Okuma alışkanlığı kişinin bir gereklilik olarak algılaması sonucu okuma eylemini, yaşam boyu sürekli ve düzenli biçimde gerçekleştirmesidir Kişilerin okumayı öğrendikten daha sonra bu eylemi zevkle yapmalarını karşılamak için kazanmaları gereken manâlı bir beceridir Okuma alışkanlığının, temelinin aile içinde atıldığı ve devamının eğitim sisteminde öğretmenler göre öğrenciye kazandırıldığı düşünülürse bu alışkanlığın kazanımında aile ve öğretmenlerin rolü büyüktür
Çocukların ilk alışkanlıklarını kazandığı ve ilk öğrendiklerinin ailede gerçekleştiği düşünülürse çocuğun önünde ebeveynlerin sergilemiş olduğu davranış ve davranışlar, ileride çocuğun okuma alışkanlığını manâlı ölçüde etkiler
Okumayan, çocuklarının okumasına yardım olmayan ebeveynlerin çocuklarının reel anlamda okuma alışkanlığına sahip olması beklenemez Aksine ebeveynin bu konuda çocuğuna karşı göstereceği alaka ve vereceği takviye çocuğun okuma eğiliminin sürekli, ahenkli biçimde ve eleştirel bir içerikte gerşekleşmesini, sağlayacaktırÇocukların aile üyeleriyle olan ilşkileri, öteki bireylere , nesnelere ve bütün yaşama karşısında aldığı tavırların, benimsediği tutum ve davranışların temelini oluşturur(Yavuzer 2002 : 132)
Keza ebeveynlerin eğitim düzeyi, mesleği ve idareli düzeyi bu alışkanlıkların kazandırılmasında etkilidir
Çocuklara okuma alışkanlığının kazandırılması için annebabalara kayda değer görevler düşmektedir
Bu alışkanlığı kazandırmak için :
Küçük yaşlarda, çocuğa özel vakit ayırarak, onun ilgi düzeyi ve yaşına uygun hikaye, masal kitaplarını okuyarak temeller atılabilir
Evde ayrıca aile fertlerinin hemde çocukların ulaşabileceği bir yere ayrı türde kitapları içeren bir kitap köşesi oluşturulabilir Eğer evde kesintisiz televizyon seyredilip hiç kitap okunmuyorsa çocuklarında kitap okumasını ummak realist olmaz
Kitaplar çocukların ilgi alanlarına göre ve çocukla birlikte seçilmelidirAnne babalar, çocukla birlikte alışverişe ya da gezmeye gittiklerinde, bir kitapçıya veya kitapdergi reyonuna uğramayı ihmalkârlık etmemelidirler
Kitap okuma alışkanlığının kazanılmasında kütüphane kullanımının etkisi büyüktür böylece çocuklar için çevre kütüphanelerin tanıtılmasına yönelik gezilerin yanına okul kütüphanesinin faal kullanımı için yönlendirilmeleri gerekir
Anne babaların ödül listesinde mutlaka kitap olmalıdırÇocuğu sürekli okuması yönünde ikaz etmek yerine, kitap okuduğunda onu destekleyerek motive etmek daha içten olur
Yaşına yerinde bir dergiye abone olması ya da ahenkli bir şekilde peşine düşüp takip etmesi için yol gösterilebilir
Bu konuda araştırmaları bulunan Baumberger ’in (Baumberger 1990 : 45) ebeveynlere önerileri ise altında sıralanmıştır ;
Ebeveynler çocuklarına yüksek sesle ve sıkça hikayeler okuyabilir ve anlatabilirler
Çocukların gereksinimleri ve yaşına göre ebeveynler evlerinde kitaplık oluşturabilirler
Ebeveynler ailece belli zamanlarda, emin bir sürenin okumaya ayrılmasını sağlayabilirler
Ebeveynler çocuklarına okudukları şeylerin önemini anlatabilirler
Ebeveynler, çocuklarını verdikleri harçlıkların bir kısmını kitap elde etmek için harcaması konusunda eğitebilirler
