Dünyamızın uydusu olan Ay hakkındaki çalışmalar son hızla devam ettiriliyor. Bu bağlamda NASA, 1972 yılındaki Apollo görevinin ardından Artemis görevini gerçekleştirmeye hazırlanıyor. Hatta şirket, bu görevde astronotları kalkış alanına taşıyacak bir araç arayışına bile girmişti. Ülkemizde bile Türkiye Uzay Ajansı’ndan yetkililer Ay görevleri hakkında açıklamalar yapmıştı.
Herkes söz konusu uydumuz hakkında çalışmalar gerçekleştirip, oluşumu ve toprak yapısı hakkında bilgiler elde etmeyi amaçlarken Çin’den daha önce bildiğimiz bazı şeyleri yıkan bir gelişme geldi. Bilgilere göre araştırmacılar, geçtiğimiz yılın sonlarında gerçekleştirdikleri görevde bilinen en genç Ay kayası örneğini buldu.
En genç örnek, 1,97 milyar yaşında (daha önce 3 milyar olduğu düşünülüyordu)
2020’nin aralık ayında Çin Ulusal Uzay Ajansı tarafından gerçekleştirilen Chang’e-5 isimli görevde elde edilen örnekler; Çinli, Avustralyalı, İsveçli ve ABD’li araştırmacılar tarafından incelendi. Toplamda 1,7kg Ay örneğinin Dünya’ya getirildiği görev, 1976’da yapılandan bu yana bir ilk olma özelliğini de taşıyor.
Bu görevle elde edilen örnekler, yüksek çözünürlüklü hassas iyon mikroprobuyla (SHRIMP) incelendi. 1970’lerde getirilen ilk Apollo örnekleri incelenirken kullanılan tekniklerin üzerine koyarak ilerlendi.
Çalışmaların sonunda ise bu volkanik kayaların 1,97 milyar yaşında olduğu öğrenildi. Bu da kendilerini daha önce keşfedilen tüm Ay materyallerinden daha genç yapıyor.
Ay üzerindeki volkanik aktivite 3 ile 4 milyar yıl öncesinde gerçekleşmişti:
Ay’ın ilk oluştuğu zamanlarda volkanik aktiviteler -tıpkı gezegenimizde olduğu gibi- oldukça yoğundu. Fakat daha önce elde edilen volkanik kaya örneklerini ve Ay kaynaklı meteorit kalıntılarını inceleyen bilim insanları, bu volkanik aktivitelerin çoğunun 3 ile 4 milyar yıl önce gerçekleştiğini söylüyor.
Volkanik aktivitelerin gerçekleşmesi için doğal olarak gezgenin içinde bir ısı hareketinin olması gerekir. Ay için de bu aktivitenin 2 milyar yıldan çok önce kaybedildiği düşünülüyordu. Bu da “Madem ısı aktivitesi çok önceden ortadan kalktı, bu volkanik örnekler nasıl 2 milyar yaşında?” gibi soruları doğuruyor.
Devam etmekte olan çalışmaların ana odağı bu soruya ışık tutmak. Söz konusu çalışmayla birlikte hem Güneş sistemimiz hem de diğer gezegenlerdeki örnekler hakkındaki bilgi birikimimiz büyük ölçüde artacak. Konu hakkındaki gelişmeleri sizlere aktarıyor olacağız.