Cevre kirliliğinin nedenleri ve onlenmesi,
cevre kirliliğini onlemek icin neler yapabiliriz,
Cevre kirliliğinin onlenmesi icin yapılması gerekenler
CEVRE VE SAĞLIĞIMIZ
Butun canlıların uyum icinde yaşadıkları alana doğal cevre denir Tabiattaki butun canlılar cevremizdeki diğer varlıklarla uyum icinde hayatlarını devam ettirirler Canlılar ile canlı varlıklar arasında canlılar ile cansız varlıklar arasında bir madde alışverişi ilişkisi ve uyumu mevcuttur
Orneğin,ormanlarda tum bitki,hayvan ve mikroskobik canlılar uyum icinde yaşarCevreyi oluşturan canlı halkalardan birinin yok olması,diğer canlıların olumsuz etkilenmesine neden olur(Besin zinciri)
Orneğin,ormanların yok olmasının cevreye ceşitli etkileri vardır;
*Ormanda yaşayan canlı turleri yok olur
*Hava kirliliği artar
*Yağışlar azalır
*Erezyon artar
İNSANLARIN CEVREYE ETKİLERİ
Kullandığımız yakıtlardan kul ve zehirli gaz gibi atıklar acığa cıkar Baca ve egzozlardan cıkan zehirli gazların birleşmesi sonucu asit yağmurları oluşur
Asit yağmurları temas ettiği bitki ortusunun yok olmasına,insanlarda deri ve akciğer hastalıklarına neden olur Cevre kirliliğini azaltmak icin yuksek kalorili,kul ve zehirli gaz cıkışı az olan yakıtlar kullanılmalıdır(doğal gaz,taş komuru…)Deniz kazaları ile denize dokulen petrol,su uzerine yayılır Su uzerine yayılan petrol kısa surede temizlenmediğinde suyun guneş ışığı ve hava ile temasının kesilmesine neden olur Bu olay suda yaşayan canlıları olumsuz etkiler
ATIK CEŞİTLERİ
Cevreye atılan ve doğal dengeyi bozan zararlı maddelere atık denir
Kağıt,bitki kalıntıları,sofra artığı,hayvan leşleri ve doğal gubre gibi organik (canlı kokenli) atıklar mikroorganizmalar tarafından parcalanarak yeniden tabiata kazandırılır Fakat bu atıklar,cevreye atıldığında mikropların uremesine de uygun ortam oluşur
Cam şişe,teneke kutu,petrol,plastik,pet şişe,deterjan,tarım ilacı ve pil gibi maddeler tabiatta kalıcı kirliliğe neden olur
Kalıcı kirliliğe neden olan atık maddelerin rasgele cevreye atılmaması ve sanayide yeniden kullanımı sağlanmalıdır Cam,kağıt,teneke,pil ve plastik sanayide yeniden kullanılır
KİRLİLİKTEN ETKİLENENLER
1)SU
2)HAVA
3)TOPRAK
KİRLETEN KAYNAKLAR
*Zehirli Maddeler
*Radyoaktif Maddeler
*Petrol Ve Petrol Urunleri
*Evsel Ve Kentsel Atıklar
*Endustriyel Atıklar
*Gurultu
1) SUYUN CANLILAR İCİN ONEMİ
Canlıların hayatlarını devam ettirebilmeleri icin suya ihtiyacları vardır Hucrenin buyuk bir bolumu (23) sudan meydana gelmiştir Hucrede meydana gelen biyokimyasal olaylar icin su gereklidir
Ayrıca dunyanın ¾ u suyla kaplıdır Bu suların ancak %0,003 u icilecek niteliktedir İcilecek su kaynakları,yer yuzu sularıbaraj,gol,golet) ve yer altı suları (kaynar,artezyenler)dır
SU KİRLİLİĞİNİN SEBEPLERİ
*Endustriyel kuruluşlarca bırakılan artıklar(petrol,boya,deterjan,ağır metaller,kanalizasyon…)
*Tarımda kullanılan zehirler ve fazla kullanılan gubreler
*Hayvansal ve evsel artıklar
*Sulara bırakılan kurşun,civa
*Lağımların sulara karışması
SU KİRLİLİĞİNİN ONLENMESİ
