Cıkıklarda İlk Yardım
Ceşitleri :
Kapalı kırık; deri butunluğunun bozulmadığı, cevre dokuların cok fazla zarar gormediği kırıklardır
Acık kırık; kırık kemik uclarının gorulebildiği, cevre dokuların zarar gorduğu kırıklardır
Kırıkta belirti ve bulgular :
Ağrı,
Morarma, curuk, şişlik
Şekil bozukluğu (deformite), simetride bozulma,
Hareket edememe, hareket kısıtlanması
Kırıkta İlkyardım :
* Kanama varsa kontrol altına alınır, yara varsa kapatılır
* Kırığın cevre dokulara zarar vermemesi icin ekstremite (kol veya bacak) desteklenir
DESTEK (ATEL) : Kırığı tespit etmek ( hareket etmesini onlemek ) amacı ile kullanılan tahta parcası, mukavva, sert karton, yastık ucgen sargı bezi gibi malzemelere verilen genel ad
Desteklerken (Atellerken) Dikkat Edilecek Hususlar :
Kırık parcalara kesinlikle dokunulmaz veya iceri yerleştirilmeye calışılmaz
Kırığın ustunde ve altında yer alan eklemler de desteklenir ( atele dahil edilir; ornek )
Uclara doğru (el ve ayaklar vucudun uc noktalarıdır) tum eklemler desteklenir
* Şişlik ve odemi onlemek uzere kol veya bacak yercekiminden kurtarılır (kol ise kalp seviyesinde tutulur, bacak ise uzatılır)
* Ağrı şiddetli ise ve kişi kendi icebilecek durumdaysa ağrı kesici verilebilir
CIKIK : Eklemi oluşturan kemiklerden birinin yerinden ayrılmasıdır Ligament ve kapsul yaralanması gibi ciddi sorunlar ortaya cıkabilir Eklem yuzeyleri birbirinden tamamen ayrılmış kemik ucları değişik pozisyonlarda kilitlenmiş olabilir Herhangi bir hareket hem cok guctur hem de ağrılıdır
Cıkmaya en yatkın eklemler: parmak, omuz, dirsek, kalca, ayak bileği ve cene eklemleridir
Belirti ve bulgular :
Şekil bozukluğu,
Hareketle artan ağrı,
Morarma, şişlik,
Hareket kısıtlanması veya kaybı
Cıkıkta İlkyardım :
* Hareket etmemesi icin desteklenir Desteklerken kıvrılma varsa ve acılmıyorsa zorlanmaz, bulunduğu halde tespit edilir
* Ağrı kesici verilebilir
* Hastaneye goturulur
Sayfa Başı
BURKULMA: Eklemin normal hareket sınırının otesine bukulmesi ve gerilmesi sonucu, kapsul ve ligamentlerin zedelenmesi veya yırtılmasıdır Daha ziyade diz, ayak ve el bileğinde meydana gelir
Bulguları :
Hassasiyet, şişlik, morluk, ağrı, harekette kısıtlanma
Burkulmada İlkyardım :
* Ekstremite (kol veya bacak) hareket ettirilmez, dinlendirilir
* Yukseğe kaldırılır (yercekiminden kurtarılır)
* Morarma ve şişliği onlemek uzere soğuk uygulama yapılır Olayın uzerinden birkac saat gecmişse, soğuk uygulamanın yararı yoktur, bu durumda şişlik, morluk ve ağrıyı azaltmak uzere sıcak uygulama yapılabilir
Soğuk uygulama icin : buz torbasına veya sağlam bir plastik torbaya buz parcaları konup, havluya ya da bir yastık kılıfına sarıldıktan sonra burkulan kısma yerleştirilir
Sıcak uygulama icin : Derin bir kaba ılıksıcak arası su konur ve burkulan kısım icinde 15 dakika kadar bekletilir Gunde birkac kez yapılacak bu uygulama iyileşene kadar tekrarlanabilir Ya da sıcak su icinde ıslatılmış sıkılmış havlu ile bolge sarılır hemen soğumaması icin uzerine naylon ortulebilir
Cıkmış bir kemiği, eklem boşluğuna ancak yetkili ve deneyimli bir kişi yeniden yerleştirebilir Yetkisiz kişilerce yapılan denemeler ise damarsinir sıkışmalarına, eklem bağlarının duzelemeyecek olcude tahrip olmasına, sık sık cıkığın tekrar etmesine (alışkanlık cıkığı) neden olabilir İlkyardımcın gorevi, yetkili ve deneyimli bir sağlıkcıya ulaşana kadar cıkık eklem bolgesini hareketsiz hale getirmektir Bu amacla askı, atel ve sargı uygulamaları yapılır
