Ne yazık ancak biz anne ve babalar ya da özet olarak toplumun bütün fertleri, çocuklarımıza iyi örnekler olmaktan uzakta davranmaktayız Geleceğimizi dikkate almak yerine bugünü kurtarmak peşindeyiz Ama nereye değin ?
Yalan nedir ? Yalan, insanları blöf yapmak amacı ile uydurulmuş kasıtlı tavır ya da sözdür Bir davranış ya da sözün yalan olarak değerlendirilebilmesi için düşünülmüş olması, kasti olması ve belli bir amaca yönelik olması gerekir Özet Olarak açıklama edecek olursak, amaç başkalarını aldatmaktır
Çocuğun yalan söylemeye başlaması, kişiliğinin bozulmaya başlaması çağırmak hiç de olumsuz bir hafıza olmaz Çocuktaki yalancılık üzerinde durulmaz, engel olunmaz ise, çocuk yalan söylemeden fayda görmeye başlarsa, büyüdüğü vakit toplum içerisinde zararlı alışkanlıklara sahip fertlerden biri olacağını unutmamak gerekir
Yalan söylemede çocuğun hangi yaş grubunda olduğu önemlidir Beş yaşına değin yalan söylemenin artı bir önemi yoktur Hatta çocuklarımızın bu yaşa dek söylediklerine yalan bile denemez Bu yaşta çocuklarımızın yanlışlarından bahsedilebiliriz Doğruyu ya da yanlışı bile tamamiyle ayırt edemediklerinden laf edebiliriz Altı yedi yaşına değin ise çocuklar bir konuyu bütünüyle açıklayamazlar Genelde konuyu büyütürler veya abartırlar Örneğin televizyonda izlediği bir fili ilk kez görmüş bir çocuk apartman değin büyüktü diye açıklayabilir Bu çocuktaki eksik, çok, küçük, büyük kavramlarının demin tam olarak öğrenilmediğinden ileri gelebilmektedir
Yalanının bir fazla çeşidinden bahsetmek mümkündür Bunlardan bazıları şunlardır :
1 Taklit yalanları : Çocukları eğlendirmek için, onların ilgilerini sürüklemek için büyükler göre söylenenlerin çocuk tarafından gerçekmiş gibi algılanmasıdır Çocuklar anne ve babalarını, etraflarındaki öteki insanları misal alırlar Bu insanların yaptıkları hatalardan habersizdirler Annebaba ve büyüklerin, çocukların kendilerini örnek aldıklarını unutmadan davranmaları gerekir
2 Gerçek Dışı yalanlar : Bu yalanlar erken çocukluk döneminde, mektep çağına gelmemiş çocuklarda görülür Düş ile gerçeği ayırt edemediğinden yalan söyler Hayvanlar ile konuşur, oyunlarında, size bir fazla şey icat ettiğini bildiren davranışlarda bulunur Duyduklarının etkisinde kalarak, bunları gördüğünü söyleyebilir Bir çok gerçek dışı uydurmadan bahsedebilir Çok fazla gerçek dışı konudan bahsederler bu dönemdeki çocuklar Anne ve babaların bu konuda çocuklarına reel ile gerçek dışı uygun bir şekilde anlatmaları gerekir Mesela çizgi filmlerdeki gerçek olmayan olaylar ve canlılar için bu konuda çocuğun dikkati çekilmeli ve bu inanılır bir şey midir ? Sorusu sorulmalıdır Çocuğun düşünmesi sağlanmalıdır
3 Abartma yalanları : Abartı çocuklarda epeyce sık görülen bir özelliktir Çevresinde yaşamış insanların bu konuda etkisi oldukça fazladır Çocuklar duydukları ve gerçeğini bilmedikleri şeyleri, sizleri korkutmak veya coşturmak için biraz daha abartır İlgiyi üzerine çekmek isteyebilir Abartılı yada fazla hayali çizgi filmleri, dizi yada filmlerin izletilmemesi de yararlı olacaktır
