Cevre kirliliğinin zararları
Cevre kirliliğinin olumsuz etkileri
Cevre kirliliğinin yaşantımız uzerindeki etkileri
Hava Kirliliği
Hava kirlenmesi havanın yapısında bulunan esas maddelerin yuzde miktarının değişimi veya bu yapıya is, duman, aerosol halinde kimyasal maddelerin girmesidir Bu kirleticilerle hava insan sağlığını bozacak, hayvan, bitki ve eşyaya zarar verecek derecede kirlenir
Hava, yanardağ patlaması, yeraltında sıkışmış gazların bir yol bularak cevreye yayılması, ruzgarla toprak ve kumların suruklenmesi, bataklık gazları ve yangınlar gibi tabii yollardan yabancı maddelerin atmosfere gecişiyle de kirlenir Motorlu taşıtların hızla artması, sanayileşme ve endustriyel gelişmeye paralel olarak kentlerin buyumesi; toplum refahını arttırırken bunların sebep olduğu kirlenme, doğal kirlenmenin cok uzerinde olmaktadır Yakıt vb maddelerin yakılması, bircok kimyasal maddenin uretimi, ayrışması, buharlaşması gibi işlemler sonucu başta kukurt di oksit gibi toksik gazlar ve bunların icinde kucuk parcacıklar halinde bulunan kanserojen elementler cevreye ve atmosfere gecerek havayı kirletir
Su Kirliliği
Yer yuzundeki sular guneşin sağladığı enerji ile surekli bir dongu icinde bulunurlar İnsanlar, genel olarak da canlılar yaşamlarını surdurmek icin suyu bu donguden alır ve kullandıktan sonra aynı donguye tekrar verirler Bu surec icinde suya karışan maddeler suların fiziksel, kimyasal ve biyolojik ozelliklerini değiştirerek su kirliliğini ortaya cıkarır Bu değişim sırasında, sularda yaşayan canlılar da olumsuz yonde etkilenir Su kirliliği; ev ve sanayi atıklarının su ortamına arıtılmaksızın boşaltılmaları, tarımda verimliliği arttırma amacıyla doğal ve yapay maddelerin su ortamlarına taşınmaları gibi sebeplerden ortaya cıkar
Dunyanın buyuk kesiminde su kaynakları fazlasıyla yıpratılmaktadır Sanayi atıkları, kanalizasyon suları, tarımsal amaclı kullanılan sular, nehirleri golleri, kimyasal maddelerle ve atıklarla doldurmakta su kaynaklarını zehirlemektedir Toprak kayması sebebiyle de barajlar ve nehirler dolmaktadır
Denizler icin en buyuk kirletici tehlike ozelliğini petrol taşımaktadır Dunya petrollerinin bir coğunun deniz uzerinden dev tankerlerle taşınıldığı duşunulurse bu tehlikenin onemi daha da anlaşılır Ayrıca tankerlerin petrol tanklarını acık denizlerde yıkayıp boşaltması da buyuk tehlikedir
Golleri kirleten en onemli kirletici kaynaklar ev ve sanayi atıkları, mandıralar, tavuk ciftlikleri, tarım arazileri, modern kuyular vb leridir
Toprak Kirliliği
Toprak yer yuzunun dışını kaplayan, kayaların ve organik maddelerin turlu ayrışma urunlerinin karışımından meydana gelen, icerisinde ve uzerinde geniş bir canlılar alemi barındıran, bitkilere durak yeri ve besin kaynağı olan, belirli oranlarda su ve hava iceren bir maddedir
Toprakların katı, sıvı, radyoaktif artık ve kirleticiler tarafından fiziksel ve kimyasal ozelliklerinin bozulması, toprak kirliliği olarak belirlenir Bu kirleticiler, yer altı ve yer ustu sularına karışarak insan sağlığını etkilediği gibi bitkilerin gelişmelerine de olumsuz etkileri olmaktadır
Cevreye gelişi guzel bırakılan evsel ve kucuk işletme atıkları ile, tarımsal teknolojinin gelişmesi sonucu kullanılan tarımsal ilac ve gubrelerin kullanımı, sanayi atıklarının toprağa sızması, toprağı kirletmektedir
Toprak kirliliğinin onlenmesi icin; endustriyel atıkların toprağa gomulmesi kesinlikle onlenmelidir Toprak kirlenmesi, diğer cevre sorunlarının olduğu gibi doğanın yanlış ve hor kullanılması sonucu ortaya cıkmakta, doğal dengenin bozulması ile birlikte giderek hız kazanmaktadır
