Dünya üstünde birbirine eş veya aynı özellikleri gösteren bir çok canlı türü yaşamaktadır Canlı türlerinin sayıları ile ilgili belirlenmiş bir bilgi yoktur ama 10 ile 30 milyon arasında canlı türü yaşadığı varsayım edilmektedir
Canlıların bu derece artı olması bilimsel incelemeleri zorlaştırmakta ve derecelendirme yapılmasını zorunlu ışık halkası getirmektedir* Sınıflandırmanın amacı, doğayı daha kolay anlaşılabilir hale getirmektir Canlılar iki taraflı özellikleri ve akrabalık derecelerine tarafından sınıflandırılırlar Yapılan ilk sınıflandırmalar sadece canlıların dış görünüşüne göre yapılmış olup aşina ilk sınıflandırma Aristo göre tümör ve hayvanlar diye yapılmıştır Aristo, hayvanları karada, havada, denizde yaşayanlar olarak bitkileri ise otlar, çalılar ve ağaçlar olarak sınıflandırmıştır
Teknoloji ile birlikte canlıları inceleme imkanı da gelişmiş ve canlılar bilimsel olarak sınıflandırılmaya başlanmıştır Sınıflandırma yapılırken canlıların; embriyolojik, fizyolojik, anatomik, protein benzerliği, homolog organlarının varlığı ve akrabalık dereceleri gibi özelliklere dikkat edilir Homolog organların kökenleri aynı olmasına rağmen görevleri bambaşka olabilir Mesela insanda kol, balinada yüzgeç, yarasada kanat benzer kökene sahip organlardır oysa görevleri farklıdır* Analog organlar ise görevleri benzer lakin kökenleri öbür olan organlardır Kuşun kanadı ile sineğin kanadı uçma görevini yerine getirir fakat kökenleri tamamen farklıdır
Bilimsel olarak yapılan sınıflandırmaların temeli türdür* Aynı kökenden gelen, benzer özelliklere sahip, kromozom sayıları benzer olan birbirleriyle çiftleştiğinde bereketli döller verebilen canlılara aynı türden denir Birbirleriyle çiftleşebilen ama kısır döller veren canlılarda genelde aynı cinsten kabul edilir
Örneğin; Beygir ile eşek
Sınıflandırma Yapay (Ampirik) ve Doğal (Filogenetik) olarak iki şekilde yapılır
1) Suni (Ampirik) Derecelendirme
Bu derecelendirme canlıların dış görünüşlerine ve yaşadığı ortama bakılarak yapılan sınıflandırmadır Yukarıda da özet olarak bahsettiğimiz gibi bu sınıflandırmayı ilk olarak Aristo yapmıştır
Yapay (Ampirik) sınıflandırma analog organlar dikkate alınarak yapılır* Analog organlar yapıca farklı fakat görevi itibariyle aynı olan organlardır Örneğin kuşun kanadı ile sineğin kanadı
Analog organları Anoloji inceler
2) Doğal (Filogenetik) Sınıflandırma
Bu derecelendirme canlıların köken benzerliğini yani akrabalık ilişkilerine bakılarak yapılır Doğal (Filogenetik) sınıflandırmada canlıların homolog organları dikkate alınır Homolog organlar kökenleri aynı fakat görevleri ayrı olan organlardır* Mesela balinanın yüzgeci ile insanın kolu
Homolog organları Homoloji inceler
Canlıların sınıflandırılmasında esas alınan bir takım özellikler :
Hücreli tipi ve sayısı (Ökaryot – Prokaryot) (Gözenekli Olan organizasyon) Cenin tabakalarının sayısı (Endoderm – Mezoderm – Ektoderm) Embriyonik örtülerin bulunuşu (Vitellus – Koryon – Amniyon – Allontois) Beden boşluğu tipleri (Gastrovasküler – Sölom) Simetri şekilleri (Bileteral – Işınsal) Vücutta segmentlerin bulunuşu (Aynı parça) İskeletin bulunuşu (varsa kıkırdak ya da kemik) Azotlu boşaltım maddelerinin benzerliği (NH3 – Üre – Ürik Asit) DNA ’ daki baz dizilişi Sistemlerin varlığı (Sindirim, solunum, dolaşım) Derecelendirme Birimleri
Sınıflandırmanın en minik birimi türdür* Cins kavramını başlangıçta John Ray kullanmıştır ve ona göre ortak ataları olan aynı bireyler topluluğuna tür denir* Bugünkü anlamıyla nesil; ortak bir atadan gelen, inşa ve devir bakımından aynı organlara sahip, yalnızca kendi aralarında üreyebilen ve kısır olmayan döller meydana getiren canlıların oluşturduğu topluluktur
Kurt ile köpeğin çiftleşmesinden oluşan kurt köpeği üreyebildiği halde kurt ve köpek öbür türdendir* Bilimsel anlamda birincil sınıflandırmayı Carl Linne yapmıştır Aynı türden olan canlıların; kromozom sayıları, yaşama ortamları, boşaltım ürünleri, embriyonik gelişimleri aynıdır* Protein yapıları ise bir diğer canlıya göre birbirine daha fazla benzer* Benzer türün bütün bireylerinin kromozom sayısı aynıdır* Lakin kromozom sayısı benzer olan iki canlı benzer türden olmayabilir
Mesela; insanda da moli balığında da 46 kromozom vardır fakat türleri farklıdır
