
Ana kok cok iyi gelişmiş ve uzamıştır Diğer kokler ise ana kok uzerindedir Boyle bir yapıya sahip koklere kazık kok denir Fasulye, ebegumeci, gelincik, yonca, papatya gibi bitkiler ile yuksek yapılı bitkiler kazık kokludur
Depo Kok
Bazı bitkilerin kazık kokleri besin depo edecek şekilde gelişmiştir Bu tip koklere depo kok denir Turp, havuc, şekerpancarı, kereviz, karahindiba gibi bitkiler depo koke sahiptir
Bu kok ceşitleri dışında hava, tutunma ve destek kokleri de vardır
GOVDE
Genellikle bitkinin toprak ustunde gelişen, dik durmasını sağlayan, uzerinde yaprak ve cicekleri taşıyan kısmıdır
Govdenin Gorevleri
Bitkini dik durmasını sağlar Yaprak ve cicekleri uzerinde taşır
Kok vasıtasıyla alınan su ve suda cozunmuş maddeleri bitkinin diğer kısımlarına taşır
Bitkinin organları arasındaki bağlantıyı ve madde taşınmasını sağlar Madde taşıma işlemi cift yonludur
Patates ve şeker pancarı gibi bitki turlerinde besin depo eder
Kaktus gibi bitki turlerinde su depo eder
Govde Ceşitleri
Otsu Govde
Bir yıl yaşayabilen bitkilerin sahip olduğu ince ve zayıf govde ceşididir Fasulye, buğday, ayciceği, mısır, nohut, domates, kabak, ot gibi bitkiler otsu govdelidir
Odunsu Govde
Cok yıllık bitkilerin sahip olduğu govde ceşididir Govde sert ve dayanaklı bir yapıdadır Armut, şeftali, kayısı, ceviz, kestane gibi meyveli ağaclar ile cam, kavak, soğut, meşe, cınar, kayın, gurgen gibi meyvesiz ağaclar odunsu govdelidir
Surunucu Govde
Kavun, karpuz, kabak, salatalık, cilek bitkilerinin govdeleri toprak uzerinde surunerek gelişir Bu tip govde ceşidine surunucu govde denir
Yer altı Govdeleri
Bu tip govdeler toprak altında bulunur Bunlara rizom adı verilirPatates ve yer elmasındaki govdeler yer altı govdesidir
Depo Govde
Kaktus gibi sıcak ve kurak iklimlerde yaşayan su depo eden govdeye, su depolayıcı govde denir
Sarılıcı Govde
Bazı bitkilerin govdeleri diğer bitkilerin govdelerine, dallarına ya da duvar gibi yerlere sarılarak yukselir Boyle govdelere sarılıcı govde denir Orneğin; fasulye, asma, yabani cilek ve sarmaşık sarılıcı govdeli bitkilerdir
2 Ciceksiz Bitkiler:
Ciceği olmayan bitkilere ciceksiz bitkiler denir Bu bitkilerin buyuk coğunluğu sporla urer Ciceksiz bitkiler iletim borularının olup olmamasına gore iki gruba ayrılır
Damarsızciceksiz bitkiler
(Kara yosunları, ciğer otları)
Ciceksiz (tohumsuz) bitkiler
Damarlıciceksiz bitkiler
(At kuyruğu, kibrit otları, eğrelti otları)
Kara yosunları
Damarsız ciceksiz bitkilerin taşıma sistemi (iletim boruları) yoktur Kara yosunları, ciğer otları bu grubun yaygın ornekleridir Kara yosunlarına nemli duvarlarda, nemli yerlerde, ağac govdelerinde, yemyeşil bir ortu halinde rastlanır Kara yosunları incelendiğinde kucuk yaprakcıklar ve bu yaprakcıkların dizili bulunduğu bir govdecik goze carpar Toprağa koksu yapılarla (rizoid) tutunan klorofilli bitkilerdir
Su Yosunları
Sularda pek cok canlı yaşar Bu canlıların bazıları aktif hareket edemez, diğerleri ise kamcıları yardımıyla hareket edebilir Koloniler halinde yaşayanları da vardır Bu canlıların coğu yeşil renkli su yosunlarıdır Denizlerde ve tatlı sularda yaşayabilen su yosunları tek hucreliler ve cok hucreliler olmak uzere iki turdur Cok hucreliler, tal denilen birbirine benzeyen hucre topluluğundan oluşurlar
