Dünya Sıhhat Örgütü’nün 2019 yönergeleri, 1 yaşından evvel çocuklar için ekran yasağı önermekte ve 1 yaşından sonraki birkaç yıl için de çok sonlu ekran vakti önermektedir.
Amerikan Pediatri Akademisi, 18 ila 24 aylıktan küçük çocuklarda dijital medya kullanılışnı (görüntülü sohbet dışında) ve çocuklar ekran kullanmaya başladığında da yalnızca eğitim medyasına odaklanılmasını önermektedir.
Çocuklar, taşınabilir aygıtlar, TV ve bilgisayarlarla çevrili dijital bir dünyada büyüyor. Kimi ebeveynler bu biçim teknoloji aygıtlarının bir çocuğun gelişimi için gerekli olduğuna inanmaktadır. Günümüz toplumunda çocukların ekranların önünde oturarak gitgide daha fazla vakit geçirmeleri, görsel gelişimlerine mümkün ziyanları konusunda artan telaşlara yol açmaktadır. Günümüzde dijital teknoloji kullanımıyla ilgili giderek daha fazla sayıda kuru göz ve göz yorgunluğun şikayetleri ile karşılaşmaktayız. Çocukların ekran mühleti artmaya devam ederken, birçok ebeveyn elektronik medyaya çok maruz kalmanın ne kadar ziyanlı olduğunu merak ediyor. Dijital aletlerin gerçek kullanımı ile yararları tabi ki kelam hususudur ve günümüzde teknoloji kullanımı kaçınılmazdır. Dijital bilgi dünyasını yeterli kullanma, çocukları teknolojiyle ilgili alanlarda gelecekteki mesleklerine hazırlayabilir. Bununla birlikte dijital ekranlar ile çok fazla vakit geçiren çocuklar toplumsal olarak yetersiz kalabiliyor ve görsel gelişim problemleri dahil olmak üzere sıhhatle ilgili problemler yaşaya biliyorlar. Bu şekil aygıtlar dostumuz olsa da, şayet dikkatli ve denetimli olmazsak başta göz meseleleri olmak üzere birçok istikametten ziyanlı hale de gelebilir. Ekrana çok uzun müddet bakmak, bilgisayar görme sendromu ve kuru göz üzere bir dizi sıkıntıya neden olabilmektedir.
İngiltere’de yapılan bir ankette çocukların TV, Ipad yahut akıllı telefondaki ekranlara ne kadar vakit ayırdıklarına bakıldığında % 37’si günde 1-2 saat, % 28 günde 2-3 saat ortasında teknolojik aygıtlarla vakit geçirdiğini göstermiştir. Birebir ankette 2-5 yaşındakilerin% 34’ünün bir tableti olduğu ortaya çıkmıştır. Annelerin % 85’inin günlük işlerine devam ederken çocukları meşgul etmek için teknolojiyi kullandıklarını da ortaya koymuştur. Benzeri bir eğilim ülkemizde de kelam bahsidir. Günümüzde çocuklar okulda geçirdiklerinden daha fazla vakti televizyon izlemeye yahut bilgisayar ve tablete ayırmaktadırlar. Pandemi devrinde ise çocuklar neredeyse tüm günlerini ekran başında geçirmektedirler.
Ebeveynlerin çocuklarına ne kadar ekran müddetine müsaade verdiklerini önemli biçimde dikkate almaları gerekir. Günlük ekran kullanım ölçüsünün gelişimsel tesirler, şişmanlık, makus uyku kalitesi ve göz gelişimi ile alakalı olduğu bilinmektedir. Kanada’dan yapılan bir araştırma, günde iki saatten fazla ekran mühletine sahip okul öncesi çocuklarda Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun (DEHB) yaklaşık 8 kat fazla olduğunu göstermiştir.
