ANKARA – CHP ve İYİ Parti, AK Parti ve MHP’nin Meclis Anayasa Komisyonu’nda kabul edilen başörtüsü ile ilgili anayasa değişiklik teklifine şerh düştü. Komisyon görüşmelerinde Cumhur İttifakı’nın teklifi üzerinde uzlaşmak üzere değişiklik önergeleri sunan ancak önergeleri AK Parti ve MHP tarafından reddedilince komisyon görüşmelerini terk eden CHP ve İYİ Parti, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve iktidar ortağı MHP’nin başörtüsü meselesini çözmeye niyeti olmadığını ifade etti. CHP ve İYİ Parti’ye göre teklife ilişkin değişiklik önergelerinin reddedilmesiyle tarihi bir fırsat kaçtı.
‘İKTİDAR CHP’NİN KANUN TEKLİFİNİN ARDINDAN ALGI YÖNETİMİNE BAŞLADI’
Cumhuriyet Halk Partisi’nin hazırladığı ve komisyona sunduğu muhalefet şerhi metninde anayasa ve uluslararası sözleşmelerdeki ilgili düzenleme ve hükümler hatırlatılarak kadının kıyafetinin, bireylerin yaşam tarzının, inançlarının ve etnik aidiyetinin siyasetin konusu olmaması gerektiği ifade edildi.
Türkiye’de geçmişte yaşanmış kimi uygulamaların, toplumsal hafızada olumsuz izler bıraktığı ifade edilen şerhte CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun çağrısıyla Meclis’e sunulan başörtüsüne ilişkin kanun teklifi hatırlatıldı. Bu teklifin “kadınların giyim kuşamını siyasetin tekelinden çıkarmak, yasal güvenceye almak” amacıyla hazırlandığı ifade edilerek “İktidarın başörtüsü konusunu sürekli istismar aracı yapma çabasına karşı ve toplumun belirli bir kesiminde devam eden endişeleri giderme amacına dönük samimi bir girişimde bulunulmuştur. Bu kanun teklifinin sunulmasından sonra iktidar; başörtüsü konusunu, siyasi bir istismar aracı halinde tutmak ve bu yönüyle kendi tabanı üzerinde söz konusu samimi girişimin yarattığı etkiyi kırabilmek üzere; olağanüstü bir çabayla algı yönetimine başlamıştır” ifadeleri kullanıldı.
‘İKTİDAR ORTAKLARININ BAŞÖRTÜSÜ TARTIŞMASINI ÇÖZMEK GİBİ BİR NİYETİ YOK’
İktidarın başörtüsü konusu üzerine yapılan tartışmaları çözmek niyetinde olmadığını, sürekli bir “istismar aracı” olarak gündemde tutmak niyetinde olduğunu ifade eden CHP, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın CHP’nin kanun teklifini "gollük pas" olarak nitelendirdiğini de hatırlatarak, teklife şu şekilde itiraz etti:
“Torba yasa yapma alışkanlığının sürdürüldüğü bu tutum, iktidar ortaklarının konsensus yoluyla çözümü mümkün olacak bir konuyu amacından saptırıp; başka tartışma alanları yaratmak suretiyle sorunun çözümünden yana olmadıklarını ortaya koymuştur. Dolayısıyla iktidar ortaklarının başörtüsü tartışmasını çözmek gibi bir niyetlerinin olmadığı ve konuyu sürekli bir siyasi istismar aracı olarak görmek istedikleri bir kez daha ortaya çıkmıştır.”
‘İKTİDARIN TEKLİFİ BAŞÖRTÜSÜ ÖRTMEYENLERİN KISITLANMASI SONUCUNU DOĞURUR’
İktidarın başörtüsü konusundaki teklifinin ikircikli bir tutum sergilediğinin ifade edildiği şerh metninde, “Teklifle ‘dini inanca’ dayalı olarak başörtüsüne güvence getirileceği iddia edilirken; başı açık olanlar bakımından hiçbir koruma sağlanmamaktadır” denildi.
