Sorumluluk bilinci, aşamalı olarak gelişen bir beceridir. Hayat ile ilgili öğrenilen tüm diğer beceriler gibi, sorumluluk sahibi olmak için de pratik yapmak gerekir. Sorumluluk duygusunu geliştirmek için anne-babanın; yaşına, cinsiyetine ve kişisel özelliklerine uygun görevleri çocuğun yapmasına fırsat vermesi, istenilen davranışlar için model oluşturması ve çocuğun gösterdiği olumlu davranışları pekiştirmesi gerekir. Ailede sorumluluk bilincini kazanmayan çocuğa ileri yıllarda bunu kazandırmak çok zor bir iştir.
Özellikle şehirli modern çekirdek ailelerde çocuklar sorumluluklarıyla çok geç yaşta karşılaşmaktalar. Örneğin; Dört yaşında bir çocuk çorbasını çok rahat kendi içebilir. Ama dökme ihtimali vardır. Bununla beraber çocuklar genellikle annelerinin sabrını taşıracak kadar yavaş yerler. Çocuğun etrafı kirletmesini istemeyen ve bir an önce yemek faslını bitirmesini ve sofrayı toplamayı düşünen anne çocuğa yemeğini yedirdiğinde bilinçaltına verdiği mesaj: "Ben yemeğimi kendim yiyemem, annem yedirir. Yemeği yiyecek beceriye sahip değilim." dir.
ÇOCUĞA SORUMLULUK DUYGUSU NASIL KAZANDIRILIR?
Anne-babalar için çocuklarının sorumluluk sahibi olması, daha çok okul hayatı ile birlikte gündeme gelir. Eşyalarına sahip çıkmak, ev ödevlerini yapmak, ders çalışmak bir çocuğun sahip olması gereken en temel sorumluluklardır. Ancak küçük yaştan itibaren sorumluluk bilincini geliştirmek için fırsat verilmemiş çocuğun, sorumluluk bilincini geliştirmek için okul yıllarını beklemek, anne-babaların hayal kırıklığı yaşamalarına neden olabilir.
Oysa küçük yaşlardan itibaren, çocuğun döküp saçacağını bile bile ona kendi başına yemek yemesine fırsat tanıma, döktüğü oyuncaklarını toplamasını bekleme, kendi odası ve yatağını kabullenmesini sağlama sorumluluk alma sürecinde çocuğu cesaretlendirir ve olumlu yol kat etmesini sağlar.
YAŞINA UYGUN GÖREVLER VERİN
Çocukların 2 ve 4 yaş arası alabilecekleri sorumluluklar
Sofrada tek başına yemeğini yemek,
Tek başına uyumak,
El – yüz temizliğini yapabilmek,
Dişlerini fırçalamak,
Yardımla giyinmek ve soyunmak,
Kirli kıyafetlerini sepete atmak,
Kıyafet seçimi, hazırlanacak yemek, gezmeye gidilecek yer gibi konularda karar sürecine katılmak,
Oyun oynarken nerede olacağını anne babasına söylemek,
Oyuncaklarını toplamak,
Oyuncaklarını korumak,
Kitap, dergi ve gazeteleri yerine kaldırmak,
Anne babaların basit getir götür işlerini yapmak,
Yemek masasına peçete ve kırılmayacak malzemeleri koymak
Çocukların 5 yaşında alabilecekleri sorumluluklar
Eşyalarına iyi bakmak,
Temiz kıyafetlerini çekmeceye ya da dolaba yerleştirmek,
Üzerinden çıkardığı kıyafetleri katlayabilmek ve dolabına kaldırmak,
Saçlarını taramak,
Yemeğini yedikten sonra tabağını kaldırmak,
Basit yiyeceklerin hazırlanmasına yardım etmek,
Oyuncaklarını toplamak
Çocukların 6 yaşında alabilecekleri sorumluluklar
Tek başına giyinip soyunmak,
Sofranın hazırlanmasına ve toplanmasına yardım etmek,
Yanlışlıkla döktüklerini toplamak,
Evin toplanmasına yardım etmek,
Çiçekleri sulamak,
Sebzeleri yıkamak,
Kendi ayakkabılarını bağlamak
Çocukların 7 yaşında alabilecekleri sorumluluklar
Çantasını hazırlamak,
Ödevlerini yapmak,
Kitaplarını korumak,
Televizyon izleme saatine uymak,
Alışverişe yardım etmek
Çocukların 8 yaşında alabilecekleri sorumluluklar
Hatırlatmadan öz bakımını yapmak,
Yardım almadan banyo yapmak,
Yardım almadan kurulanmak,
Odasını toplamak,
Odasını, dolabını, yatağını ve çalışma masasını düzenli tutmak,
Okuldan gelen mesajları anne babasına iletmek,
Dersleriyle ilgili sorumlulukları almak, kimseye söylemeden derslerini düzenli bir şekilde yapmak
Çocukların 9 yaşında alabilecekleri sorumluluklar
Peçeteleri katlayıp masayı tam olarak hazırlamak,
Kimse söylemeden okul giysilerini değiştirmek,
Basit bazı tarifleri yemek tariflerini okuyup yemek yapımında yardımcı olmak,
Kardeşleri varsa onlarla ilgilenmek (yemek yemesine, giyinmesine yardım etmek vb.),
Çocukların 10 yaşında alabilecekleri sorumluluklar
Kendi yatak çarşaflarını değiştirmek,
Çamaşır makinesini çalıştırmak,
Yardım almadan bulaşık makinesini yerleştirmek ve çalıştırmak,
Listelenmiş malzemeleri bakkaldan kendi başına almak,
Kendi randevularını (dişçi, antrenman gibi) takip etmek,
Doğum günü ya da özel günleri planlamak,
Basit yaralanmalarla başa çıkmak,
Kimse söylemeden belirli görevleri yerine getirmek,
Para biriktirip uzun vadede almak istediklerini planlamak