*Arıtma tesisleri kurulmalı ve ozenle işletilmeli
*Belirli yerlerde nufus artışının onune gecilmeli
*İnsanlar bilinclendirilmeli
*Su kaynaklarının korunması icin iyi politikalar geliştirilmeli,plan ve programlar yapılmalı
*Hava ve toprak kirliliğine sebep olan faktorler ortadan kaldırılmalıdır
2) HAVANIN CANLILAR İCİN ONEMİ
Hava,canlılar icin vazgecilmez bir ihtiyactır Ozellikle havada bulunan oksijen canlılarda besinlerin yıkımında rol oynadığından cok onemlidir
Havada bulunan gazların;
%78 i Azot
%21 i Oksijen
%1 i Diğer gazlardan oluşur
HAVA KİRLİLİĞİ VE İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ
Hava kirliliğine sebep olan etkenler şunlardır;
*Sanayiden cevreye bırakılan gazlar
*Aracların egzosundan cıkan gazlar
*Fosil yakıtlardan (petrol,komur vs)cıkan gazlar
*Fosil yakıtların yanması sonucu ortaya cıkan karbondioksit, azot oksitleri,kukurt oksitleri asit yağmurlarına neden olur
*Hava kirliliğinin zararları bitki,hayvan ve insanlara daha fazladır
İnsanlarda hava kirliliği;
*Solunum yolu rahatsızlıkları
*Astımbronşite
*Vucudun savunma mekanizmasının zayıflamasına neden olur
İLİMİZDE HAVA KİRLİLİĞİNİN DURUMU
Hava kirliliğinin en buyuk sebeplerinden biri ucuz ama kalitesiz yakıt kullanımı Ucuz yakıtların kullanımı en cok buyuk şehirlerde olduğu icin buyuk şehirlerdeki hava kirliliği oranında yuksek oluyor Ancak son yıllarda bu şehirlerde doğal gaza gecme calışmaları başlatıldığı icin bu oranda sevindirici bir azalma gormekteyiz
HAVA KRİLİLİĞİNİN ONLENMESİ İCİN NELER YAPILABİLİR?
*Hava kirliliğinin en onemli nedenlerinden olan fosil yakıtlar olabildiğince az kullanılmalı Bunun yerine doğalgaz, guneş enerjisi, jeotermal enerji vb enerjilerin kullanımı yaygınlaştırılmalıdır
*Karayolu taşımacılığı yerine demiryolu ve deniz taşımacılığına ağırlık verilmelidirBuyuk kentlerde toplu taşıma hizmetleri yaygınlaştırılmalıdır Boylece otomobil egzoslarının neden oılduğu kirlilik azaltılabilir
*Sanayi kuruluşlarının atıklarını havaya vermeleri onlenmelidir
* Yeşil alanlar arttırılmalı, orman yangınları onlenmelidir
* Ozon tabakasına zarar veren maddeler kullanılmalıdır
TOPRAĞIN CANLILAR İCİN ONEMİ
Yeryuzunun en ust tabakasını oluşturan ortuye toprak denir Toprak tum canlıların besin ve hayat kaynağıdır Bitkiler;insan ve hayvanların,toprakta bitkilerin besin kaynağıdır Cunku bitkiler ihtiyac duyduğu inorganik besin ve suyu topraktan alırlar
Toprağın canlılara sağladığı faydalardan biri de yer altı sularının suzulerek canlıların kullanabileceği hale getirilmesidir(doğal arıtma)
TOPRAK KİRLİLİĞİ
Toprak kirliliğine neden olan başlıca etmenler;
Ev, iş yeri ve hastahane atıkları,
Radyoaktif atıklar,
Hava kirliliği sonucu oluşan asit yağmurları,
Gereksiz yere ve aşırı miktarda yapay gubre, tarım ilacı vb kullanılması
Tarımda gereksiz yere ya da aşırı hormon kullanımı
Suların kirlenmesi Su kirliliği toprak kirliliğine neden olurken, toprak kirliliği de ozellikle yer altı sularının kirlenmesine neden olur
TOPRAK KİRLİLİĞİNİN ONLENMESİ İCİN NELER YAPILABİLİR?