İYİ Parti ile verdikleri ortak değişiklik önergesiyle dini inançla değil başka sebeplerle başını örtmek isteyenlerin ve başını örtmek istemeyenlerin haklarını korumayı amaçladıklarını ifade eden CHP’nin muhalefet şerhinde, iktidar ortaklarının önerdiği teklifin başörtüsü örtmeyenlerin kısıtlanması ve baskı altına alınması sonucunu doğuracağı belirtilerek şöyle devam edildi:
“Kadınlar, hangi sebeple başını örtmek istiyorsa örtmelidir, hangi sebeple başını açmak istiyorsa açmalıdır. Devlet, buna karışamaz. Temel hak ve özgürlüklerin esas olduğu ve korunduğu bir yönetim anlayışında; insan onurunu korumaya en yaraşır düzenleme, CHP ve İYİ Parti tarafından sunulan söz konusu önerge metninde temelini bulmaktadır. Aksi bir tutum; devlet tarafından, memurlar yahut geniş anlamda diğer kamu görevlileri marifetiyle, kadınların dini inancının varlığının-yokluğunun yahut yaşayış biçiminin sorgulanması ve kamusal alanda bir hizmeti arz ya da talep eden kimselerin keyfi biçimde farklı muamelelere muhatap kılınması neticesini doğuracaktır.”
41’İNCİ MADDEYE MACARİSTAN BENZETMESİ
AK Parti ve MHP’nin aile kurumunu düzenleyen 41. Madde ile ilgili değişiklik önerisinin hukuki mesnetlerden yoksun olduğunu ifade eden CHP, Macaristan’da yıllardır iktidarda olan Victor Orban’ın seçimler öncesinde LGBTİ+’lara ilişkin referandum düzenlediğini hatırlattı ve şöyle dedi:
“Bu türden bir tartışma konusu gündemde değilken; 27'nci yasama döneminin tamamlanmasına sayılı günler kala ve seçim takviminin belirlenmesine yönelik iradelerin oluştuğu bir ortamda, anılan düzenlemenin öngörülmesi, Macaristan'da yaşanan manipülatif örneğin ülkemizde de benzer sonuç doğurmasına yönelik bir çaba olarak karşımıza çıkmıştır.”
‘TARİHSEL FIRSAT KAÇTI’
CHP ve İYİ Parti tarafından sunulan önerge ile başörtüsü konusundaki her türlü tartışmanın ortadan kaldırılması ve teklifin Meclis'ten oy birliği ile kabul edilmesi olanağının bulunduğunu belirten CHP, “İktidar ortaklarının başörtüsü konusunu siyasi rant elde etmek için istismar aracı halinde tutmaya yönelik samimiyetsiz çabaları nedeniyle ne yazık ki bu tarihsel fırsat kaçırılmıştır” ifadelerini kullandı.
‘İKTİDAR BAŞÖRTÜSÜ MESELESİNİ OY DEVŞİRİLECEK ‘GOLLÜK PAS’ OLARAK GÖRMEYE DEVAM EDECEK’
Cumhurbaşkanı ve AK Parti’nin başörtüsü meselesini “siyaset pazarında oy devşirilecek bir ‘gollük pas’” olarak gördüğünü ve görmeye devam edeceğini ifade eden İYİ Parti’nin muhalefet şerhinde de başörtüsü teklifinin konunun paydaşlarınca demokratik platformlarda tartışılmadan gündeme getirildiği ifade edildi. Teklif metninin bir sır gibi kamuoyundan saklandığını da belirten İYİ Parti, “Tek adam yönetiminin -bu ucube sistemin- bir sonucu olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yasama sürecinde uzlaşma kültürünün geldiği noktanın da acı bir göstergesidir” ifadelerini kullandı.
‘AİLE MADDESİ BAŞÖRTÜSÜ MADDESİNE KUYRUK GİBİ EKLENMİŞ’
Teklifin aile kurumu ile ilgili 41’inci maddede de düzenlemeler öngördüğünü belirten İYİ Parti bu düzenlemelere ilişkin şu ifadeleri kullandı:
“Evliliğin ancak bir erkekle bir kadın arasında gerçekleşeceği hakkında mevzuatta bir eksiklik olmadığı, uygulamada hiçbir sorun yaşanmadığı, sadece anayasada altının çizildiği ifade edilmiş, adeta 2’nci madde 1’inci maddeye kuyruk gibi eklenmiş durumdadır. İki maddenin birbiri ile amaçsal ya da organik bir bağı ve uygulama açısından bir ilişkisi bulunmamaktadır.”
