İshal nedir? Her yumuşak kaka ishal midir?
İshal evladın sıradan dışkılama alışkanlığından daha sık ve sulu dışkılaması durumudur. Ekseriyetle bulantı-kusma ve karın ağrısı eşlik eder. Aslında bu tablo vücudun kendini savunma mekanizmasıdır. Sindirim kanalına giren yabancı unsurlar, toksin ya da mikroplar kusma ve ishal yoluyla vücuttan uzaklaştırılır.
Çocukluk çağı akut ishallerinin büyük çoğunluğu enfeksiyonlara bağlıdır ve 7-14 gün içinde düzelir. %80'inin sorumlusu virüs dediğimiz mikroplardır. En sık saptanan virüs ise rotavirüstür. Çok bulaşıcı olan bu virüs aile bireyleri arasında ya da mekteplerde salgınlara yol açabilir. Bulaş, virüs bulaşmış azık yahut suyun ağız yoluyla alınması sonucunda olur.
Çocuklarda ishal neden değerlidir? Ne vakit doktora başvuralım?
İshal, neden olduğu likit kaybı nedeniyle değerlidir. Evlat dışkılama yoluyla likit ve elektrolit kaybeder. Ateş eşlik ediyorsa likit gereksinimi daha da artar. Bilhassa bulantı-kusma nedeniyle gereğince likit alamazsa, likit kaybına bağlı bulgular ortaya çıkar.
Evvel susama hissi barizleşir. Evlat etkindir. Lakin ehliyetli sıvıyı alamazsa göz kürelerinde çökme, dudaklar ve lisanda kuruma, gözyaşının azalması, bıngıldakta çökme üzere bulgular ortaya çıkar. İdrar rengi yoğunlaşır, ölçüsü azalır. Başlarda huzursuz olan evlat giderek halsizleşir. Bu aşamaya gelmeden, evladın kaybettiği sıvıyı ağızdan alamadığı fark edildiğinde kesinlikle doktora başvurmak gerekir. Tekrar bebek 6 aydan küçük ise, ateş eşlik ediyorsa, kanlı kaka mevcutsa ya da 24-48 saat içerisinde düzelme olmuyorsa doktora başvurmak gerekir.
Tedavi:
Esas yaklaşım likit kaybının önlenmesi ve beslenmenin sürdürülmesidir.
Ana sütü alıyorsa bol bol emzirilmelidir.
Mama alıyorsa fazladan sulandırmaya gerek yoktur. 15 günden uzun süren ishallerde ve birtakım hususî durumlarda, tabip önerisi ile şahsi ishal mamaları kullanılabilir. Kısa periyodik ishallerde aldığı mamaya devam edilmesi kafidir.
Sık sık ve azar azar su, ayran üzere likitler verilmelidir.
Beslenmeye ekmek, patates, pirinç, makrna, yoğurt üzere besinlerle başlanıp, en kısa vadede sıradan beslenmeye geçilmesi kıymetlidir.
Çok şekerli azıklar ishali arttırabildiğinden, bu devirde çok şekerli, çok yağlı ya da lifli besinlerden kaçınmak gerekir.
İshal tedavisinde esas yaklaşım likit kaybını önlemeye yönelik destek tedavisidir. Barsak hareketlerini etkileyerek ishali durduracak ilaçların tedavide bölgesi yoktur.
Dost bakteriler olarak tanımlanabilen probiyotiklerin ishal tedavisnde yararlı olduğu gösterilmiştir. Yerküre Sıhhat Örgütü, gelişmekte olan devletlerde, münhasıran küçük yaş öbeğinde kısa vadeli çinko tedavisini de önermektedir.
Bulantı ilaçları ve antibiyotiklerin ishal tedavisinde rutin olarak kullanılması mütenasip değildir. Kimi bakterilerin neden olduğu hususî durumlarda, hekim önerisi ile antibiyotik kullanılabilir.
ORS (Oral Rehidraasyon Sıvısı) nedir?
Eczanelerde hazır olarak toz halinde satılan ORS, ishalde kaybedilen sıvıyı noktasına koymak için kullanılabilir. Fakat likit kaybı olmayan evlatta çokça ölçüde ya da gereksiz ORS tasarrufu vücutta şiddetli tuz birikimine neden olabileceğinden hekim önerisi ile kullanılması gerekmektedir.
