Çevre kirliliğinin nedenleri ve önlenmesi,
çevre kirliliğini durdurmak için neler yapabiliriz,
Çevre kirliliğinin önlenmesi için yapılması gerekenler
ÇEVRE VE SAĞLIĞIMIZ
Tüm canlıların harmoni içinde yaşadıkları alana doğal çevre denir Tabiattaki bütün canlılar çevremizdeki diğer varlıklarla harmoni içinde hayatlarını devam ettirirler Canlılar ile canlı varlıklar aralarında canlılar ile cansız varlıklar arasında bir madde alışverişi ilişkisi ve uyumu mevcuttur
Mesela,ormanlarda tüm bitki,hayvan ve mikroskobik canlılar armoni içinde yaşarÇevreyi yaratıcı canlı halkalardan birinin değil olması,diğer canlıların olumsuz etkilenmesine niçin olur(Beslenme zinciri)
Örneğin,ormanların değil olmasının çevreye dağıtılmış etkileri vardır;
*Ormanda yaşamış canlı türleri değil olur
*Hava kirliliği artar
*Yağışlar azalır
*Erezyon artar
İNSANLARIN ÇEVREYE ETKİLERİ
Kullandığımız yakıtlardan kül ve zehirli gaz gibi atıklar açığa çıkar Baca ve egzozlardan çıkan zehirli gazların birleşmesi sonucu asit yağmurları oluşur
Asit yağmurları bağlantı ettiği bitki örtüsünün değil olmasına,insanlarda deri ve akciğer hastalıklarına niçin olur Çevre kirliliğini azaltmak için yüksek kalorili,kül ve zehirli gaz çıkışı eksik olan yakıtlar kullanılmalıdır(doğal gaz,taş kömürü…)Deniz kazaları ile denize dökülen petrol,su üzerine yayılır Su üzerine yayılan petrol kısa sürede temizlenmediğinde suyun güneş ışığı ve hava ile temasının kesilmesine niçin olur Bu olay suda yaşayan canlıları olumsuz etkiler
ATIK ÇEŞİTLERİ
Çevreye atılan ve doğal dengeyi bozan zararlı maddelere atık denir
Kağıt,bitki kalıntıları,sofra artığı,hayvan leşleri ve doğal gübre gibi organik (canlı kökenli) atıklar mikroorganizmalar tarafından parçalanarak her yerde tabiata kazandırılır Fakat bu atıklar,çevreye atıldığında mikropların üremesine de yerinde etraf oluşur
Sırça şişe,teneke kutu,petrol,plastik,pet şişe,deterjan,tarım ilacı ve pil gibi maddeler tabiatta kalıcı kirliliğe niçin olur
Daimi kirliliğe niçin olan atık maddelerin rasgele çevreye atılmaması ve sanayide tekrar kullanımı sağlanmalıdır Sırça,kağıt,teneke,pil ve plastik sanayide bitmiş kullanılır
KİRLİLİKTEN ETKİLENENLER
1)SU
2)HAVA
3)TOPRAK
KİRLETEN KAYNAKLAR
*Zehirli Maddeler
*Radyoaktif Maddeler
*Petrol Ve Petrol Ürünleri
*Evsel Ve Şehirsel Atıklar
*Endüstriyel Atıklar
*Şamata
1) SUYUN CANLILAR İÇİN ÖNEMİ
Canlıların hayatlarını devam ettirebilmeleri için suya ihtiyaçları vardır Hücrenin büyük bir bölümü (23) sudan meydana gelmiştir Hücrede meydana gelen biyokimyasal olaylar için su gereklidir
Keza dünyanın ¾ ü suyla kaplıdır Bu suların ama %0,003 ü içilecek niteliktedir İçilecek su kaynakları,yer yüzü sularıbaraj,göl,gölet) ve yer altı suları (kaynar,artezyenler)dır
SU KİRLİLİĞİNİN SEBEPLERİ
*Endüstriyel kuruluşlarca bırakılan artıklar(petrol,badana,deterjan,ağır metaller,kanalizasyon…)
*Tarımda kullanılan zehirler ve artı kullanılan gübreler
*Hayvansal ve evsel artıklar
*Sulara bırakılan kurşun,civa
*Lağımların sulara karışması
SU KİRLİLİĞİNİN ÖNLENMESİ