ÇOK FAZLA EKRAN VAKTİ ŞUNLARA YOL AÇABİLİR : ·
Görme Bozuklukları ·
Ekran parlamasından kaynaklanan göz yorgunluğu ·
Ekrana çok yakın oturmaktan kaynaklanan göz yorgunluğu ·
Uzaktaki objelere odaklanmada daha az esneklik ·
Miyopinin çok daha erken periyotta gelişmesi ·
Toplumsal Maharet Kaybına yol açması
Olağan toplumsal marifetlerin eksikliği ·
Birebir konuşma problemlerine yol açması ·
Öteki çocuklarla etkileşim eksikliği ·
Nasıl davranılacağını bilememe üzere yaratıcılık kaybı
EKRAN KULLANIMININ ÇOCUKLARIN GÖZLERİ ÜZERİNDEKİ TESİRLERİ
Amerikan Oftalmoloji Akademisi, çocuklar için ekran başında kalma mühletine ait belli bir tavsiyede bulunmamaktadır. Lakin ebeveynler, ekran kullanımının çocukların gözleri üzerindeki muhtemel tesirlerinin farkında olmalıdır. Bunun yanı sıra Dünya Sıhhat Örgütü üzere sıhhat tertiplerinin bu mevzuda lisana getirdiği kapsamlı sıhhat sıkıntılarının da farkında olmalıdır.
Miyopi (Uzağı görememe) ve Yakın Çalışma ve Okuma
Amerika Birleşik Devletleri’nde miyopi sıklığı 1971’den beri neredeyse iki katına çıkmıştır. Asya’da, gençlerin ve yetişkinlerin yüzde 90’ına yakınında myopi bulunmaktadır ve yeni jenerasyonlarda myopide çarpıcı bir artış gözlenmektedir. Amerikan Oftalmoloji Akademisi’nin mecmuası Ophthalmology’de yayınlanan 2019 tarihli bir çalışma, dünya çapında miyopluktaki artışın en azından bir kısmının yakın iş faaliyetleri ile ilgili olduğuna dair bilgiler vermektedir. Göz gelişimini etkileyen yalnızca ekranlar değildir. Birebir vakitte tüm yakın okuma vakti ve genel olarak iç yerde geçirilen vakit ölçüsü kıymet kazanmaktadır. Dışarıda vakit geçirmenin – bilhassa erken çocukluk periyodunda – miyopluğun ilerlemesini yavaşlattığı bulunmuştur.
Dijital Göz Yorgunluğu
Dijital göz yorgunluğu, rastgele bir göz hastalığı üzere tek bir göz hastalığı değildir. İnsanların ekrana uzun müddet baktıklarında yaşadıkları semptom çeşitlerinin ismidir. Bu semptomlar içinde kuru göz, kaşıntılı göz, bulanık görme ve baş ağrıları sayılabilir. Bu belirtiler geçicidir ve gözlere kalıcı bir hasar vermemektedir.Dijital göz yorgunluğunu önlemenin en kolay yolu (veya okuma başka yakın odaklı işlerden kaynaklanan göz yorgunluğunun) sık sık göz kırpmak ve her 20 dakikada bir ekranınızdan yahut yakındaki çalışmanızdan 20 saniye kadar üst bakıp yaklaşık 20 adım (5 metre) yahut daha uzağa odaklanmanızdır. Bu sık tekrar odaklanma stratejisine 20-20-20 kuralı denir ve gözlerin rahatlamasını sağlar.
Ekran Kullanımına Bağlı Uyku Bozukluğu / Uyuyamama
Mavi ışığın kimi tehlikeleri son yıllarda abartılmış olsa da, uyku saatine çok yakın ekran kullanımı uyku kalitesine ziyan verebilir. Uyku, çocukluk gelişimi için son derece değerlidir ve Dünya Sıhhat Örgütü’nünönemli sıhhat tekliflerinin odak noktalarından biri de uykudur.Küçük çocuklarda günlük çok ekran kullanımın göz kaymasına neden olduğu da sav edilmiştir.
Ekranlarla dolu bir dünyada çocuğunuzun göz sıhhatini korumak ve tıpkı vakitte çocuğun gelişen zihni için inançlı bir istikrar bulmak gerekir. Pandemi nedeniyle okulların kapalı olup uzaktan eğitim alındığı devir ekstrabir durum oluştururken olağan okul periyodunda bile artık çocukların ruhsal ve toplumsal gelişimleri ile birlikte göz sıhhatini da etkileyen ekran müddetleri ile ilgili olarak aşağıdaki teklifleri dikkate alabilirsiniz.
İNCE AYAR MAHARETLERİ
Küçük motor marifetler ve beş duyuyu geliştiren faaliyetlerde bulunmak.Örn: müzik söylemek, yapı taşları, gibisi öğeleri sıralamak.