Eğrelti otları
Eğreltiler, damarlı ciceksiz bitkilerdir Genellikle otsudur Rizom denilen, şişkin toprak altı govdeleri vardır Bu govdelerden ek kokler cıkar Bunlar bitkinin toprağa tutunmasını ve topraktan suyu emmesine yarar Yaprakları parcalıdır Genc surgunlerin ucu helezon gibi kıvrıktır Yaşlı yaprakların alt yuzeylerinde kahverengi lekeler bulunur Bunlar spor keselerini taşıyan topluluklardır Sporlar olgunlaşınca yere duşerCimlenerek on cim (protal) gelişirAynı protal uzerinde erkek (anteridi) ve dişi (arkegon) organları oluşur Erkek organda gelişen spermler dişi organa giderek dişi hucre(oosfer) ile birleşirBuna dollenme denirDollenme sonucu meydana gelen zigot (dollenmiş hucre ) gelişerek genc eğrelti otu bitkisini oluşturur O halde eğrelti otu bitkisinde eşeysiz uremeyle eşeyli ureme birbirini izler Buna dol almaşı denir
Cicekli Bitkilerle Ciceksiz Bitkiler Arasındaki Farklar
Cicekli Bitkiler
1Ureme organı olan cicekleri vardır
2Kok, govde ve yaprakları vardır
3Govde ve yapraklarında iletim boruları vardır
4Eşeyli olarak coğalırlar
Ciceksiz Bitkiler
1Cicekleri yoktur
2Kok, govde ve yaprakları yokturBazı ileri yapılı ciceksiz bitkilerde kokumsu tuyler vardır
3Eğrelti otu dışında iletim boruları yoktur
4Eşeyli ve eşeysiz olarak coğalırlar
Canlıların Ceşitliliği Nedir
Canlıların Ceşitliliği Hakkında Bilgi
BİTKİLER
Cevremizi incelediğimizde pek cok canlı turunun olduğunu goruruz Gozle gorebildiğimiz canlılar dışında, goremediğimiz milyonlarca canlı turu de vardırCanlı turleri icinde bitkilerin onemli bir yeri vardır Bunlar icinde de renkleri ve guzellikleri ile dikkati en cok cekeni cicekli bitkilerdir
Bitkilerin sınıflandırılması gunumuzde hala tartışma konusudur Sistematik bilimindeki guncel eğilim, geleneksel bolumlemenin gecerliliğinin yeniden ele alınmasına kadar gitmese de, en azından basit morfolojik ozelliklerden cok, evrimsel akrabalık ilişkilerini goz onunde bulundurarak değerlendirme yapılması yolundadır Gruplar arasındaki akrabalık ilişkilerinin araştırılmasıyla ortak ataların ortaya cıkması amaclanır
Cicekli bitkiler, insanların ve hayvanların hem besin hem de oksijen kaynağıdır Bitkilerden başka mantarlar, bakteriler, hayvanlar ve insanlar olmak uzere bircok canlı turu vardır Her canlı yaşadığı ortama uygun ozellikler taşır Canlılar, taşıdıkları bu ozelliklere gore benzerlik ya da farklılıklar gosterir
Bitkiler, cicekli (tohumlu) ya da ciceksiz (tohumsuz) olmak uzere iki gruba ayrılır:
Damarsız ciceksiz bitki
Ciceksiz (tohumsuz)
bitkiler Damarlı ciceksiz bitki
BİTKİLER
Acık tohumlu (kozalaklı) bitki
Cicekli (tohumlu)
bitkiler
Kapalı tohumlu bitkiler
Cift cenekli Tek cenekli
Bitkiler yetiştikleri bolge ya da yerin değişik iklim şartlarına uyar ve varlıklarını korur Hayvanlar gibi yer değiştirmeyen, yaşamları boyunca toprağa bağlı kalan bitkiler; acaba kotu iklim ve ortam koşulları karşısında yaşamlarını nasıl surdurebiliyor?