4 Sosyal yalanlar : Toplumumuzda en çok görülen yalan türüdür Çocuklar bu yalanları daha çok anne ve babalarından öğrenirler Mesela sağlıklı olmanıza karşın sizi ziyafet ettikleri yere, rahatsızım diyerek katılmamanız ya da çocuğunuzun öğretmeni sizi okula çağırdığında, çocuğunuza ( hiç de işiniz yokken ), bugün okula babam gelemeyecek, çünkü çok işi var diye söyletmeniz Keza de bu yalanı çocuğunuzun söylemesini istemeniz Çocuğunuza daha önce yerine getirmek için laf verdiğiniz halde değişik mazeretler ileri sürerek, söz verdiklerinizi yapmamanız Bu örnekleri çoğaltmak olası Anne ve babaların bu konuda neler yapabileceklerine gelince : Bu yalanları bari çocukların yanında söylemeyin Bir kez daha hatırlatıyorum, çocuklarımız bizi taklit edeceklerdir Canları istemedikleri bir şeyi yapmak içinde sizin gibi mazeretler ileri süreceklerdir Özetle ifade edecek olursak keza kendimiz anne ve babalar olarak yalan söyleyeceğiz ayrıca de çocuklarımız yalan söyleyince cezalandırmaya, nasihat etmeye kalkacağız Olmaz natürel fakat Sosyal yalanlar fazla gerekli kalmadıkça söylenmemelidir Çocukların yanına ise asla böyle bir davranışa başvurulmamalıdır Bu tür davranışlar millet arasındaki ilişkileri zedeleyen ve güven duygusunu yok eden negatif tutumlardır
5 Savunma yalanları : Çocukların ve gençlerin kendilerini gözetmek için söyledikleri yalanlardır Çocuklarından çok artı şey isteyen yada onların olmalarını bekleyen ailelerde daha yoğun olarak görülebilmektedir Çocukları pozitif zorlarsanız, onlar da bu tür savunma yalanlarına başvuracaklardır Kusur yaptıkları vakit dövmek ve cezalandırmak yerine, onların kendilerini açıklama etmelerine olanak verilmelidir Fazla fazla belirli değilseniz çocuklarınızı itham etmeyiniz, yalan söylüyorsun demeyiniz Ne dek çok ithamda bulunursanız, çocuğunuzda pek fazla savunma yalanlarına başvuracaktır Daha kötüsü bu davranışın çocuğunuzda alışılmışlık halini alacaktır Çocuğunuzu bu davranışlardan ala koymanın yolu, onu her hatasında cezalandırmak yerine, müşterek güven duygusunu geliştirmektir
6 Dikkat çekme yalanları : Çocuklar çok zaman uyarı çekmek için yalana başvururlar Ödevini yapmayan bir çocuk, “ödevimi yaptım hem de okulda yaptım diyebilir Yada sofraya otururken elini yıkamadığını bildiğiniz halde size, “elimi yıkadım diyebilir Çocuklar anne, baba ya da öğretmenlerinin dikkatini çekmek için bu nesil davranışlarda bulunabilirler Bu tavır çocuğun, sizin ilginize muhtaç olduğunu, sizin yeteri kadar ilgilenemediğinizi gösterir
7 TakdirMükafat yalanları : Başkalarının beğenisi amacı ile söylenen yalanlardır Takdir ve mükafat insanın yaratılışında vardır Esas bir ihtiyaç olan bu davranışları adi olarak görmeyen, bu davranışları için yeteri dek başarı gösteremeyen çocuklar, yalanlara başvuracaklardır Bu cins yalanlara başvurmanın sebepleri aralarında şunları sayabiliriz :
• Çocuklardan beklentilerin fazlalığı
• Yapamayacakları şeylerin istenmesi
• Çocukların başarısız olmalarına etken olarak söyledikleri, ( mesela başarısızlığı için öğretmenini suçlaması ) uydurduklarının incelenmemesi vb
Bu tür yalanların daha pozitif söylenmesine neden olabilir Bunun için çocukların olduğu gibi kabullenilmesi ve bir fazla yönden tanınması gerekir
8 İnadına söylenen yalanlar : Sevilmeyen kimseler için yada birisini çileden çıkarmak amacı ile söylenen yalanlardır Çocuklar istemedikleri yada hiddet duyguları besledikleri kişiyi sıkmak, istediği işi yapmamak için dağıtılmış bahaneler ileri sürebilmektedirler Öğretmen ile öğrenciler arasında epeyce görülen bir tutum şeklidir “Ödevini yaptın mı ? Diye soran öğretmene farklı alanlara yönlendirilmiş bahanelerle ödevini yapamadığını çocuk belirtebilir