*Temizleme tesisleri kurulmalı ve dikkatle işletilmeli
*Açıklanmış yerlerde nüfus artışının önüne geçilmeli
*Insanlar bilinçlendirilmeli
*Su kaynaklarının korunması için iyi politikalar geliştirilmeli,plan ve programlar yapılmalı
*Hava ve toprak kirliliğine sebep olan faktörler ortadan kaldırılmalıdır
2) HAVANIN CANLILAR İÇİN ÖNEMİ
Hava,canlılar için vazgeçilmez bir ihtiyaçtır Bilhassa havada bulunan oksijen canlılarda besinlerin yıkımında rol oynadığından çok önemlidir
Havada bulunan gazların;
%78 i Azot
%21 i Oksijen
%1 i Diğer gazlardan oluşur
HAVA KİRLİLİĞİ VE İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ
Hava kirliliğine sebep olan etkenler şunlardır;
*Sanayiden çevreye bırakılan gazlar
*Araçların egzosundan çıkan gazlar
*Eski Kalıntı yakıtlardan (petrol,kömür vs)çıkan gazlar
*Fosil yakıtların yanması sonucu ortaya çıkan karbondioksit, azot oksitleri,kükürt oksitleri asit yağmurlarına neden olur
*Hava kirliliğinin zararları bitki,hayvan ve insanlara daha fazladır
İnsanlarda hava kirliliği;
*Solunum yolu rahatsızlıkları
*Astımbronşite
*Vücudun savunma mekanizmasının zayıflamasına neden olur
İLİMİZDE HAVA KİRLİLİĞİNİN DURUMU
Hava kirliliğinin en büyük sebeplerinden biri ucuz ama düşük kalite yakacak kullanımı Ucuz yakıtların kullanımı en koskocoman şehirlerde olduğu için büyük şehirlerdeki hava kirliliği oranında yüksek oluyor Ama son yıllarda bu şehirlerde doğal gaza geçme çalışmaları başlatıldığı için bu oranda sevindirici bir azalma görmekteyiz
HAVA KRİLİLİĞİNİN ÖNLENMESİ İÇİN NELER YAPILABİLİR?
*Hava kirliliğinin en manâlı nedenlerinden olan fosil yakıtlar olabildiğince eksik kullanılmalı Bunun yerine doğalgaz, güneş enerjisi, jeotermal enerji vb enerjilerin kullanımı yaygınlaştırılmalıdır
*Karayolu taşımacılığı yerine demiryolu ve deniz taşımacılığına yük verilmelidirBüyük kentlerde toplu taşıma hizmetleri yaygınlaştırılmalıdır Böylece otomobil egzoslarının neden oılduğu kirlilik azaltılabilir
*Sanayi kuruluşlarının atıklarını havaya vermeleri önlenmelidir
* Yeşil alanlar arttırılmalı, orman yangınları önlenmelidir
* Ozon tabakasına hasar veren maddeler kullanılmalıdır
TOPRAĞIN CANLILAR İÇİN ÖNEMİ
Yeryüzünün en üstteki tabakasını yaratıcı örtüye toprak denir Toprak bütün canlıların gıda ve hayat kaynağıdır Tümör;insan ve hayvanların,toprakta bitkilerin gıda kaynağıdır Çünkü bitki örtüsü gereksinim duyduğu inorganik gıda ve suyu topraktan alırlar
Toprağın canlılara sağladığı faydalardan biri de yer altı sularının süzülerek canlıların kullanabileceği hale getirilmesidir(doğal temizleme)
TOPRAK KİRLİLİĞİ
Toprak kirliliğine neden olan esas etmenler;
Ev, iş yeri ve hastahane atıkları,
Radyoaktif atıklar,
Hava kirliliği sonucu oluşan asit yağmurları,
boşu boşuna ve fazla miktarda suni gübre, tarım ilacı vb kullanılması
Tarımda boşu boşuna ya da aşırı hormon kullanımı
Suların kirlenmesi Su kirliliği toprak kirliliğine neden olurken, toprak kirliliği de özellikle yer altı sularının kirlenmesine neden olur
TOPRAK KİRLİLİĞİNİN ÖNLENMESİ İÇİN NELER YAPILABİLİR?