Çocukların okuma alışkanlığı kazanmasında aileden sonradan öğretmenlerin de fazla kayda değer rolleri vardır Başta iyi bir okuyucu olarak öğrencilere örnek olan öğretmenler bununla beraber temel okuryazarlığın okuma alışkanlığına dönüşmemesi halinde bir kasıt açıklama etmediğini, kitap okumanın öğrenim sürecicinin bir parçası olduğunu ve hayat boyu sürmesi gerektiğini öğrencilere aralıksız açıklama ederler
Ayrıca öğretmenler bu konuyla ilgili değişik faliyetlerde bulunurlar;
Ilk öğretimin birincil sınıflarında derslik kitaplıkları oluştururlar Sınıf panosunda öncelikli okunması gereken kitaplar sergiler ve öğrencilerin kitapla iç içe olmaları sağlarlar
Derslik öğretmenleri imkan varsa mektep kütüphanesinde yoksa derslik içinde özgür okuma saatleri düzenleyerek, çocukların kendi seçtiği kaynakları okuması için etraf hazırlarlar
Okulda kitap okumanın önemini anlatan bir duvar gazetesi oluşturup, öğrencilerin okudukları kitaplarla ilgili yazıları bu gazetede sorgularlar
Velilerle görüşmeler yaparak onları çocuklarına okuma alışkanlığı kazandırabilmeleri için neler yapmaları gerektiği konusunda bilgilendirirler
Öğrencilerin sırf roman öykü türü kitaplar yok, yaşam öyküsü, yolculuk, hatıra, bireysel gelişim, araştırma vb kitaplara da yönelmesini sağlarlar
Öğrencileri okul kütüphanesini kullanmaları için yönlendirilebilir ve birlikte çevre kütüphanelere geziler düzenleyerek çocuklara kütüphane faydalanma alışkanlığı kazandırırlar
Çocuklara okuma alışkanlığı kazandırılması konusunda Prof Dr Bülent Yılmaz ’ın dikkat çektiği dört nokta vardır ;
Çocukluk dönemi kişiliğin oluştuğu dönemdir
Okuma, sağlıklı ve gelişmiş bir kişiliğin temel taşlarından birisidir
Ebeveyn ve hoca, çocuğa okuma alışkanlığı kazandırma ve geliştirmede ilk elden sorumluluk sahibi kişilerdir
Okuma alışkanlığı, oysa çocukluk döneminde kazanılır Bu dört noktanın bilincine varılması, çocukların okuma alışkanlığı kazanmasına etki eder çoğunlukla ebeveynin çocuğuna göstereceği ilgi ve vereceği destek çocukların bu gün ve gelecekte okuyan ve ne istediğini haberdar olan bireyler olmasını sağlayacaktır *
Çocukların ilk alışkanlıklarını kazandığı ve ilk öğrendiklerinin ailede gerçekleştiği düşünülürse çocuğun önünde ebeveynlerin sergilemiş olduğu davranış ve davranışlar, ileride çocuğun okuma alışkanlığını manâlı ölçüde etkiler
Okumayan, çocuklarının okumasına yardım olmayan ebeveynlerin çocuklarının reel anlamda okuma alışkanlığına sahip olması beklenemez Aksine ebeveynin bu konuda çocuğuna karşı göstereceği alaka ve vereceği takviye çocuğun okuma eğiliminin sürekli, ahenkli biçimde ve eleştirel bir içerikte gerşekleşmesini, sağlayacaktırÇocukların aile üyeleriyle olan ilşkileri, öteki bireylere , nesnelere ve bütün yaşama karşısında aldığı tavırların, benimsediği tutum ve davranışların temelini oluşturur(Yavuzer 2002 : 132)
Keza ebeveynlerin eğitim düzeyi, mesleği ve idareli düzeyi bu alışkanlıkların kazandırılmasında etkilidir
Çocuklara okuma alışkanlığının kazandırılması için annebabalara kayda değer görevler düşmektedir
Bu alışkanlığı kazandırmak için :
Küçük yaşlarda, çocuğa özel vakit ayırarak, onun ilgi düzeyi ve yaşına uygun hikaye, masal kitaplarını okuyarak temeller atılabilir
Evde ayrıca aile fertlerinin hemde çocukların ulaşabileceği bir yere ayrı türde kitapları içeren bir kitap köşesi oluşturulabilir Eğer evde kesintisiz televizyon seyredilip hiç kitap okunmuyorsa çocuklarında kitap okumasını ummak realist olmaz