Kentleşme ve sanayileşme sonucu ortaya cıkan her turlu atık ve toprağa karışması, toprak kirliliğini oluşturmakta, ayrıca tarım alanlarının kentsel ve sanayi kullanımlarına acılması verimli toprakların kaybına neden olmaktadır Aynı zamanda verimli tarım topraklarından tuğla, kiremit gibi yapı malzemelerinin uretimi toprak kayıplarını coğaltmaktadır Diğer taraftan daha cok urun almak icin geliştirilen yeni tarım teknikleri bazı hallerde; erozyon, tuzluluk ve yaşlık toprak kirlenmesine yol acabilmektedir
Radon Kirlenmesi
Radon doğal olarak oluşan radyoaktif bir gazdır Yer kure uzerinde herhangi bir yerde bulunabilir Coğrafi bolgenin jeolojik yapısıyla yakından ilişkili olarak cevreye yayılma gostermektedir Toprakta buyuk oranda doğal radyoaktif radon bulunmaktadır Catlaklardan sızabilmekte, cozunme ozelliği nedeniyle suyla taşınabilmektedir Evlerde bulunan radonun buyuk coğunluğu evin yapıldığı yerdeki topraktan gelmektedir Eğer zemin topraksa, radon kolayca geciş yapmaktadır Eğer zemin cimento ise radon zamanla oluşan catlaklardan sızmaktadır
Gurultu
Gurultu insanların işitme sağlığı ve algılamasını olumsuz yonde etkileyen, fizyolojik ve psikolojik dengeleri bozabilen, işverimliliğini azaltan, cevrenin hoşluğunu ve sakinliğini yok eden niteliğini değiştiren onemli bir cevre kirliliğidir
Gunumuzde diğer cevre kirlilikleri gibi cevrenin doğal ozelliklerini bozarak geniş anlamda cevre kirliliğine katkıda bulunan ve ozellikle nufusun yoğun olduğu bolgelerde halk sağlığına olumsuz etkileriyle onem kazanan gurultu kirliliği; trafik, sanayi, ev ve toplum kokenli gurultuler olarak sınıflandırılabilir
Gurultu:
Kişileri huzursuz eder
Sozel iletişimi engeller
Calışma etkinliğini azaltır, duşunmeyi engeller Bellekle ilgili calışmalar, sozcuk
oğrenme amacıyla yapılan calışmalar gurultuden etkilenmektedir
Uykuda rahatsız eder, uykuya dalmayı gucleştirir
İşitme duyusu ve yollarında zararlara yol acar
Davranış bozukluklarına neden olur(Sinirlenme, heyecanlanma gibi)
Karakter değişikliklerine neden olabilir
Oğrenme yaşantılarının olumsuz etkilenmesi ozellikle okullarda belirgindir
Gurultulu bolgelere yakın olan okullarda oğrenme etkinliğini azaltıcı etki yapmaktadır
Seslerin arasındaki nitelik farklarının belirlenebilmesi gucleşir
Problem cozme yeteneğinde azalma olur
Kapalı Ortam Hava Kirlenmesi
Değişik iklim koşulları kişilerin rahat calışabilmesini ve yaşayabilmesini engelleyebilir Havadaki nem oranının yuksek olması, aşırı soğuk ve sıcak etkisi yapay atmosfer koşullarını gerekli kılmaktadır Yapay atmosfer koşullarının sağlandığı en onemli cevre oğelerinden birisi barınaklar ve işyerleridir Yapılan calışmalar insan yaşamının % 70 ’sinin kapalı ortamda gectiğini gostermektedir Burada kapalı ortam terimi konutları, okulları, resmi binaları, taşıtları kapsamaktadır Eğer işyeri de eklenecek olursa insan hayatının hemen hemen % 90 ı kapalı ortamda gecmektedir Bunlardan ozellikle barınakların sağlıklı koşulları yetersiz olduğunda insan sağlığını olumsuz etkilemektedir Konutlar, işyerleri, resmi binalar, okullar icerisindeki hava genel olarak kapalı ortam havası olarak adlandırılmaktadır Barınaklar insanların fizik, psikolojik ve temel sağlık gereksinimlerini yerine getirmek zorundadır Fiziki koşullar arasında icinde yaşayanlar aşırı soğuk ve sıcak etkisinden koruması, havasının temiz kalması, nemin onlenmesi, yeterli guneş ışığı alması, uygun aydınlatılması, gunluk hayatın gereksinimlerini sağlayacak buyuklukte olması, kolay temizlenebilmesi sayılabilir
Psikolojik nitelikleri ise icinde yaşayanlara sağladığı guven, yabancı gozlerden uzak olması, aile ici ve aileler arası sosyal bağı sağlayacak olanakların olması, toplumun ev standartlarına uygun olması gibi nitelikler oluşturmaktadır