Toprak kirliliğinin önlenmesi için yapılabilecek bazı şeyler şunlardır;
*Verimli tarım topraklarında yerleşim ve sanayi alanları kurulmamalı yeşil alanlar arttırılmalıdır
*Konut ve sanayi atıkları toprağa hasar vermeyecek şekilde toplanıp depolanmalı ve toplanmalıdır
*Yapay gübre ve tarım ilaçlarının kullanılmasında hatalı uygulamalar önlenmelidir
*Nükleer enerji kullanımı bilinçli şekilde yapılmalıdır
SES KİRLİLİĞİ
Sanayileşme ve çağdaş teknolojinin gelişmesiyle ortaya meydana çıkan çevre sorunlarından biri de ses kirliliğidir Gürültü de denilen ses kirliliği, gözden düşmüş ve dinleyene bir kasıt ifade etmeyen sesler veya insanı rahatsız eden yamalı ve yüksek seslerdir Ses kirliliğinin yaratan manâlı etmenler;
*Sanayileşme
*Plansız kentleşme
*Çabuk nüfus artışı
*Ekonomik yetersizlikler
*İnsanlara, şamata ve gürültünün yaratacağı sonuçları konusunda yeterli ve etkin eğitimin verilmemiş olmasıdır
Ses kirliliği, insan üstünde fazla manâlı olumsuz etkiler yaratır Bu etkileri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz
SES KİRLİLİĞİNİN ÖNLENMESİ İÇİN NELER YAPILABİLİR?
*Ses kirliliği aşağıdaki uygulamalarla önlenebilir;
*Otomobil kullanımını azaltacak önlemler alınmalıdır
*Konut ve iş yerlerinde ses geçirmeyen camlar(ısıcam gibi) kullanılmalıdır
*Davet yerleri vb ortamlarda yüksek sesle müzik çalınması engellenmelidir
*Gürültü yapan kuruluşlar şehirlerin haricen kurulmalıdır
RADYASYON
Radyoaktif element denilen bir takım elementlerin atom çekirdeğinin kendiliğinden parçalanarak etrafa yaydığı alfa, beta,ve gama ışınlarına radrasyon denir Çevreye yayılan bu ışınlar, canlı hücreleri aracısız etkileyerek değişim denilen genlerdeki bozulmaya neden olur Fazla yoğun olmayan radrasyon, canlının bazı özelliklerinin değişmesine niçin olurken yoğun radrasyon, canlının ölümüne niçin olabilir Örneğin; 1945 ’te Japonya ’ya atılan atom bombasın, atıldıktan daha sonra 7 gün içinde, vücutlarının tamamı 10 saniye radrasyon almış insanların %90 ’ı hiçbir bere ve yanma izi olmadan öldü 26 Nisan 1986 ’da Çernobil ’deki nükleer kazanın; ani ölümler, gebe kadınlarda düşük olayları kan kanseri, sakat doğumlar gibi olumsuz etkileri oldu
Bir çevredeki belirli bir dozun üzerinde olan radrasyon, canlının gövde hücrelerini etkileyerek doku ve organlarda bozulmalara ,anormalliklere, üreme hücrelerini etkileyerek doğacak yavrularda sakatlıklara niçin olur Uzun zaman radrasyon etkisinde kalmanın yaratacağı sonuçlar aşağıdaki gibi sıralanabilir;
RADRASYONUN ETKİLERİ
* Kanser oluşması
* Ömrün kısalması
*Katarakt oluşması,
RADRASYONUN ÖNLENMESİ İÇİN NELER YAPILABİLİR?