Toprak kirliliğinin onlenmesi icin yapılabilecek bazı şeyler şunlardır;
*Verimli tarım topraklarında yerleşim ve sanayi alanları kurulmamalı yeşil alanlar arttırılmalıdır
*Ev ve sanayi atıkları toprağa zarar vermeyecek şekilde toplanıp depolanmalı ve toplanmalıdır
*Yapay gubre ve tarım ilaclarının kullanılmasında yanlış uygulamalar onlenmelidir
*Nukleer enerji kullanımı bilincli şekilde yapılmalıdır
SES KİRLİLİĞİ
Sanayileşme ve modern teknolojinin gelişmesiyle ortaya cıkan cevre sorunlarından biri de ses kirliliğidir Gurultu de denilen ses kirliliği, istenmeyen ve dinleyene bir anlam ifade etmeyen sesler ya da insanı rahatsız eden duzensiz ve yuksek seslerdir Ses kirliliğinin yaratan onemli etmenler;
*Sanayileşme
*Plansız kentleşme
*Hızlı nufus artışı
*Ekonomik yetersizlikler
*İnsanlara, gurultu ve gurultunun yaratacağı sonucları konusunda yeterli ve etkili eğitimin verilmemiş olmasıdır
Ses kirliliği, insan uzerinde cok onemli olumsuz etkiler yaratır Bu etkileri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz
SES KİRLİLİĞİNİN ONLENMESİ İCİN NELER YAPILABİLİR?
*Ses kirliliği aşağıdaki uygulamalarla onlenebilir;
*Otomobil kullanımını azaltacak onlemler alınmalıdır
*Ev ve iş yerlerinde ses gecirmeyen camlar(ısıcam gibi) kullanılmalıdır
*Eğlence yerleri vb ortamlarda yuksek sesle muzik calınması engellenmelidir
*Gurultu yapan kuruluşlar şehirlerin dışında kurulmalıdır
RADYASYON
Radyoaktif element denilen bazı elementlerin atom cekirdeğinin kendiliğinden parcalanarak etrafa yaydığı alfa, beta,ve gama ışınlarına radrasyon denir Cevreye yayılan bu ışınlar, canlı hucreleri doğrudan etkileyerek mutasyon denilen genlerdeki bozulmaya neden olur Cok yoğun olmayan radrasyon, canlının bazı ozelliklerinin değişmesine neden olurken yoğun radrasyon, canlının olumune neden olabilir Orneğin; 1945 ’te Japonya ’ya atılan atom bombasın, atıldıktan sonra 7 gun icinde, vucutlarının tamamı 10 saniye radrasyon almış insanların %90 ’ı hicbir yara ve yanık izi olmadan oldu 26 Nisan 1986 ’da Cernobil ’deki nukleer kazanın; ani olumler, gebe kadınlarda duşuk olayları kan kanseri, sakat doğumlar gibi olumsuz etkileri oldu
Bir cevredeki belli bir dozun uzerinde olan radrasyon, canlının vucut hucrelerini etkileyerek doku ve organlarda bozulmalara ,anormalliklere, ureme hucrelerini etkileyerek doğacak yavrularda sakatlıklara neden olur Uzun sure radrasyon etkisinde kalmanın yaratacağı sonuclar aşağıdaki gibi sıralanabilir;
RADRASYONUN ETKİLERİ
* Kanser oluşması
* Omrun kısalması
*Katarakt oluşması,
RADRASYONUN ONLENMESİ İCİN NELER YAPILABİLİR?