OYUN VAKTİ: Kardeşlerle yahut öbür çocuklarla oyun oynamak, güçlü toplumsal marifetler geliştirmek için kıymetlidir. TV karakterleri oyun arkadaşlarının yerini tutamaz.
KISSA VAKTİ: Beyinlerini canlandırmak için çocuk kitaplarını okutmak. Örn: kıssa kitapları, “aplikasyonu kaldır” kitapları, iSpy ve dokun ve hisset kitapları.
0-18 aylık devirde sevdiklerinizle görüntü sohbeti hariç artık dijital aletler önerilmemektedir. Bebeğinizin gelişiminin birinci birkaç yılı boyunca, toplumsal bağ ve etrafındaki dünyayla etkileşim çok kıymetlidir.
CANLI GÖRÜNTÜ SOHBETİ İSTİSNASI Sevilen bir akraba ile sanal ziyaret “sohbetleri” sakıncalı görülmemektedir. Bu yaş çocuklarda ekran müddeti bu stil manzaralı sohbetlere kısıtlanabilir.
18 ay – 2 yaşında SONLU EKRAN VAKTİ
Çocuğunuzu dijital medyayla tanıştırmayı seçerseniz, o vakit en düzgünü onu birlikte kullanmaktır. DERSİ GÜÇLENDİRİN: Görüntünün söylediği şeyi tekrarlayın ve / yahut içerikle birlikte öğrendiklerinden emin olmak için ekranda ne olduğuna dikkat çekin.
TECRÜBELERİNE REHBERLİK EDİN: Bir görüntüye yahut uygulamaya bir fotoğraflı kitap üzere davranın. Ekran mühletini birlikte paylaşabileceğiniz etkileşimli bir öğrenme aktifliği haline getirin. Bebeğin gelişimi hala kıymetlidir veekran kullanıyorsanız, onu bir öğrenme aracı olarak onunla birlikte kullanın. Çocuğun eline çocuk programlarını takip etmesi üzerine bir tablet bırakıp tek başına bırakmayınız
TEKNOLOJİ İÇERMEZ BÖLGELER
Çocukların bir aygıta bağlanmamaları için belirlenen aile vakitlerini planlayın. Çocuklarınızla birlikte eğitim programlarını izleyin, böylelikle ne gördüklerini bilirsiniz ve bunu etraflarındaki dünyaya uygulamalarına yardımcı olursunuz.
DIŞARIDA DAHA ÇOK VAKİT GEÇİRMEYE ÇALIŞIN.
Pandemi devrinde her ne kadar bu daha güç olsa da, mümkün olduğunca konut dışında cümbüş vakitleri oluşturmaya çalışın. Tablet telefon ekranlarını çocuklar için eğlenceli vakit geçirme aracı haline getirmeyin.Dışarıda daha etkin olmak, aygıtlardan uzak vakit geçirmek çocuğunuzun bağımsızlığı için kıymetlidir. Çocuk büyüse de içerik ve harcanan vakti tekrar sınırlamalısınız. 2-5 yaş arasındagünde 1 saat ekran müddeti önerilmektedir.
6-12 YAŞINDA GÜNLÜK 2 SAAT
Bu hususta ebeveyn örnek olmalıdır. Şayet ebeveyn olarak ROL MODELİ olmazsanız, çocuklarınıza aygıtlarda mühlet sınırlamalarına uymaları gerektiğinianlatamazsınız.
YÜZ YÜZE TOPLUMSALLAŞMA çok kıymetlidir. Öbür anne-babalar ile tanışıpçocuklarıyla oyun buluşmaları ayarlayabilirsiniz. Toplumsal etkileşim, gelişim için çok değerlidir ve bu onların diğerleriyle etkileşim halinde kalmalarını sağlayacaktır.
EĞLENCELİ ALTERNATİFLER BULUN
Bulmacalar ve masa oyunları üzere aktivitelere katılın, böylelikle çocuğunuz beynini harekete geçirirken eğlenebilir. Bu yaşta, çocuğunuz bir taşınabilir aygıtı kolaylıkla çalıştırabilir, bu nedenle erişebileceği içeriği inançlı bir biçimde müdafaanız değerlidir.