9 İntikam yalanları : Çocukların, karşılarındaki insanlardan intikam olmak amacı ile başvurdukları yalanlardır Burada çocuk, sevmediği, hoşlanmadığı yada istediği davranışları yapmasını engelleyen kişileri baskı duruma sokmak, sıkmak, sinirlendirmek için yalan söyler Mesela, internet kafeye gitmemesini istediğiniz çocuğunuz kazanç, bugün internet kafeye gittim diyebilir Burada hedef sizi çileden çıkartmaktır Bu yalanın nedeni genellikle kıskançlık duygusudur Anne, babanın kardeşler arasında ayrıcalık yapması, kıskançlık uyandıracak davranışlarda bulunması bu tür yalanların sebepleri arasında sayılabilir Öğretmenlerin sınıflarında fark yapmaları, çocukların öğretmeni hakkında yalan söylemelerine yol açabilir Bunun için çocuklar arsında imtiyaz hissini uyandıracak davranışlardan kaçınmak anne, baba ve öğretmenlerin görevi olmalıdır Çocuklarımıza sık sık sevdiğimizi söylemeli sohbet etmeli, onlara layık verdiğimizi davranışlarımızla da göstermeliyiz
10 Üstünlük yalanları : Bu cins yalanlar başkalarından çıkar ve avantaj beklenildiği zamanlarda sık olarak söylenmektedir Maalesef toplumumuzda en çok görülen yalanlardandır Seçim meydanlarında çok duyarız böyle sözleriMaalesef bu cins davranışları çocuklarımıza açıklamak hiç de basit yok bundan başka bunu her akşam televizyonda izlenen müsabaka programlarında görüyoruz Yarışmacılar ödülleri alabilmek için ne kadar yalvarıyorlar ve hatta yalan sözlerle, yarışmayı sunan kişiyi ne değin çok sevdiklerini söylüyorlar Çocuk bunları görüyor Toplumumuzu temelden sarsacak özellikte, hatta tüm kurumlarımızı güvensiz ülkü getirebilecek bu tür tavır bozukluklarının, çocukluk ve gençlik döneminde bu tür yalanlarla başladığını unutmamalıyız
11 Patolojik yalanlar : genel olarak çocuklarda, ergenlik döneminin ilk yıllarında görülen yalanlardır Yalan söyleyen çocuğa hiç bir fayda sağlamayan fakat gerçi düşünülerek planlanmış yalanlardır çoğunlukla okuldan kaçma, evden kaçma ve hırsızlık ile ilgili oldukları görülebilir Tedavisi yapılmaz ise bir yaşam boyu sürebilir Geniş bir çözümleme ile ve bu konudaki uzman şahısların yardımı ile tedavisi yapılabilir Böyle bir durumda okul psikolojik danışmanları ve uzman kişilerden takviye almak için anne ve babalar şüphesiz çekinmemelidirler
*
Yalan nedir ? Yalan, insanları blöf yapmak amacı ile uydurulmuş kasıtlı tavır ya da sözdür Bir davranış ya da sözün yalan olarak değerlendirilebilmesi için düşünülmüş olması, kasti olması ve belli bir amaca yönelik olması gerekir Özet Olarak açıklama edecek olursak, amaç başkalarını aldatmaktır
Çocuğun yalan söylemeye başlaması, kişiliğinin bozulmaya başlaması çağırmak hiç de olumsuz bir hafıza olmaz Çocuktaki yalancılık üzerinde durulmaz, engel olunmaz ise, çocuk yalan söylemeden fayda görmeye başlarsa, büyüdüğü vakit toplum içerisinde zararlı alışkanlıklara sahip fertlerden biri olacağını unutmamak gerekir
Yalan söylemede çocuğun hangi yaş grubunda olduğu önemlidir Beş yaşına değin yalan söylemenin artı bir önemi yoktur Hatta çocuklarımızın bu yaşa dek söylediklerine yalan bile denemez Bu yaşta çocuklarımızın yanlışlarından bahsedilebiliriz Doğruyu ya da yanlışı bile tamamiyle ayırt edemediklerinden laf edebiliriz Altı yedi yaşına değin ise çocuklar bir konuyu bütünüyle açıklayamazlar Genelde konuyu büyütürler veya abartırlar Örneğin televizyonda izlediği bir fili ilk kez görmüş bir çocuk apartman değin büyüktü diye açıklayabilir Bu çocuktaki eksik, çok, küçük, büyük kavramlarının demin tam olarak öğrenilmediğinden ileri gelebilmektedir
Yalanının bir fazla çeşidinden bahsetmek mümkündür Bunlardan bazıları şunlardır :
1 Taklit yalanları : Çocukları eğlendirmek için, onların ilgilerini sürüklemek için büyükler göre söylenenlerin çocuk tarafından gerçekmiş gibi algılanmasıdır Çocuklar anne ve babalarını, etraflarındaki öteki insanları misal alırlar Bu insanların yaptıkları hatalardan habersizdirler Annebaba ve büyüklerin, çocukların kendilerini örnek aldıklarını unutmadan davranmaları gerekir