Cevre kirliliğinin olumsuz etkileri
Cevre kirliliğinin yaşantımız uzerindeki etkileri
Hava Kirliliği
Hava kirlenmesi havanın yapısında bulunan esas maddelerin yuzde miktarının değişimi veya bu yapıya is, duman, aerosol halinde kimyasal maddelerin girmesidir Bu kirleticilerle hava insan sağlığını bozacak, hayvan, bitki ve eşyaya zarar verecek derecede kirlenir
Hava, yanardağ patlaması, yeraltında sıkışmış gazların bir yol bularak cevreye yayılması, ruzgarla toprak ve kumların suruklenmesi, bataklık gazları ve yangınlar gibi tabii yollardan yabancı maddelerin atmosfere gecişiyle de kirlenir Motorlu taşıtların hızla artması, sanayileşme ve endustriyel gelişmeye paralel olarak kentlerin buyumesi; toplum refahını arttırırken bunların sebep olduğu kirlenme, doğal kirlenmenin cok uzerinde olmaktadır Yakıt vb maddelerin yakılması, bircok kimyasal maddenin uretimi, ayrışması, buharlaşması gibi işlemler sonucu başta kukurt di oksit gibi toksik gazlar ve bunların icinde kucuk parcacıklar halinde bulunan kanserojen elementler cevreye ve atmosfere gecerek havayı kirletir
Su Kirliliği
Yer yuzundeki sular guneşin sağladığı enerji ile surekli bir dongu icinde bulunurlar İnsanlar, genel olarak da canlılar yaşamlarını surdurmek icin suyu bu donguden alır ve kullandıktan sonra aynı donguye tekrar verirler Bu surec icinde suya karışan maddeler suların fiziksel, kimyasal ve biyolojik ozelliklerini değiştirerek su kirliliğini ortaya cıkarır Bu değişim sırasında, sularda yaşayan canlılar da olumsuz yonde etkilenir Su kirliliği; ev ve sanayi atıklarının su ortamına arıtılmaksızın boşaltılmaları, tarımda verimliliği arttırma amacıyla doğal ve yapay maddelerin su ortamlarına taşınmaları gibi sebeplerden ortaya cıkar
Dunyanın buyuk kesiminde su kaynakları fazlasıyla yıpratılmaktadır Sanayi atıkları, kanalizasyon suları, tarımsal amaclı kullanılan sular, nehirleri golleri, kimyasal maddelerle ve atıklarla doldurmakta su kaynaklarını zehirlemektedir Toprak kayması sebebiyle de barajlar ve nehirler dolmaktadır
Denizler icin en buyuk kirletici tehlike ozelliğini petrol taşımaktadır Dunya petrollerinin bir coğunun deniz uzerinden dev tankerlerle taşınıldığı duşunulurse bu tehlikenin onemi daha da anlaşılır Ayrıca tankerlerin petrol tanklarını acık denizlerde yıkayıp boşaltması da buyuk tehlikedir
Golleri kirleten en onemli kirletici kaynaklar ev ve sanayi atıkları, mandıralar, tavuk ciftlikleri, tarım arazileri, modern kuyular vb leridir
Toprak Kirliliği
Toprak yer yuzunun dışını kaplayan, kayaların ve organik maddelerin turlu ayrışma urunlerinin karışımından meydana gelen, icerisinde ve uzerinde geniş bir canlılar alemi barındıran, bitkilere durak yeri ve besin kaynağı olan, belirli oranlarda su ve hava iceren bir maddedir
Toprakların katı, sıvı, radyoaktif artık ve kirleticiler tarafından fiziksel ve kimyasal ozelliklerinin bozulması, toprak kirliliği olarak belirlenir Bu kirleticiler, yer altı ve yer ustu sularına karışarak insan sağlığını etkilediği gibi bitkilerin gelişmelerine de olumsuz etkileri olmaktadır
Cevreye gelişi guzel bırakılan evsel ve kucuk işletme atıkları ile, tarımsal teknolojinin gelişmesi sonucu kullanılan tarımsal ilac ve gubrelerin kullanımı, sanayi atıklarının toprağa sızması, toprağı kirletmektedir
Toprak kirliliğinin onlenmesi icin; endustriyel atıkların toprağa gomulmesi kesinlikle onlenmelidir Toprak kirlenmesi, diğer cevre sorunlarının olduğu gibi doğanın yanlış ve hor kullanılması sonucu ortaya cıkmakta, doğal dengenin bozulması ile birlikte giderek hız kazanmaktadır