‘İKTİDAR PARTİSİ ‘BİZİM DEDİĞİMİZ ŞEKİLDE OLACAK’ DİRETMESİYLE YAKLAŞTI’
Şerh metninde kanun teklifindeki maddeler üzerine detaylı değerlendirmelere de yer veren İYİ Parti, başörtüsüne ilişkin düzenlemeler öngören 24. Maddede yapılması öngörülen değişikliklere ilişkin şu ifadeleri kullandı: “Partimiz, Anayasa Değişikliği Teklifi ile ilgili Anayasa Komisyonu görüşmelerine büyük bir hassasiyet ve özenle katılım ve katkı sağlamıştır. Komisyon gündemine getirilen, 24’üncü maddeye ilişkin teklifin, toplumda doğuracağı sakıncalar ayrıntılı olarak dile getirilmiş olmasına rağmen komisyonunun iktidar partisine mensup milletvekilleri alışageldikleri dil ve üslupla açıklamalarımızı, itirazlarımızı ve gerekçelerini dikkate almadan önerilerimizin hiçbirini dikkate almamış, uzlaşmadan uzak bir anlayışla yaklaşmışlardır. Çözüm odaklı yaklaşmak ve toplumun gerçeklerini görmek yerine, ‘bizim dediğimiz şekilde olacak’ diretmesiyle yaklaşmış ve kamuoyu nezdinde birtakım siyasi amaçlarla hareket etmeye devam edeceklerini göstermişlerdir.”
‘BAŞÖRTÜSÜNÜN BÖYLE BİR TEKLİFLE GÜNDEME GETİRİLMESİ, YAKLAŞAN SEÇİM GÜNDEMİNİ BELİRLEMEKTİR’
Komisyon görüşmelerinde iktidar partisi temsilcilerinin başörtüsü ile ilgili uygulamada da hiçbir sıkıntı yaşanmadığını sıklıkla ifade ettiğini belirten İYİ Parti, hazırladığı muhalefet şerhinde, “Dini inanç ve vicdan hürriyetinin siyasi istismar konusu yapılmasının önüne geçilmelidir” denildi ve şöyle devam edildi:
“Başörtüsü toplumun kapanmış bir yarasıdır. İnancı doğrultusunda, hür bir şekilde yaşamak, evrensel olarak, bireyin en temel hakkıdır. Elbette, bizim insanımızın da hakkıdır. Anayasa ve mevzuatta hiçbir boşluk olmamasına rağmen, başka problemler doğurabilecek bir teklif gündemdedir. Komisyon görüşmeleri neticesinde görülmüştür ki; başörtüsü meselesinin böyle bir Teklifle gündeme getirilmesi, yaklaşan seçim gündemini belirlemek ve propaganda yaratmanın ötesinde bir hak ve özgürlük arayışı değildir.”
‘KADIN – ERKEK EVLİLİĞİ DIŞINDA BİR EVLİLİK TALEBİ YOK’
Ailenin korunması ve çocuk haklarını düzenleyen 41’inci maddedeki düzenlemelere ilişkin değerlendirmelere de yer veren İYİ Parti, bu maddenin üç kez değişikliğe uğradığını hatırlattı. Mevcut teklifle evlilik birliğinin ancak kadın ve erkeğin evlenmesiyle kurulabileceği ibarelerinin eklenmesinin öngörüldüğünü hatırlatan İYİ Parti, “Bugüne kadar Türk milletinde kadın-erkek dışında bir evlilik birliği kurulmamıştır. Kamuoyunda böyle bir talep dahi yoktur. Mevcut hükümlerde böyle evliliklere cevaz veren bir düzenleme yoktur. Türk milletinin kültüründe de böyle bir anlayış yoktur” ifadelerini kullandı.
‘ENERJİMİZİ ŞİDDETİ, TACİZİ, KADIN CİNAYETLERİNİ ÖNLEMEYE HARCAMALIYIZ’
Aile ve evlilik kurumunun her türlü tehlike, tehdit ve sapkın akımlardan güçlü şekilde korunmasının AK Parti ve MHP’nin teklifiyle mümkün olmadığını ifade eden İYİ Parti şerhinde, “Burada çocuk gelinleri, küçüğün istismarını, kadına karşı şiddeti, kadın cinayetlerini önleyecek, azaltacak herhangi bir düzenleme de söz konusu değildir. Önemli olan, kadınların öldürülmekten, şiddetten, tacizden, her türlü mobbingden amasız fakatsız şartsız korunmasıdır. Asıl kanayan yaralar, gerçek gündem bu konulardır. Enerjimizi bu sorunları çözmek için harcamalıyız” dedi.
'İKTİDAR TARİHİ FIRSATI ELİNİN TERSİYLE İTTİ'
İktidar ve ortağının, başörtü meselesini sonsuza dek ülke gündeminden çıkarma önerisini ve kendilerinin bu konudaki katkılarını görmezden geldiğini belirten İYİ Parti, “Bu teklifin TBMM ‘de tam bir uzlaşı içinde, beş yüzün üzerinde bir oyla geçmesi mümkünken, bu tarihi fırsat elinin tersiyle itmiştir” ifadesini kullandı.