2 Gerçek Dışı yalanlar : Bu yalanlar erken çocukluk döneminde, mektep çağına gelmemiş çocuklarda görülür Düş ile gerçeği ayırt edemediğinden yalan söyler Hayvanlar ile konuşur, oyunlarında, size bir fazla şey icat ettiğini bildiren davranışlarda bulunur Duyduklarının etkisinde kalarak, bunları gördüğünü söyleyebilir Bir çok gerçek dışı uydurmadan bahsedebilir Çok fazla gerçek dışı konudan bahsederler bu dönemdeki çocuklar Anne ve babaların bu konuda çocuklarına reel ile gerçek dışı uygun bir şekilde anlatmaları gerekir Mesela çizgi filmlerdeki gerçek olmayan olaylar ve canlılar için bu konuda çocuğun dikkati çekilmeli ve bu inanılır bir şey midir ? Sorusu sorulmalıdır Çocuğun düşünmesi sağlanmalıdır
3 Abartma yalanları : Abartı çocuklarda epeyce sık görülen bir özelliktir Çevresinde yaşamış insanların bu konuda etkisi oldukça fazladır Çocuklar duydukları ve gerçeğini bilmedikleri şeyleri, sizleri korkutmak veya coşturmak için biraz daha abartır İlgiyi üzerine çekmek isteyebilir Abartılı yada fazla hayali çizgi filmleri, dizi yada filmlerin izletilmemesi de yararlı olacaktır
4 Sosyal yalanlar : Toplumumuzda en çok görülen yalan türüdür Çocuklar bu yalanları daha çok anne ve babalarından öğrenirler Mesela sağlıklı olmanıza karşın sizi ziyafet ettikleri yere, rahatsızım diyerek katılmamanız ya da çocuğunuzun öğretmeni sizi okula çağırdığında, çocuğunuza ( hiç de işiniz yokken ), bugün okula babam gelemeyecek, çünkü çok işi var diye söyletmeniz Keza de bu yalanı çocuğunuzun söylemesini istemeniz Çocuğunuza daha önce yerine getirmek için laf verdiğiniz halde değişik mazeretler ileri sürerek, söz verdiklerinizi yapmamanız Bu örnekleri çoğaltmak olası Anne ve babaların bu konuda neler yapabileceklerine gelince : Bu yalanları bari çocukların yanında söylemeyin Bir kez daha hatırlatıyorum, çocuklarımız bizi taklit edeceklerdir Canları istemedikleri bir şeyi yapmak içinde sizin gibi mazeretler ileri süreceklerdir Özetle ifade edecek olursak keza kendimiz anne ve babalar olarak yalan söyleyeceğiz ayrıca de çocuklarımız yalan söyleyince cezalandırmaya, nasihat etmeye kalkacağız Olmaz natürel fakat Sosyal yalanlar fazla gerekli kalmadıkça söylenmemelidir Çocukların yanına ise asla böyle bir davranışa başvurulmamalıdır Bu tür davranışlar millet arasındaki ilişkileri zedeleyen ve güven duygusunu yok eden negatif tutumlardır
5 Savunma yalanları : Çocukların ve gençlerin kendilerini gözetmek için söyledikleri yalanlardır Çocuklarından çok artı şey isteyen yada onların olmalarını bekleyen ailelerde daha yoğun olarak görülebilmektedir Çocukları pozitif zorlarsanız, onlar da bu tür savunma yalanlarına başvuracaklardır Kusur yaptıkları vakit dövmek ve cezalandırmak yerine, onların kendilerini açıklama etmelerine olanak verilmelidir Fazla fazla belirli değilseniz çocuklarınızı itham etmeyiniz, yalan söylüyorsun demeyiniz Ne dek çok ithamda bulunursanız, çocuğunuzda pek fazla savunma yalanlarına başvuracaktır Daha kötüsü bu davranışın çocuğunuzda alışılmışlık halini alacaktır Çocuğunuzu bu davranışlardan ala koymanın yolu, onu her hatasında cezalandırmak yerine, müşterek güven duygusunu geliştirmektir
6 Dikkat çekme yalanları : Çocuklar çok zaman uyarı çekmek için yalana başvururlar Ödevini yapmayan bir çocuk, “ödevimi yaptım hem de okulda yaptım diyebilir Yada sofraya otururken elini yıkamadığını bildiğiniz halde size, “elimi yıkadım diyebilir Çocuklar anne, baba ya da öğretmenlerinin dikkatini çekmek için bu nesil davranışlarda bulunabilirler Bu tavır çocuğun, sizin ilginize muhtaç olduğunu, sizin yeteri kadar ilgilenemediğinizi gösterir