*Ozel giysiler(kurşun onluk,ozel maske)kullanılmalıdır
* Radrasyon kaynağından uzak durulmalı, en kısa surede radrasyonlu ortam terk edilmelidir
*Radrasyonlu cihazlarla yapılan teşhis ve tedaviye sık sık başvurulmalıdır
cevre kirliliğini onlemek icin neler yapabiliriz,
Cevre kirliliğinin onlenmesi icin yapılması gerekenler
CEVRE VE SAĞLIĞIMIZ
Butun canlıların uyum icinde yaşadıkları alana doğal cevre denir Tabiattaki butun canlılar cevremizdeki diğer varlıklarla uyum icinde hayatlarını devam ettirirler Canlılar ile canlı varlıklar arasında canlılar ile cansız varlıklar arasında bir madde alışverişi ilişkisi ve uyumu mevcuttur
Orneğin,ormanlarda tum bitki,hayvan ve mikroskobik canlılar uyum icinde yaşarCevreyi oluşturan canlı halkalardan birinin yok olması,diğer canlıların olumsuz etkilenmesine neden olur(Besin zinciri)
Orneğin,ormanların yok olmasının cevreye ceşitli etkileri vardır;
*Ormanda yaşayan canlı turleri yok olur
*Hava kirliliği artar
*Yağışlar azalır
*Erezyon artar
İNSANLARIN CEVREYE ETKİLERİ
Kullandığımız yakıtlardan kul ve zehirli gaz gibi atıklar acığa cıkar Baca ve egzozlardan cıkan zehirli gazların birleşmesi sonucu asit yağmurları oluşur
Asit yağmurları temas ettiği bitki ortusunun yok olmasına,insanlarda deri ve akciğer hastalıklarına neden olur Cevre kirliliğini azaltmak icin yuksek kalorili,kul ve zehirli gaz cıkışı az olan yakıtlar kullanılmalıdır(doğal gaz,taş komuru…)Deniz kazaları ile denize dokulen petrol,su uzerine yayılır Su uzerine yayılan petrol kısa surede temizlenmediğinde suyun guneş ışığı ve hava ile temasının kesilmesine neden olur Bu olay suda yaşayan canlıları olumsuz etkiler
ATIK CEŞİTLERİ
Cevreye atılan ve doğal dengeyi bozan zararlı maddelere atık denir
Kağıt,bitki kalıntıları,sofra artığı,hayvan leşleri ve doğal gubre gibi organik (canlı kokenli) atıklar mikroorganizmalar tarafından parcalanarak yeniden tabiata kazandırılır Fakat bu atıklar,cevreye atıldığında mikropların uremesine de uygun ortam oluşur
Cam şişe,teneke kutu,petrol,plastik,pet şişe,deterjan,tarım ilacı ve pil gibi maddeler tabiatta kalıcı kirliliğe neden olur
Kalıcı kirliliğe neden olan atık maddelerin rasgele cevreye atılmaması ve sanayide yeniden kullanımı sağlanmalıdır Cam,kağıt,teneke,pil ve plastik sanayide yeniden kullanılır
KİRLİLİKTEN ETKİLENENLER
1)SU
2)HAVA
3)TOPRAK
KİRLETEN KAYNAKLAR
*Zehirli Maddeler
*Radyoaktif Maddeler
*Petrol Ve Petrol Urunleri
*Evsel Ve Kentsel Atıklar
*Endustriyel Atıklar
*Gurultu
1) SUYUN CANLILAR İCİN ONEMİ
Canlıların hayatlarını devam ettirebilmeleri icin suya ihtiyacları vardır Hucrenin buyuk bir bolumu (23) sudan meydana gelmiştir Hucrede meydana gelen biyokimyasal olaylar icin su gereklidir
Ayrıca dunyanın ¾ u suyla kaplıdır Bu suların ancak %0,003 u icilecek niteliktedir İcilecek su kaynakları,yer yuzu sularıbaraj,gol,golet) ve yer altı suları (kaynar,artezyenler)dır
SU KİRLİLİĞİNİN SEBEPLERİ
*Endustriyel kuruluşlarca bırakılan artıklar(petrol,boya,deterjan,ağır metaller,kanalizasyon…)
*Tarımda kullanılan zehirler ve fazla kullanılan gubreler
*Hayvansal ve evsel artıklar