Ceşitleri :
Kapalı kırık; deri butunluğunun bozulmadığı, cevre dokuların cok fazla zarar gormediği kırıklardır
Acık kırık; kırık kemik uclarının gorulebildiği, cevre dokuların zarar gorduğu kırıklardır
Kırıkta belirti ve bulgular :
Ağrı,
Morarma, curuk, şişlik
Şekil bozukluğu (deformite), simetride bozulma,
Hareket edememe, hareket kısıtlanması
Kırıkta İlkyardım :
* Kanama varsa kontrol altına alınır, yara varsa kapatılır
* Kırığın cevre dokulara zarar vermemesi icin ekstremite (kol veya bacak) desteklenir
DESTEK (ATEL) : Kırığı tespit etmek ( hareket etmesini onlemek ) amacı ile kullanılan tahta parcası, mukavva, sert karton, yastık ucgen sargı bezi gibi malzemelere verilen genel ad
Desteklerken (Atellerken) Dikkat Edilecek Hususlar :
Kırık parcalara kesinlikle dokunulmaz veya iceri yerleştirilmeye calışılmaz
Kırığın ustunde ve altında yer alan eklemler de desteklenir ( atele dahil edilir; ornek )
Uclara doğru (el ve ayaklar vucudun uc noktalarıdır) tum eklemler desteklenir
* Şişlik ve odemi onlemek uzere kol veya bacak yercekiminden kurtarılır (kol ise kalp seviyesinde tutulur, bacak ise uzatılır)
* Ağrı şiddetli ise ve kişi kendi icebilecek durumdaysa ağrı kesici verilebilir
CIKIK : Eklemi oluşturan kemiklerden birinin yerinden ayrılmasıdır Ligament ve kapsul yaralanması gibi ciddi sorunlar ortaya cıkabilir Eklem yuzeyleri birbirinden tamamen ayrılmış kemik ucları değişik pozisyonlarda kilitlenmiş olabilir Herhangi bir hareket hem cok guctur hem de ağrılıdır
Cıkmaya en yatkın eklemler: parmak, omuz, dirsek, kalca, ayak bileği ve cene eklemleridir
Belirti ve bulgular :
Şekil bozukluğu,
Hareketle artan ağrı,
Morarma, şişlik,
Hareket kısıtlanması veya kaybı
Cıkıkta İlkyardım :
* Hareket etmemesi icin desteklenir Desteklerken kıvrılma varsa ve acılmıyorsa zorlanmaz, bulunduğu halde tespit edilir
* Ağrı kesici verilebilir
* Hastaneye goturulur
Sayfa Başı
BURKULMA: Eklemin normal hareket sınırının otesine bukulmesi ve gerilmesi sonucu, kapsul ve ligamentlerin zedelenmesi veya yırtılmasıdır Daha ziyade diz, ayak ve el bileğinde meydana gelir
Bulguları :
Hassasiyet, şişlik, morluk, ağrı, harekette kısıtlanma
Burkulmada İlkyardım :
* Ekstremite (kol veya bacak) hareket ettirilmez, dinlendirilir
* Yukseğe kaldırılır (yercekiminden kurtarılır)
* Morarma ve şişliği onlemek uzere soğuk uygulama yapılır Olayın uzerinden birkac saat gecmişse, soğuk uygulamanın yararı yoktur, bu durumda şişlik, morluk ve ağrıyı azaltmak uzere sıcak uygulama yapılabilir
Soğuk uygulama icin : buz torbasına veya sağlam bir plastik torbaya buz parcaları konup, havluya ya da bir yastık kılıfına sarıldıktan sonra burkulan kısma yerleştirilir
Sıcak uygulama icin : Derin bir kaba ılıksıcak arası su konur ve burkulan kısım icinde 15 dakika kadar bekletilir Gunde birkac kez yapılacak bu uygulama iyileşene kadar tekrarlanabilir Ya da sıcak su icinde ıslatılmış sıkılmış havlu ile bolge sarılır hemen soğumaması icin uzerine naylon ortulebilir
Cıkmış bir kemiği, eklem boşluğuna ancak yetkili ve deneyimli bir kişi yeniden yerleştirebilir Yetkisiz kişilerce yapılan denemeler ise damarsinir sıkışmalarına, eklem bağlarının duzelemeyecek olcude tahrip olmasına, sık sık cıkığın tekrar etmesine (alışkanlık cıkığı) neden olabilir İlkyardımcın gorevi, yetkili ve deneyimli bir sağlıkcıya ulaşana kadar cıkık eklem bolgesini hareketsiz hale getirmektir Bu amacla askı, atel ve sargı uygulamaları yapılır