7 TakdirMükafat yalanları : Başkalarının beğenisi amacı ile söylenen yalanlardır Takdir ve mükafat insanın yaratılışında vardır Esas bir ihtiyaç olan bu davranışları adi olarak görmeyen, bu davranışları için yeteri dek başarı gösteremeyen çocuklar, yalanlara başvuracaklardır Bu cins yalanlara başvurmanın sebepleri aralarında şunları sayabiliriz :
• Çocuklardan beklentilerin fazlalığı
• Yapamayacakları şeylerin istenmesi
• Çocukların başarısız olmalarına etken olarak söyledikleri, ( mesela başarısızlığı için öğretmenini suçlaması ) uydurduklarının incelenmemesi vb
Bu tür yalanların daha pozitif söylenmesine neden olabilir Bunun için çocukların olduğu gibi kabullenilmesi ve bir fazla yönden tanınması gerekir
8 İnadına söylenen yalanlar : Sevilmeyen kimseler için yada birisini çileden çıkarmak amacı ile söylenen yalanlardır Çocuklar istemedikleri yada hiddet duyguları besledikleri kişiyi sıkmak, istediği işi yapmamak için dağıtılmış bahaneler ileri sürebilmektedirler Öğretmen ile öğrenciler arasında epeyce görülen bir tutum şeklidir “Ödevini yaptın mı ? Diye soran öğretmene farklı alanlara yönlendirilmiş bahanelerle ödevini yapamadığını çocuk belirtebilir
9 İntikam yalanları : Çocukların, karşılarındaki insanlardan intikam olmak amacı ile başvurdukları yalanlardır Burada çocuk, sevmediği, hoşlanmadığı yada istediği davranışları yapmasını engelleyen kişileri baskı duruma sokmak, sıkmak, sinirlendirmek için yalan söyler Mesela, internet kafeye gitmemesini istediğiniz çocuğunuz kazanç, bugün internet kafeye gittim diyebilir Burada hedef sizi çileden çıkartmaktır Bu yalanın nedeni genellikle kıskançlık duygusudur Anne, babanın kardeşler arasında ayrıcalık yapması, kıskançlık uyandıracak davranışlarda bulunması bu tür yalanların sebepleri arasında sayılabilir Öğretmenlerin sınıflarında fark yapmaları, çocukların öğretmeni hakkında yalan söylemelerine yol açabilir Bunun için çocuklar arsında imtiyaz hissini uyandıracak davranışlardan kaçınmak anne, baba ve öğretmenlerin görevi olmalıdır Çocuklarımıza sık sık sevdiğimizi söylemeli sohbet etmeli, onlara layık verdiğimizi davranışlarımızla da göstermeliyiz
10 Üstünlük yalanları : Bu cins yalanlar başkalarından çıkar ve avantaj beklenildiği zamanlarda sık olarak söylenmektedir Maalesef toplumumuzda en çok görülen yalanlardandır Seçim meydanlarında çok duyarız böyle sözleriMaalesef bu cins davranışları çocuklarımıza açıklamak hiç de basit yok bundan başka bunu her akşam televizyonda izlenen müsabaka programlarında görüyoruz Yarışmacılar ödülleri alabilmek için ne kadar yalvarıyorlar ve hatta yalan sözlerle, yarışmayı sunan kişiyi ne değin çok sevdiklerini söylüyorlar Çocuk bunları görüyor Toplumumuzu temelden sarsacak özellikte, hatta tüm kurumlarımızı güvensiz ülkü getirebilecek bu tür tavır bozukluklarının, çocukluk ve gençlik döneminde bu tür yalanlarla başladığını unutmamalıyız
11 Patolojik yalanlar : genel olarak çocuklarda, ergenlik döneminin ilk yıllarında görülen yalanlardır Yalan söyleyen çocuğa hiç bir fayda sağlamayan fakat gerçi düşünülerek planlanmış yalanlardır çoğunlukla okuldan kaçma, evden kaçma ve hırsızlık ile ilgili oldukları görülebilir Tedavisi yapılmaz ise bir yaşam boyu sürebilir Geniş bir çözümleme ile ve bu konudaki uzman şahısların yardımı ile tedavisi yapılabilir Böyle bir durumda okul psikolojik danışmanları ve uzman kişilerden takviye almak için anne ve babalar şüphesiz çekinmemelidirler
*