Kitaplar çocukların ilgi alanlarına göre ve çocukla birlikte seçilmelidirAnne babalar, çocukla birlikte alışverişe ya da gezmeye gittiklerinde, bir kitapçıya veya kitapdergi reyonuna uğramayı ihmalkârlık etmemelidirler
Kitap okuma alışkanlığının kazanılmasında kütüphane kullanımının etkisi büyüktür böylece çocuklar için çevre kütüphanelerin tanıtılmasına yönelik gezilerin yanına okul kütüphanesinin faal kullanımı için yönlendirilmeleri gerekir
Anne babaların ödül listesinde mutlaka kitap olmalıdırÇocuğu sürekli okuması yönünde ikaz etmek yerine, kitap okuduğunda onu destekleyerek motive etmek daha içten olur
Yaşına yerinde bir dergiye abone olması ya da ahenkli bir şekilde peşine düşüp takip etmesi için yol gösterilebilir
Bu konuda araştırmaları bulunan Baumberger ’in (Baumberger 1990 : 45) ebeveynlere önerileri ise altında sıralanmıştır ;
Ebeveynler çocuklarına yüksek sesle ve sıkça hikayeler okuyabilir ve anlatabilirler
Çocukların gereksinimleri ve yaşına göre ebeveynler evlerinde kitaplık oluşturabilirler
Ebeveynler ailece belli zamanlarda, emin bir sürenin okumaya ayrılmasını sağlayabilirler
Ebeveynler çocuklarına okudukları şeylerin önemini anlatabilirler
Ebeveynler, çocuklarını verdikleri harçlıkların bir kısmını kitap elde etmek için harcaması konusunda eğitebilirler
Çocukların okuma alışkanlığı kazanmasında aileden sonradan öğretmenlerin de fazla kayda değer rolleri vardır Başta iyi bir okuyucu olarak öğrencilere örnek olan öğretmenler bununla beraber temel okuryazarlığın okuma alışkanlığına dönüşmemesi halinde bir kasıt açıklama etmediğini, kitap okumanın öğrenim sürecicinin bir parçası olduğunu ve hayat boyu sürmesi gerektiğini öğrencilere aralıksız açıklama ederler
Ayrıca öğretmenler bu konuyla ilgili değişik faliyetlerde bulunurlar;
Ilk öğretimin birincil sınıflarında derslik kitaplıkları oluştururlar Sınıf panosunda öncelikli okunması gereken kitaplar sergiler ve öğrencilerin kitapla iç içe olmaları sağlarlar
Derslik öğretmenleri imkan varsa mektep kütüphanesinde yoksa derslik içinde özgür okuma saatleri düzenleyerek, çocukların kendi seçtiği kaynakları okuması için etraf hazırlarlar
Okulda kitap okumanın önemini anlatan bir duvar gazetesi oluşturup, öğrencilerin okudukları kitaplarla ilgili yazıları bu gazetede sorgularlar
Velilerle görüşmeler yaparak onları çocuklarına okuma alışkanlığı kazandırabilmeleri için neler yapmaları gerektiği konusunda bilgilendirirler
Öğrencilerin sırf roman öykü türü kitaplar yok, yaşam öyküsü, yolculuk, hatıra, bireysel gelişim, araştırma vb kitaplara da yönelmesini sağlarlar
Öğrencileri okul kütüphanesini kullanmaları için yönlendirilebilir ve birlikte çevre kütüphanelere geziler düzenleyerek çocuklara kütüphane faydalanma alışkanlığı kazandırırlar
Çocuklara okuma alışkanlığı kazandırılması konusunda Prof Dr Bülent Yılmaz ’ın dikkat çektiği dört nokta vardır ;
Çocukluk dönemi kişiliğin oluştuğu dönemdir
Okuma, sağlıklı ve gelişmiş bir kişiliğin temel taşlarından birisidir
Ebeveyn ve hoca, çocuğa okuma alışkanlığı kazandırma ve geliştirmede ilk elden sorumluluk sahibi kişilerdir
Okuma alışkanlığı, oysa çocukluk döneminde kazanılır Bu dört noktanın bilincine varılması, çocukların okuma alışkanlığı kazanmasına etki eder çoğunlukla ebeveynin çocuğuna göstereceği ilgi ve vereceği destek çocukların bu gün ve gelecekte okuyan ve ne istediğini haberdar olan bireyler olmasını sağlayacaktır *