13 YAŞ ÜSTÜ
Ekran mühleti artmakla bir arada denetimli olmasına ve istikrarlı kullanıma itina gösterilmelidir. Çocuğunuzu tanıyın ve onlar için hakikat dengeyi bulun.
ORTAMLARINI İZLEYİN Tükettikleri içeriği izleyin ve toplumsal medyada paylaşılan içeriğin saklılığı ve uygunluğu hakkında sohbet edin.
ÖTEKİ AKTİFLİKLERİ TEŞVİK ETME
Aygıt müddetlerinin sonlu olması için çocuklarınızın spor, aktiflik yahut kulüplere katılmalarını özendirin. Gençler, aygıtlarına ve toplumsal medyaya her vakit bağımlı olacaklardır. Aygıt kullanımıyla ilgili sonlarınızı ve beklentilerinizi açıkça belirtin.
Pandemi devrinde tüm dünyada yüzyüze eğitim kısıtlı uygulanmakta ve çocuklar uzaktan eğitim ile (elektronik öğrenme) eğitimlerine devam ediyor. Bu hususta ise çok telaşlanılmaması gerekir. Bundan sonra pandemi geçse bile geleceğimizde uzaktan eğitim programları daima olacak gözüküyor. Çocukların bilgisayar başında iken karşılıklı bir aktivite (interaktif eğitim) içinde olmaları sosyalizasyon ile ilgili tasaları hafifletirken, göz problemleri ile ilgili birtakım küçük kuralları uygulamak yerinde olur. Bunlar ortasında daima bahsettiğimiz 20-20-20 kuralını uygulamak
ÇOK FAZLA EKRAN VAKTİ ŞUNLARA YOL AÇABİLİR:
Obezite artabilir. Kilo meseleleri daha genç yaşlarda ortaya çıkabilir. İdman eksikliği, toplumsal, duyusal, entelektüel, işitsel ve algısal-motor maharetlerin gelişimini azaltır. TV izlerken çok yemek yeme ekseriyetle makus bir alışkanlıktır. Sistemsiz Uykuya neden olan davranış problemleri ortaya çıkar.Okul performansı düşer. Şiddet eğilimi oluşabilir. Gelişim için değerli olduğu kabul edilen gerçek oyunlar için daha az vakit kalır.
Ekran Başındaki Çocuklar için Göz Konforu ve Güvenlik İpuçları
1. Ekranların çocukların gözleri vegörmesi üzerindeki mümkün tesirleriyle baş etmenin en uygun yolu, kullanım için yeterli alışkanlıklar oluşturmalarına yardımcı olmaktır. Birebir ipuçları, yetişkinler ve kronik göz kuruluğu yahut göz yorgunluğu çeken herkes için uygulanabilir.
2. 20-20-20 kuralını izleyin: 20 dakikada bir, 20 saniye boyunca en az 20 adım (5 metre) uzağa bakın. Çocuğa araya ne sıklıkla bakması gerektiğini hatırlatmak için bir zamanlayıcı ayarlayın.
3. Bir e-kitabı gerçek bir kitapla dönüşümlü olarak okuyun ve çocukları her iki kısımda de pencereden bakmaya teşvik edin.
4. Bir görüntü oyununda bir seviyeyi tamamladıktan sonra, 20 saniye boyunca pencereden dışarı baktırın.
5. Çocuğunuza bakmasını hatırlatmak için kitapları birkaç kısımda bir ataşla işaretleyin. Bir e-kitapta, birebir efekt için “yer imi” fonksiyonunu kullanın.
6. Ekranları dışarıda yahut parlak ışıklandırılmış alanlarda kullanmaktan kaçının zira çok aydınlıkta ekrandaki parlama beğenilen kamaşma yapabilir.
7. Kendinizi rahat hissedecek formda ekranın parlaklığını ve kontrastını ayarlayın.
8. Ekran kullanırken güzel bir duruş kullanın. Berbat duruş, kas gerginliğine ve göz yorgunluğuna bağlı baş ağrılarına neden olabilir.
9. Çocuğunuzu dijital medyayı daha uzakta tutmaya teşvik edin: 45 -60 cm ülküdür.