*Özel giysiler(kurşun önlük,özel maske)kullanılmalıdır
* Radrasyon kaynağından uzak durulmalı, en kısa sürede radrasyonlu etraf terk edilmelidir
*Radrasyonlu cihazlarla yapılan tanı ve tedaviye çoğu kez başvurulmalıdır *
çevre kirliliğini durdurmak için neler yapabiliriz,
Çevre kirliliğinin önlenmesi için yapılması gerekenler
ÇEVRE VE SAĞLIĞIMIZ
Tüm canlıların harmoni içinde yaşadıkları alana doğal çevre denir Tabiattaki bütün canlılar çevremizdeki diğer varlıklarla harmoni içinde hayatlarını devam ettirirler Canlılar ile canlı varlıklar aralarında canlılar ile cansız varlıklar arasında bir madde alışverişi ilişkisi ve uyumu mevcuttur
Mesela,ormanlarda tüm bitki,hayvan ve mikroskobik canlılar armoni içinde yaşarÇevreyi yaratıcı canlı halkalardan birinin değil olması,diğer canlıların olumsuz etkilenmesine niçin olur(Beslenme zinciri)
Örneğin,ormanların değil olmasının çevreye dağıtılmış etkileri vardır;
*Ormanda yaşamış canlı türleri değil olur
*Hava kirliliği artar
*Yağışlar azalır
*Erezyon artar
İNSANLARIN ÇEVREYE ETKİLERİ
Kullandığımız yakıtlardan kül ve zehirli gaz gibi atıklar açığa çıkar Baca ve egzozlardan çıkan zehirli gazların birleşmesi sonucu asit yağmurları oluşur
Asit yağmurları bağlantı ettiği bitki örtüsünün değil olmasına,insanlarda deri ve akciğer hastalıklarına niçin olur Çevre kirliliğini azaltmak için yüksek kalorili,kül ve zehirli gaz çıkışı eksik olan yakıtlar kullanılmalıdır(doğal gaz,taş kömürü…)Deniz kazaları ile denize dökülen petrol,su üzerine yayılır Su üzerine yayılan petrol kısa sürede temizlenmediğinde suyun güneş ışığı ve hava ile temasının kesilmesine niçin olur Bu olay suda yaşayan canlıları olumsuz etkiler
ATIK ÇEŞİTLERİ
Çevreye atılan ve doğal dengeyi bozan zararlı maddelere atık denir
Kağıt,bitki kalıntıları,sofra artığı,hayvan leşleri ve doğal gübre gibi organik (canlı kökenli) atıklar mikroorganizmalar tarafından parçalanarak her yerde tabiata kazandırılır Fakat bu atıklar,çevreye atıldığında mikropların üremesine de yerinde etraf oluşur
Sırça şişe,teneke kutu,petrol,plastik,pet şişe,deterjan,tarım ilacı ve pil gibi maddeler tabiatta kalıcı kirliliğe niçin olur
Daimi kirliliğe niçin olan atık maddelerin rasgele çevreye atılmaması ve sanayide tekrar kullanımı sağlanmalıdır Sırça,kağıt,teneke,pil ve plastik sanayide bitmiş kullanılır
KİRLİLİKTEN ETKİLENENLER
1)SU
2)HAVA
3)TOPRAK
KİRLETEN KAYNAKLAR
*Zehirli Maddeler
*Radyoaktif Maddeler
*Petrol Ve Petrol Ürünleri
*Evsel Ve Şehirsel Atıklar
*Endüstriyel Atıklar
*Şamata
1) SUYUN CANLILAR İÇİN ÖNEMİ
Canlıların hayatlarını devam ettirebilmeleri için suya ihtiyaçları vardır Hücrenin büyük bir bölümü (23) sudan meydana gelmiştir Hücrede meydana gelen biyokimyasal olaylar için su gereklidir
Keza dünyanın ¾ ü suyla kaplıdır Bu suların ama %0,003 ü içilecek niteliktedir İçilecek su kaynakları,yer yüzü sularıbaraj,göl,gölet) ve yer altı suları (kaynar,artezyenler)dır
SU KİRLİLİĞİNİN SEBEPLERİ
*Endüstriyel kuruluşlarca bırakılan artıklar(petrol,badana,deterjan,ağır metaller,kanalizasyon…)
*Tarımda kullanılan zehirler ve artı kullanılan gübreler
*Hayvansal ve evsel artıklar