Kentleşme ve sanayileşme sonucu ortaya cıkan her turlu atık ve toprağa karışması, toprak kirliliğini oluşturmakta, ayrıca tarım alanlarının kentsel ve sanayi kullanımlarına acılması verimli toprakların kaybına neden olmaktadır Aynı zamanda verimli tarım topraklarından tuğla, kiremit gibi yapı malzemelerinin uretimi toprak kayıplarını coğaltmaktadır Diğer taraftan daha cok urun almak icin geliştirilen yeni tarım teknikleri bazı hallerde; erozyon, tuzluluk ve yaşlık toprak kirlenmesine yol acabilmektedir
Radon Kirlenmesi
Radon doğal olarak oluşan radyoaktif bir gazdır Yer kure uzerinde herhangi bir yerde bulunabilir Coğrafi bolgenin jeolojik yapısıyla yakından ilişkili olarak cevreye yayılma gostermektedir Toprakta buyuk oranda doğal radyoaktif radon bulunmaktadır Catlaklardan sızabilmekte, cozunme ozelliği nedeniyle suyla taşınabilmektedir Evlerde bulunan radonun buyuk coğunluğu evin yapıldığı yerdeki topraktan gelmektedir Eğer zemin topraksa, radon kolayca geciş yapmaktadır Eğer zemin cimento ise radon zamanla oluşan catlaklardan sızmaktadır
Gurultu
Gurultu insanların işitme sağlığı ve algılamasını olumsuz yonde etkileyen, fizyolojik ve psikolojik dengeleri bozabilen, işverimliliğini azaltan, cevrenin hoşluğunu ve sakinliğini yok eden niteliğini değiştiren onemli bir cevre kirliliğidir
Gunumuzde diğer cevre kirlilikleri gibi cevrenin doğal ozelliklerini bozarak geniş anlamda cevre kirliliğine katkıda bulunan ve ozellikle nufusun yoğun olduğu bolgelerde halk sağlığına olumsuz etkileriyle onem kazanan gurultu kirliliği; trafik, sanayi, ev ve toplum kokenli gurultuler olarak sınıflandırılabilir
Gurultu:
Kişileri huzursuz eder
Sozel iletişimi engeller
Calışma etkinliğini azaltır, duşunmeyi engeller Bellekle ilgili calışmalar, sozcuk
oğrenme amacıyla yapılan calışmalar gurultuden etkilenmektedir
Uykuda rahatsız eder, uykuya dalmayı gucleştirir
İşitme duyusu ve yollarında zararlara yol acar
Davranış bozukluklarına neden olur(Sinirlenme, heyecanlanma gibi)
Karakter değişikliklerine neden olabilir
Oğrenme yaşantılarının olumsuz etkilenmesi ozellikle okullarda belirgindir
Gurultulu bolgelere yakın olan okullarda oğrenme etkinliğini azaltıcı etki yapmaktadır
Seslerin arasındaki nitelik farklarının belirlenebilmesi gucleşir
Problem cozme yeteneğinde azalma olur
Kapalı Ortam Hava Kirlenmesi
Değişik iklim koşulları kişilerin rahat calışabilmesini ve yaşayabilmesini engelleyebilir Havadaki nem oranının yuksek olması, aşırı soğuk ve sıcak etkisi yapay atmosfer koşullarını gerekli kılmaktadır Yapay atmosfer koşullarının sağlandığı en onemli cevre oğelerinden birisi barınaklar ve işyerleridir Yapılan calışmalar insan yaşamının % 70 ’sinin kapalı ortamda gectiğini gostermektedir Burada kapalı ortam terimi konutları, okulları, resmi binaları, taşıtları kapsamaktadır Eğer işyeri de eklenecek olursa insan hayatının hemen hemen % 90 ı kapalı ortamda gecmektedir Bunlardan ozellikle barınakların sağlıklı koşulları yetersiz olduğunda insan sağlığını olumsuz etkilemektedir Konutlar, işyerleri, resmi binalar, okullar icerisindeki hava genel olarak kapalı ortam havası olarak adlandırılmaktadır Barınaklar insanların fizik, psikolojik ve temel sağlık gereksinimlerini yerine getirmek zorundadır Fiziki koşullar arasında icinde yaşayanlar aşırı soğuk ve sıcak etkisinden koruması, havasının temiz kalması, nemin onlenmesi, yeterli guneş ışığı alması, uygun aydınlatılması, gunluk hayatın gereksinimlerini sağlayacak buyuklukte olması, kolay temizlenebilmesi sayılabilir
Psikolojik nitelikleri ise icinde yaşayanlara sağladığı guven, yabancı gozlerden uzak olması, aile ici ve aileler arası sosyal bağı sağlayacak olanakların olması, toplumun ev standartlarına uygun olması gibi nitelikler oluşturmaktadır