10. Bir ekranı izlerken göz kırpmalarını hatırlatın.
11. Ekran müddetine kısıtlama getirin,
Ekranların ve teknolojinin çocuklar üzerindeki tesirleri hala araştırılmaya devam etmektedir. Fakat, kesin olan bir şey var ki bilgisayar/tablet kullanıcılarının birçok dijital göz yorgunluğu yaşamaktadır. Yetişkinlere benzeri biçimde, çocuklar da ekrana çok fazla baktıklarında birebir semptomlar (şikayetler) olur. Kuru göz belirtileri, göz yorgunluğu, baş ağrısı ve süreksiz bulanık görme üzere şikayetler bunların başlıcalarıdır. Bu belirtiler çocuğunuzun görme bozukluğu yahut görme sorunu geliştirdiği manasına gelmez, lakin ekrana bakmaya sık sık orta vermeye teşvik edilmeleri gerektiği manasına gelir. Göz sıhhatini korumak için nizamlı göz muayenesi ve denetimlerine gitmek kıymetlidir.
ÇOCUKLARDA GENEL OLARAK GÖZ SIHHATİNİ KORUMAK İÇİN TEKLİFLER
NİZAMLI GÖZ MUAYENESİ:
Çocuğunuzun düzgün görebildiğini varsayım edebilirsiniz, lakin bazen bunu bilebilmek zordur. Sistemli bir göz muayenesi, farkında olunmayan birtakım göz meselelerini ortaya çıkarabilir. Artık çok küçükler için görme seviyesini ölçmek için biçimlerle basılmış göz çizelgeleri de mevcuttur. Yıllık göz muayenesi yaptırmak uygun olur.
GÖZLERİNE DOKUNMAMASINI YAHUT OVALAMAMASINI HATIRLATIN.
Gözleri ovalamak ekseriyetle sorunu daha da kötüleştirir ve mikroplar ellerden gözlere geçerek enfeksiyona neden olabilir. Elleri sık sık yıkamak uygun bir uygulamadır. Göz kaşıntısı olduğunda muhtemel göz alerjisi için muayene ettirin ve gözünü kaşımasına pürüz olun. Daima göz kaşımak beğenilen astiğmat göz bozukluğu ve öteki göz hastalıklarına yol açabilir.
GÖZ MÜDAFAA
Yüzde 100 UVA ve UVB engelleme sağlayan güneş gözlüğü ile çocuklarınızın gözlerini güneşten koruyun yahut gözlerini gölgelemek için şapka takmalarını sağlayın.
SAĞLIKLI GÖZLER İÇİN SAĞLIKLI BESİNLER!
Havuç, ıspanak, karalahana, marul, yumurta, somon ve başka balıkların hepsinde gözleriniz için uygun olan vitaminler bulunur. Çok sayıda bu türlü yararlı besin bulunmaktadır. Bunları tek tek saymak gereksizdir. Farklı meyve ve sebzelerle istikrarlı bir beslenme, tüm bedenin sağlıklı kalmasına yardımcı olabilir. Göz sıhhati için erken çocukluk çağından itibaren bu biçim sağlıklı beslenmeye alıştırın. Bu stil beslenme yaşlılık devri göz sıhhati için daha değerli olsa da bu alışkanlığı çocukluk devrinde kazandırmak gerekir.
HUDUT EKRAN MÜHLETİ
Saatlerce ekrana, bilhassa de yakından bakmak, görüşünüzü ve çocuğunuzun görmesini de bulanıklaştırabilir. Uzun ekran müddeti sonrasında uzağa bakarken çok kısa müddetli bulanıklık yaşanabilir. Bu durum daima yakın çalışma nedeniyle çocuğunuzun akomodasyon (yakına görme uyumu)değişikliğinden kaynaklanabilir.Mola verdiklerinden emin olun! Her 20 dakikada bir, 5 metre yahut daha fazla uzaklığa bakarak en az 20 saniye orta verin. Ayrıyeten belirli aralıklarla daha büyük molalar verin.
GÜNEŞE BAKMAYIN
Bu kulağa tuhaf gelebilir, fakat çocuğunuza güneşe bakmamalarını hatırlattığınızdan emin olun. Güneş tutulmasında çok daha kıymetli olmakla birlikte, olağan güneşli havalarda direkt güneşe bakmak retinalarına kalıcı olarak ziyan verebilir.