*Sulara bırakılan kurşun,civa
*Lağımların sulara karışması
SU KİRLİLİĞİNİN ÖNLENMESİ
*Temizleme tesisleri kurulmalı ve dikkatle işletilmeli
*Açıklanmış yerlerde nüfus artışının önüne geçilmeli
*Insanlar bilinçlendirilmeli
*Su kaynaklarının korunması için iyi politikalar geliştirilmeli,plan ve programlar yapılmalı
*Hava ve toprak kirliliğine sebep olan faktörler ortadan kaldırılmalıdır
2) HAVANIN CANLILAR İÇİN ÖNEMİ
Hava,canlılar için vazgeçilmez bir ihtiyaçtır Bilhassa havada bulunan oksijen canlılarda besinlerin yıkımında rol oynadığından çok önemlidir
Havada bulunan gazların;
%78 i Azot
%21 i Oksijen
%1 i Diğer gazlardan oluşur
HAVA KİRLİLİĞİ VE İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ
Hava kirliliğine sebep olan etkenler şunlardır;
*Sanayiden çevreye bırakılan gazlar
*Araçların egzosundan çıkan gazlar
*Eski Kalıntı yakıtlardan (petrol,kömür vs)çıkan gazlar
*Fosil yakıtların yanması sonucu ortaya çıkan karbondioksit, azot oksitleri,kükürt oksitleri asit yağmurlarına neden olur
*Hava kirliliğinin zararları bitki,hayvan ve insanlara daha fazladır
İnsanlarda hava kirliliği;
*Solunum yolu rahatsızlıkları
*Astımbronşite
*Vücudun savunma mekanizmasının zayıflamasına neden olur
İLİMİZDE HAVA KİRLİLİĞİNİN DURUMU
Hava kirliliğinin en büyük sebeplerinden biri ucuz ama düşük kalite yakacak kullanımı Ucuz yakıtların kullanımı en koskocoman şehirlerde olduğu için büyük şehirlerdeki hava kirliliği oranında yüksek oluyor Ama son yıllarda bu şehirlerde doğal gaza geçme çalışmaları başlatıldığı için bu oranda sevindirici bir azalma görmekteyiz
HAVA KRİLİLİĞİNİN ÖNLENMESİ İÇİN NELER YAPILABİLİR?
*Hava kirliliğinin en manâlı nedenlerinden olan fosil yakıtlar olabildiğince eksik kullanılmalı Bunun yerine doğalgaz, güneş enerjisi, jeotermal enerji vb enerjilerin kullanımı yaygınlaştırılmalıdır
*Karayolu taşımacılığı yerine demiryolu ve deniz taşımacılığına yük verilmelidirBüyük kentlerde toplu taşıma hizmetleri yaygınlaştırılmalıdır Böylece otomobil egzoslarının neden oılduğu kirlilik azaltılabilir
*Sanayi kuruluşlarının atıklarını havaya vermeleri önlenmelidir
* Yeşil alanlar arttırılmalı, orman yangınları önlenmelidir
* Ozon tabakasına hasar veren maddeler kullanılmalıdır
TOPRAĞIN CANLILAR İÇİN ÖNEMİ
Yeryüzünün en üstteki tabakasını yaratıcı örtüye toprak denir Toprak bütün canlıların gıda ve hayat kaynağıdır Tümör;insan ve hayvanların,toprakta bitkilerin gıda kaynağıdır Çünkü bitki örtüsü gereksinim duyduğu inorganik gıda ve suyu topraktan alırlar
Toprağın canlılara sağladığı faydalardan biri de yer altı sularının süzülerek canlıların kullanabileceği hale getirilmesidir(doğal temizleme)
TOPRAK KİRLİLİĞİ
Toprak kirliliğine neden olan esas etmenler;
Ev, iş yeri ve hastahane atıkları,
Radyoaktif atıklar,
Hava kirliliği sonucu oluşan asit yağmurları,
boşu boşuna ve fazla miktarda suni gübre, tarım ilacı vb kullanılması
Tarımda boşu boşuna ya da aşırı hormon kullanımı
Suların kirlenmesi Su kirliliği toprak kirliliğine neden olurken, toprak kirliliği de özellikle yer altı sularının kirlenmesine neden olur
TOPRAK KİRLİLİĞİNİN ÖNLENMESİ İÇİN NELER YAPILABİLİR?