Bitkiler yaşadığı ortama gore uygun ozellikler taşır Bu ozelliklere gore de benzerlik ve farklılıklar gosterirler
1Cicekli Bitkiler:
Bugun karada yaşayan bitkilerin coğu cicekli bitkilerdir Cicekli bitkilerin yeryuzunun buyuk bir bolumune dağılıp uyum sağlayabilmesi, ureme ozelliklerinin ustunluğu ile acıklanabilir Bitkilerin ureme organı cicektir
Cicekli bitkilerin kok, govde, yaprak ve cicek gibi organları vardır Bu organların yapıları gibi gorevleri de birbirinden farklıdır
Besin kaynaklarımızın onemli bir kısmını oluşturan sebze ve meyveler cicekli bitkilerdendir Ayrıca elma, kayısı, erik, armut, nar, portakal, vişne, kiraz, şeftali, kavun, karpuz gibi meyveler ile; kabak, salatalık, patlıcan, domates, biber, fasulye, patates, soğan gibi sebzeler de cicekli bitkilerdendir
KOK
Kok, bitkiyi toprağa bağlayan ve toprak altında gelişen kısmıdır Ayrıca, topraktan su ve madensel tuzları emerek govdeye gonderir Havuc ve pancar gibi bitkilerde ise besin depolama gorevi yapar
Bitki tohumundan cıkan ilk koke ana kok, ana kokten cıkıp yanlara doğru uzanan koklere de yan kok denir Kokler yaşlandıkca uzar, buyur ve kalınlaşır Bu arada ana kokten yan kokler, yan koklerden de daha ince kokler cıkar Ana kok iklim ve toprak şartlarına bağlı olarak bir kok sistemini oluşturur Ana ve yan koklerin hepsine birden kok sistemi denir Kokte buyume bolgesini meristem hucreleri oluşturur Kok ucuna yuksuk denir
Kok Ceşitleri
Sacak Kok
Kokun govdeye bağlandığı yerden cıkan ve hepsi aynı boyda olan koklere sacak kok denir Sacak kok, kokun toprakla olan temas ve emme yuzeyini arttırır Soğan, buğday, arpa, yulaf, mısır, pırasa gibi bitkilerin kokleri sacak koktur
Kazık Kok
Ana kok cok iyi gelişmiş ve uzamıştır Diğer kokler ise ana kok uzerindedir Boyle bir yapıya sahip koklere kazık kok denir Fasulye, ebegumeci, gelincik, yonca, papatya gibi bitkiler ile yuksek yapılı bitkiler kazık kokludur
Depo Kok
Bazı bitkilerin kazık kokleri besin depo edecek şekilde gelişmiştir Bu tip koklere depo kok denir Turp, havuc, şekerpancarı, kereviz, karahindiba gibi bitkiler depo koke sahiptir
Bu kok ceşitleri dışında hava, tutunma ve destek kokleri de vardır
GOVDE
Genellikle bitkinin toprak ustunde gelişen, dik durmasını sağlayan, uzerinde yaprak ve cicekleri taşıyan kısmıdır
Govdenin Gorevleri
Bitkini dik durmasını sağlar Yaprak ve cicekleri uzerinde taşır
Kok vasıtasıyla alınan su ve suda cozunmuş maddeleri bitkinin diğer kısımlarına taşır
Bitkinin organları arasındaki bağlantıyı ve madde taşınmasını sağlar Madde taşıma işlemi cift yonludur
Patates ve şeker pancarı gibi bitki turlerinde besin depo eder
Kaktus gibi bitki turlerinde su depo eder
Govde Ceşitleri
Otsu Govde
Bir yıl yaşayabilen bitkilerin sahip olduğu ince ve zayıf govde ceşididir Fasulye, buğday, ayciceği, mısır, nohut, domates, kabak, ot gibi bitkiler otsu govdelidir
Odunsu Govde
Cok yıllık bitkilerin sahip olduğu govde ceşididir Govde sert ve dayanaklı bir yapıdadır Armut, şeftali, kayısı, ceviz, kestane gibi meyveli ağaclar ile cam, kavak, soğut, meşe, cınar, kayın, gurgen gibi meyvesiz ağaclar odunsu govdelidir