*Sulara bırakılan kurşun,civa
*Lağımların sulara karışması
SU KİRLİLİĞİNİN ONLENMESİ
*Arıtma tesisleri kurulmalı ve ozenle işletilmeli
*Belirli yerlerde nufus artışının onune gecilmeli
*İnsanlar bilinclendirilmeli
*Su kaynaklarının korunması icin iyi politikalar geliştirilmeli,plan ve programlar yapılmalı
*Hava ve toprak kirliliğine sebep olan faktorler ortadan kaldırılmalıdır
2) HAVANIN CANLILAR İCİN ONEMİ
Hava,canlılar icin vazgecilmez bir ihtiyactır Ozellikle havada bulunan oksijen canlılarda besinlerin yıkımında rol oynadığından cok onemlidir
Havada bulunan gazların;
%78 i Azot
%21 i Oksijen
%1 i Diğer gazlardan oluşur
HAVA KİRLİLİĞİ VE İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ
Hava kirliliğine sebep olan etkenler şunlardır;
*Sanayiden cevreye bırakılan gazlar
*Aracların egzosundan cıkan gazlar
*Fosil yakıtlardan (petrol,komur vs)cıkan gazlar
*Fosil yakıtların yanması sonucu ortaya cıkan karbondioksit, azot oksitleri,kukurt oksitleri asit yağmurlarına neden olur
*Hava kirliliğinin zararları bitki,hayvan ve insanlara daha fazladır
İnsanlarda hava kirliliği;
*Solunum yolu rahatsızlıkları
*Astımbronşite
*Vucudun savunma mekanizmasının zayıflamasına neden olur
İLİMİZDE HAVA KİRLİLİĞİNİN DURUMU
Hava kirliliğinin en buyuk sebeplerinden biri ucuz ama kalitesiz yakıt kullanımı Ucuz yakıtların kullanımı en cok buyuk şehirlerde olduğu icin buyuk şehirlerdeki hava kirliliği oranında yuksek oluyor Ancak son yıllarda bu şehirlerde doğal gaza gecme calışmaları başlatıldığı icin bu oranda sevindirici bir azalma gormekteyiz
HAVA KRİLİLİĞİNİN ONLENMESİ İCİN NELER YAPILABİLİR?
*Hava kirliliğinin en onemli nedenlerinden olan fosil yakıtlar olabildiğince az kullanılmalı Bunun yerine doğalgaz, guneş enerjisi, jeotermal enerji vb enerjilerin kullanımı yaygınlaştırılmalıdır
*Karayolu taşımacılığı yerine demiryolu ve deniz taşımacılığına ağırlık verilmelidirBuyuk kentlerde toplu taşıma hizmetleri yaygınlaştırılmalıdır Boylece otomobil egzoslarının neden oılduğu kirlilik azaltılabilir
*Sanayi kuruluşlarının atıklarını havaya vermeleri onlenmelidir
* Yeşil alanlar arttırılmalı, orman yangınları onlenmelidir
* Ozon tabakasına zarar veren maddeler kullanılmalıdır
TOPRAĞIN CANLILAR İCİN ONEMİ
Yeryuzunun en ust tabakasını oluşturan ortuye toprak denir Toprak tum canlıların besin ve hayat kaynağıdır Bitkiler;insan ve hayvanların,toprakta bitkilerin besin kaynağıdır Cunku bitkiler ihtiyac duyduğu inorganik besin ve suyu topraktan alırlar
Toprağın canlılara sağladığı faydalardan biri de yer altı sularının suzulerek canlıların kullanabileceği hale getirilmesidir(doğal arıtma)
TOPRAK KİRLİLİĞİ
Toprak kirliliğine neden olan başlıca etmenler;
Ev, iş yeri ve hastahane atıkları,
Radyoaktif atıklar,
Hava kirliliği sonucu oluşan asit yağmurları,
Gereksiz yere ve aşırı miktarda yapay gubre, tarım ilacı vb kullanılması
Tarımda gereksiz yere ya da aşırı hormon kullanımı
Suların kirlenmesi Su kirliliği toprak kirliliğine neden olurken, toprak kirliliği de ozellikle yer altı sularının kirlenmesine neden olur
TOPRAK KİRLİLİĞİNİN ONLENMESİ İCİN NELER YAPILABİLİR?