Toprak kirliliğinin önlenmesi için yapılabilecek bazı şeyler şunlardır;
*Verimli tarım topraklarında yerleşim ve sanayi alanları kurulmamalı yeşil alanlar arttırılmalıdır
*Konut ve sanayi atıkları toprağa hasar vermeyecek şekilde toplanıp depolanmalı ve toplanmalıdır
*Yapay gübre ve tarım ilaçlarının kullanılmasında hatalı uygulamalar önlenmelidir
*Nükleer enerji kullanımı bilinçli şekilde yapılmalıdır
SES KİRLİLİĞİ
Sanayileşme ve çağdaş teknolojinin gelişmesiyle ortaya meydana çıkan çevre sorunlarından biri de ses kirliliğidir Gürültü de denilen ses kirliliği, gözden düşmüş ve dinleyene bir kasıt ifade etmeyen sesler veya insanı rahatsız eden yamalı ve yüksek seslerdir Ses kirliliğinin yaratan manâlı etmenler;
*Sanayileşme
*Plansız kentleşme
*Çabuk nüfus artışı
*Ekonomik yetersizlikler
*İnsanlara, şamata ve gürültünün yaratacağı sonuçları konusunda yeterli ve etkin eğitimin verilmemiş olmasıdır
Ses kirliliği, insan üstünde fazla manâlı olumsuz etkiler yaratır Bu etkileri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz
SES KİRLİLİĞİNİN ÖNLENMESİ İÇİN NELER YAPILABİLİR?
*Ses kirliliği aşağıdaki uygulamalarla önlenebilir;
*Otomobil kullanımını azaltacak önlemler alınmalıdır
*Konut ve iş yerlerinde ses geçirmeyen camlar(ısıcam gibi) kullanılmalıdır
*Davet yerleri vb ortamlarda yüksek sesle müzik çalınması engellenmelidir
*Gürültü yapan kuruluşlar şehirlerin haricen kurulmalıdır
RADYASYON
Radyoaktif element denilen bir takım elementlerin atom çekirdeğinin kendiliğinden parçalanarak etrafa yaydığı alfa, beta,ve gama ışınlarına radrasyon denir Çevreye yayılan bu ışınlar, canlı hücreleri aracısız etkileyerek değişim denilen genlerdeki bozulmaya neden olur Fazla yoğun olmayan radrasyon, canlının bazı özelliklerinin değişmesine niçin olurken yoğun radrasyon, canlının ölümüne niçin olabilir Örneğin; 1945 ’te Japonya ’ya atılan atom bombasın, atıldıktan daha sonra 7 gün içinde, vücutlarının tamamı 10 saniye radrasyon almış insanların %90 ’ı hiçbir bere ve yanma izi olmadan öldü 26 Nisan 1986 ’da Çernobil ’deki nükleer kazanın; ani ölümler, gebe kadınlarda düşük olayları kan kanseri, sakat doğumlar gibi olumsuz etkileri oldu
Bir çevredeki belirli bir dozun üzerinde olan radrasyon, canlının gövde hücrelerini etkileyerek doku ve organlarda bozulmalara ,anormalliklere, üreme hücrelerini etkileyerek doğacak yavrularda sakatlıklara niçin olur Uzun zaman radrasyon etkisinde kalmanın yaratacağı sonuçlar aşağıdaki gibi sıralanabilir;
RADRASYONUN ETKİLERİ
* Kanser oluşması
* Ömrün kısalması
*Katarakt oluşması,
RADRASYONUN ÖNLENMESİ İÇİN NELER YAPILABİLİR?
*Özel giysiler(kurşun önlük,özel maske)kullanılmalıdır
* Radrasyon kaynağından uzak durulmalı, en kısa sürede radrasyonlu etraf terk edilmelidir
*Radrasyonlu cihazlarla yapılan tanı ve tedaviye çoğu kez başvurulmalıdır *