Surunucu Govde
Kavun, karpuz, kabak, salatalık, cilek bitkilerinin govdeleri toprak uzerinde surunerek gelişir Bu tip govde ceşidine surunucu govde denir
Yer altı Govdeleri
Bu tip govdeler toprak altında bulunur Bunlara rizom adı verilirPatates ve yer elmasındaki govdeler yer altı govdesidir
Depo Govde
Kaktus gibi sıcak ve kurak iklimlerde yaşayan su depo eden govdeye, su depolayıcı govde denir
Sarılıcı Govde
Bazı bitkilerin govdeleri diğer bitkilerin govdelerine, dallarına ya da duvar gibi yerlere sarılarak yukselir Boyle govdelere sarılıcı govde denir Orneğin; fasulye, asma, yabani cilek ve sarmaşık sarılıcı govdeli bitkilerdir
2 Ciceksiz Bitkiler:
Ciceği olmayan bitkilere ciceksiz bitkiler denir Bu bitkilerin buyuk coğunluğu sporla urer Ciceksiz bitkiler iletim borularının olup olmamasına gore iki gruba ayrılır
Damarsızciceksiz bitkiler
(Kara yosunları, ciğer otları)
Ciceksiz (tohumsuz) bitkiler
Damarlıciceksiz bitkiler
(At kuyruğu, kibrit otları, eğrelti otları)
Kara yosunları
Damarsız ciceksiz bitkilerin taşıma sistemi (iletim boruları) yoktur Kara yosunları, ciğer otları bu grubun yaygın ornekleridir Kara yosunlarına nemli duvarlarda, nemli yerlerde, ağac govdelerinde, yemyeşil bir ortu halinde rastlanır Kara yosunları incelendiğinde kucuk yaprakcıklar ve bu yaprakcıkların dizili bulunduğu bir govdecik goze carpar Toprağa koksu yapılarla (rizoid) tutunan klorofilli bitkilerdir
Su Yosunları
Sularda pek cok canlı yaşar Bu canlıların bazıları aktif hareket edemez, diğerleri ise kamcıları yardımıyla hareket edebilir Koloniler halinde yaşayanları da vardır Bu canlıların coğu yeşil renkli su yosunlarıdır Denizlerde ve tatlı sularda yaşayabilen su yosunları tek hucreliler ve cok hucreliler olmak uzere iki turdur Cok hucreliler, tal denilen birbirine benzeyen hucre topluluğundan oluşurlar
Eğrelti otları
Eğreltiler, damarlı ciceksiz bitkilerdir Genellikle otsudur Rizom denilen, şişkin toprak altı govdeleri vardır Bu govdelerden ek kokler cıkar Bunlar bitkinin toprağa tutunmasını ve topraktan suyu emmesine yarar Yaprakları parcalıdır Genc surgunlerin ucu helezon gibi kıvrıktır Yaşlı yaprakların alt yuzeylerinde kahverengi lekeler bulunur Bunlar spor keselerini taşıyan topluluklardır Sporlar olgunlaşınca yere duşerCimlenerek on cim (protal) gelişirAynı protal uzerinde erkek (anteridi) ve dişi (arkegon) organları oluşur Erkek organda gelişen spermler dişi organa giderek dişi hucre(oosfer) ile birleşirBuna dollenme denirDollenme sonucu meydana gelen zigot (dollenmiş hucre ) gelişerek genc eğrelti otu bitkisini oluşturur O halde eğrelti otu bitkisinde eşeysiz uremeyle eşeyli ureme birbirini izler Buna dol almaşı denir
Cicekli Bitkilerle Ciceksiz Bitkiler Arasındaki Farklar
Cicekli Bitkiler
1Ureme organı olan cicekleri vardır
2Kok, govde ve yaprakları vardır
3Govde ve yapraklarında iletim boruları vardır
4Eşeyli olarak coğalırlar
Ciceksiz Bitkiler
1Cicekleri yoktur
2Kok, govde ve yaprakları yokturBazı ileri yapılı ciceksiz bitkilerde kokumsu tuyler vardır
3Eğrelti otu dışında iletim boruları yoktur
4Eşeyli ve eşeysiz olarak coğalırlar