Türler yaşadıkları ortamlara adapte olduklarından çeşitlilik gösterebilir Mesela ırklar
Canlıların bu derece artı olması bilimsel incelemeleri zorlaştırmakta ve derecelendirme yapılmasını zorunlu ışık halkası getirmektedir* Sınıflandırmanın amacı, doğayı daha kolay anlaşılabilir hale getirmektir Canlılar iki taraflı özellikleri ve akrabalık derecelerine tarafından sınıflandırılırlar Yapılan ilk sınıflandırmalar sadece canlıların dış görünüşüne göre yapılmış olup aşina ilk sınıflandırma Aristo göre tümör ve hayvanlar diye yapılmıştır Aristo, hayvanları karada, havada, denizde yaşayanlar olarak bitkileri ise otlar, çalılar ve ağaçlar olarak sınıflandırmıştır
Teknoloji ile birlikte canlıları inceleme imkanı da gelişmiş ve canlılar bilimsel olarak sınıflandırılmaya başlanmıştır Sınıflandırma yapılırken canlıların; embriyolojik, fizyolojik, anatomik, protein benzerliği, homolog organlarının varlığı ve akrabalık dereceleri gibi özelliklere dikkat edilir Homolog organların kökenleri aynı olmasına rağmen görevleri bambaşka olabilir Mesela insanda kol, balinada yüzgeç, yarasada kanat benzer kökene sahip organlardır oysa görevleri farklıdır* Analog organlar ise görevleri benzer lakin kökenleri öbür olan organlardır Kuşun kanadı ile sineğin kanadı uçma görevini yerine getirir fakat kökenleri tamamen farklıdır
Bilimsel olarak yapılan sınıflandırmaların temeli türdür* Aynı kökenden gelen, benzer özelliklere sahip, kromozom sayıları benzer olan birbirleriyle çiftleştiğinde bereketli döller verebilen canlılara aynı türden denir Birbirleriyle çiftleşebilen ama kısır döller veren canlılarda genelde aynı cinsten kabul edilir
Örneğin; Beygir ile eşek
Sınıflandırma Yapay (Ampirik) ve Doğal (Filogenetik) olarak iki şekilde yapılır
1) Suni (Ampirik) Derecelendirme
Bu derecelendirme canlıların dış görünüşlerine ve yaşadığı ortama bakılarak yapılan sınıflandırmadır Yukarıda da özet olarak bahsettiğimiz gibi bu sınıflandırmayı ilk olarak Aristo yapmıştır
Yapay (Ampirik) sınıflandırma analog organlar dikkate alınarak yapılır* Analog organlar yapıca farklı fakat görevi itibariyle aynı olan organlardır Örneğin kuşun kanadı ile sineğin kanadı
Analog organları Anoloji inceler
2) Doğal (Filogenetik) Sınıflandırma
Bu derecelendirme canlıların köken benzerliğini yani akrabalık ilişkilerine bakılarak yapılır Doğal (Filogenetik) sınıflandırmada canlıların homolog organları dikkate alınır Homolog organlar kökenleri aynı fakat görevleri ayrı olan organlardır* Mesela balinanın yüzgeci ile insanın kolu
Homolog organları Homoloji inceler
Canlıların sınıflandırılmasında esas alınan bir takım özellikler :
Hücreli tipi ve sayısı (Ökaryot – Prokaryot) (Gözenekli Olan organizasyon) Cenin tabakalarının sayısı (Endoderm – Mezoderm – Ektoderm) Embriyonik örtülerin bulunuşu (Vitellus – Koryon – Amniyon – Allontois) Beden boşluğu tipleri (Gastrovasküler – Sölom) Simetri şekilleri (Bileteral – Işınsal) Vücutta segmentlerin bulunuşu (Aynı parça) İskeletin bulunuşu (varsa kıkırdak ya da kemik) Azotlu boşaltım maddelerinin benzerliği (NH3 – Üre – Ürik Asit) DNA ’ daki baz dizilişi Sistemlerin varlığı (Sindirim, solunum, dolaşım) Derecelendirme Birimleri
Sınıflandırmanın en minik birimi türdür* Cins kavramını başlangıçta John Ray kullanmıştır ve ona göre ortak ataları olan aynı bireyler topluluğuna tür denir* Bugünkü anlamıyla nesil; ortak bir atadan gelen, inşa ve devir bakımından aynı organlara sahip, yalnızca kendi aralarında üreyebilen ve kısır olmayan döller meydana getiren canlıların oluşturduğu topluluktur
Kurt ile köpeğin çiftleşmesinden oluşan kurt köpeği üreyebildiği halde kurt ve köpek öbür türdendir* Bilimsel anlamda birincil sınıflandırmayı Carl Linne yapmıştır Aynı türden olan canlıların; kromozom sayıları, yaşama ortamları, boşaltım ürünleri, embriyonik gelişimleri aynıdır* Protein yapıları ise bir diğer canlıya göre birbirine daha fazla benzer* Benzer türün bütün bireylerinin kromozom sayısı aynıdır* Lakin kromozom sayısı benzer olan iki canlı benzer türden olmayabilir
Mesela; insanda da moli balığında da 46 kromozom vardır fakat türleri farklıdır
Türler yaşadıkları ortamlara adapte olduklarından çeşitlilik gösterebilir Mesela ırklar