Toprak kirliliğinin onlenmesi icin yapılabilecek bazı şeyler şunlardır;
*Verimli tarım topraklarında yerleşim ve sanayi alanları kurulmamalı yeşil alanlar arttırılmalıdır
*Ev ve sanayi atıkları toprağa zarar vermeyecek şekilde toplanıp depolanmalı ve toplanmalıdır
*Yapay gubre ve tarım ilaclarının kullanılmasında yanlış uygulamalar onlenmelidir
*Nukleer enerji kullanımı bilincli şekilde yapılmalıdır
SES KİRLİLİĞİ
Sanayileşme ve modern teknolojinin gelişmesiyle ortaya cıkan cevre sorunlarından biri de ses kirliliğidir Gurultu de denilen ses kirliliği, istenmeyen ve dinleyene bir anlam ifade etmeyen sesler ya da insanı rahatsız eden duzensiz ve yuksek seslerdir Ses kirliliğinin yaratan onemli etmenler;
*Sanayileşme
*Plansız kentleşme
*Hızlı nufus artışı
*Ekonomik yetersizlikler
*İnsanlara, gurultu ve gurultunun yaratacağı sonucları konusunda yeterli ve etkili eğitimin verilmemiş olmasıdır
Ses kirliliği, insan uzerinde cok onemli olumsuz etkiler yaratır Bu etkileri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz
SES KİRLİLİĞİNİN ONLENMESİ İCİN NELER YAPILABİLİR?
*Ses kirliliği aşağıdaki uygulamalarla onlenebilir;
*Otomobil kullanımını azaltacak onlemler alınmalıdır
*Ev ve iş yerlerinde ses gecirmeyen camlar(ısıcam gibi) kullanılmalıdır
*Eğlence yerleri vb ortamlarda yuksek sesle muzik calınması engellenmelidir
*Gurultu yapan kuruluşlar şehirlerin dışında kurulmalıdır
RADYASYON
Radyoaktif element denilen bazı elementlerin atom cekirdeğinin kendiliğinden parcalanarak etrafa yaydığı alfa, beta,ve gama ışınlarına radrasyon denir Cevreye yayılan bu ışınlar, canlı hucreleri doğrudan etkileyerek mutasyon denilen genlerdeki bozulmaya neden olur Cok yoğun olmayan radrasyon, canlının bazı ozelliklerinin değişmesine neden olurken yoğun radrasyon, canlının olumune neden olabilir Orneğin; 1945 ’te Japonya ’ya atılan atom bombasın, atıldıktan sonra 7 gun icinde, vucutlarının tamamı 10 saniye radrasyon almış insanların %90 ’ı hicbir yara ve yanık izi olmadan oldu 26 Nisan 1986 ’da Cernobil ’deki nukleer kazanın; ani olumler, gebe kadınlarda duşuk olayları kan kanseri, sakat doğumlar gibi olumsuz etkileri oldu
Bir cevredeki belli bir dozun uzerinde olan radrasyon, canlının vucut hucrelerini etkileyerek doku ve organlarda bozulmalara ,anormalliklere, ureme hucrelerini etkileyerek doğacak yavrularda sakatlıklara neden olur Uzun sure radrasyon etkisinde kalmanın yaratacağı sonuclar aşağıdaki gibi sıralanabilir;
RADRASYONUN ETKİLERİ
* Kanser oluşması
* Omrun kısalması
*Katarakt oluşması,
RADRASYONUN ONLENMESİ İCİN NELER YAPILABİLİR?
*Ozel giysiler(kurşun onluk,ozel maske)kullanılmalıdır
* Radrasyon kaynağından uzak durulmalı, en kısa surede radrasyonlu ortam terk edilmelidir
*Radrasyonlu cihazlarla yapılan teşhis ve tedaviye sık sık başvurulmalıdır