Günümüzde ebeveynlerin en büyük problemlerinden biri de çocuklara hayır demek ve çocuğa hayır demeyi öğretmekte yaşanmaktadır. Ne yapacağını kestiremeyen ebeveynler, çocuklar üzerinde etkiler bırakabilmektedir. Uzmanlar çocuğa "hayır"ı öğretirken nasıl bir yol izleneceği ve çocuğun hayır kelimesini idrak etmesi için yapılması gerekenleri açıkladı. Çocuklara nasıl hayır denir? Çocuklara hayır demek nasıl öğretilir?
Çocuklara hayır kelimesini öğretmek oldukça önemlidir. Çünkü "hayır" kelimesi bireyin istemediği durum ve düşüncelere karşı kendini koruması ve istemediğini dile getirme biçimidir. Bu konuda nasıl ki ebeveynler çocukların her şeyine evet dememeliyse, aynı şekilde her durum karşısında da hayır dememelidir. Anne babalık çocuğu olumlu motivasyon öğelerini kullanarak disiplin kuralları içerisinde hayata hazırlamaktır. Motivasyon öğelerini kullanmanın öneminden bahseden uzmanlar, olumsuzların sıklıkla kullanılırken, olumluların kullanılmamasının da sıkıntı olduğunu belirtti.
Türkiye'de bir çok ailede görülen örneklerle birlikte, yetişkinlerin kendi aralarında kurdukları iletişimde de olumsuz motivasyon öğeleri bulunmaktadır. Bunların sıklığından bahseden uzmanlar, daha çok yaptıklarımız değil yapamadıklarımızla anıldığımız bir dünyada yaşamanın getirisinin bu durumu çocuklara da aktarmakta olduğunu açıkladı.
Öncelikle "hayır" diyen anne ve babaların kötü olmadığını vurgulayan uzmanlar, çocukların büyüme aşamasında talepkar, sınırı olmadıkları için, toplumsal yaşama hazırlanmaları için kural sisteminde disiplin edilmesi gerektiğini belirtti. Dolayısıyla çocuklarda sınır ve kural aslında onları mutlu eden ve hayata hazırlayan çizgilerdir. Anne babaların çocuğun kendi ayakları üzerinde durabilmesi ve dış dünyada serbestliğin olmadığını, kuralların her yerde ve herkeste olduğunu idrak etmesi gerekmektedir.
ÇOCUKLARA NASIL HAYIR DENİR? ÇOCUKLARA HAYIR DEMEK NASIL ÖĞRETİLİR?
- Öncelikle çocuklara "hayır"ları söylerken yumuşak, sıcak ama net olduğunuzu belli etmeniz gerekmektedir. Hayır dedikten sonra onun sevdiği bir duruma ya da şeye doğru ilgisini çekebilir ve konuyu dağıtabilirsiniz.
- Duygusal enerjiyi çocuğun eğlendiği şeyler için saklayın. Çocuk ebeveynlerinin ilgisini çekecek şeyleri yapmak ister. Bu öfke de eğlence de olabilir. Siz onunla ortak alanınızın gülmek ve eğlenmek olduğunu vurgulayın. İlginizi bu yönde çekmeye çalışsın.
- Hayır dediğiniz durumu ya da eşyayı kendinizde kullanmayın ve almayın. Gerekli açıklamayı yaptıktan sonra çocuğa örnek göstereceğiniz bir davranışınız olmalıdır.
- "Hayır" denilen şeye çocuk tarafından ilgi artabilir. Yasaklara karşı olan merak ve içgüdü onu hayır denilen şeye çekerken, asla evet demeyin. Durumun netliğini anlaması açısından hayır demeye devam ederseniz, tek başına kaldığında da o hayır olan şeyi yapmayacak ya da almayacaktır.
- Çocuğa hayırı dedikten sonra yerine yapabileceği ya da alabileceği başka bir şey önermelisiniz. Bu durum çocuğun kafasında bana hayır dedi çünkü bana uygun olmadığını düşündü, bana uygun olan başka bir teklifle geliyor, algısı oluşturur. Mesela "Hayır, yemek yapamazsın ama yemeği yaptıktan sonra birlikte lego oynayalım mı?" gibi...
- Duygularını ifade etmeleri için küçük olduklarını hissediyorsanız onlara yardımcı olun. "Çok sinirli olduğunu görüyorum, galiba arkadaşına gitmene izin vermediğim için bana kızdın" gibi onu anladığınızı ifade ettikten sonra sorunu çözmek için ona yardımcı olun.
ÇOCUKLARA HAYIR DEMEK NEDEN ÖNEMLİDİR?
İnsanların hayır demeyi küçük yaşlardan itibaren öğrenmesi gerekmektedir. Bunu da ailesinin kendine söylediği hayırlarla öğrenen çocuk, dış dünyada kullanmaya başlayacaktır. Uzmanlar bu konuda "hayır" kelimesinin kişilik hakları ve tercihleriyle alakalı olduğunu belirtirken, çocuğun hayır dediği şeyler üzerinde de zorlanmaması gerektiğini açıkladı. Özellikle yemek yemek istemiyorsa yedirmeyin, ya da o elbiseyi giymek istemiyorsa giydirmeyin. Çünkü sizden öğrendiği hayır geçerli olurken, kendi söylediği "hayır"ın boş bir anlamda olduğu bilincine varan çocuk dış dünyada hayır kelimesini kullanmaktan çekinebilir ve istemediği durumlara karşı bile evet demek zorunda kalabilir.
Hayır kelimesini kullanan çocuğa öfke, kırgınlık, üzüntü duymayın. Eğer çocuk hayır dediğinde karşı taraftakini üzdüğünü düşünürse söylemekten vazgeçer, ve karşısındaki ne isterse onu yapar. Ebeveynlere önemsiz gibi görünen bu konu çocuğun gelecekteki hayatını büyük derecede etkileyen durumlardan birisidir. Özellikle ergenlik dönemlerine doğru sıkıntılar problemlere dönerken, çocuklar akranlarıyla bu hayır diyemedikleri için kötü işler ve durumlar ortasında kalabilmektedir.