Hazır olarak alınan ORS karışımı 1 litre içme suyuna karıştırılarak hazırlanır. 24 saat içinde tüketilmeyen kısım dökülmelidir. Evlatlar öteki likit alamasa bile bu karışımı kolaylıkla içebilir. Fakat azar azar vermeye ihtimam göstermek gerekir (1-2 dakika arayla 1-2 tatlı kaşığı kadar). Kusmaya devam eden çocuklarda hastaneye başvurmak gereklidir. Her ishal biçiminde dışkılama sonrası, 6 ay-2 yaş arasındaki çocuklarda ½-1 çay bardağı, 2 yaşından büyük çocuklarda ½-1 su bardağı ORS tasarrufu ile ishalin neden olduğu likit kaybını önlenebilir. 6 aydan küçük çocuklarda ise ORS ile haddinden fazla tuz yüklemesi olabileceğinden hekim önerisi ile dikkatli kullanmak, aralarda yalnızca su vererek dengelemek gerekmektedir. ORS nin hanede hazırlanması ile ilgili çeşitli tarifler bulunmakla birlikte, münasip olmayan karışımlar evlatlara yarardan çok zarar verebilir.
Korunmada nelere dikkat etmek gerekir?
Hijyenik ve kollayıcı olan ana sütü ile beslenme
El yıkama ve umumî hijyen tedbirlerinin uygulanması
Besinlerin yeterli yıkanmış ve güzel pişmiş olarak tüketilmesi, açıkta bekletilmemesi
İshale bağlı hastaneye yatış gerektiren durumların esas etkeni olan rotavirüse karşı aşı geliştirilmiştir. Aşının rotavirus ishallerinde dışkılama sayısını, ishalin ciddiyetini ve hastaneye yatış gereksinimini azalttığı gösterilmiştir.
İshal evladın sıradan dışkılama alışkanlığından daha sık ve sulu dışkılaması durumudur. Ekseriyetle bulantı-kusma ve karın ağrısı eşlik eder. Aslında bu tablo vücudun kendini savunma mekanizmasıdır. Sindirim kanalına giren yabancı unsurlar, toksin ya da mikroplar kusma ve ishal yoluyla vücuttan uzaklaştırılır.
Çocukluk çağı akut ishallerinin büyük çoğunluğu enfeksiyonlara bağlıdır ve 7-14 gün içinde düzelir. %80'inin sorumlusu virüs dediğimiz mikroplardır. En sık saptanan virüs ise rotavirüstür. Çok bulaşıcı olan bu virüs aile bireyleri arasında ya da mekteplerde salgınlara yol açabilir. Bulaş, virüs bulaşmış azık yahut suyun ağız yoluyla alınması sonucunda olur.
Çocuklarda ishal neden değerlidir? Ne vakit doktora başvuralım?
İshal, neden olduğu likit kaybı nedeniyle değerlidir. Evlat dışkılama yoluyla likit ve elektrolit kaybeder. Ateş eşlik ediyorsa likit gereksinimi daha da artar. Bilhassa bulantı-kusma nedeniyle gereğince likit alamazsa, likit kaybına bağlı bulgular ortaya çıkar.
Evvel susama hissi barizleşir. Evlat etkindir. Lakin ehliyetli sıvıyı alamazsa göz kürelerinde çökme, dudaklar ve lisanda kuruma, gözyaşının azalması, bıngıldakta çökme üzere bulgular ortaya çıkar. İdrar rengi yoğunlaşır, ölçüsü azalır. Başlarda huzursuz olan evlat giderek halsizleşir. Bu aşamaya gelmeden, evladın kaybettiği sıvıyı ağızdan alamadığı fark edildiğinde kesinlikle doktora başvurmak gerekir. Tekrar bebek 6 aydan küçük ise, ateş eşlik ediyorsa, kanlı kaka mevcutsa ya da 24-48 saat içerisinde düzelme olmuyorsa doktora başvurmak gerekir.
Tedavi:
Esas yaklaşım likit kaybının önlenmesi ve beslenmenin sürdürülmesidir.
Ana sütü alıyorsa bol bol emzirilmelidir.
Mama alıyorsa fazladan sulandırmaya gerek yoktur. 15 günden uzun süren ishallerde ve birtakım hususî durumlarda, tabip önerisi ile şahsi ishal mamaları kullanılabilir. Kısa periyodik ishallerde aldığı mamaya devam edilmesi kafidir.
Sık sık ve azar azar su, ayran üzere likitler verilmelidir.
Beslenmeye ekmek, patates, pirinç, makrna, yoğurt üzere besinlerle başlanıp, en kısa vadede sıradan beslenmeye geçilmesi kıymetlidir.
Çok şekerli azıklar ishali arttırabildiğinden, bu devirde çok şekerli, çok yağlı ya da lifli besinlerden kaçınmak gerekir.
İshal tedavisinde esas yaklaşım likit kaybını önlemeye yönelik destek tedavisidir. Barsak hareketlerini etkileyerek ishali durduracak ilaçların tedavide bölgesi yoktur.
Dost bakteriler olarak tanımlanabilen probiyotiklerin ishal tedavisnde yararlı olduğu gösterilmiştir. Yerküre Sıhhat Örgütü, gelişmekte olan devletlerde, münhasıran küçük yaş öbeğinde kısa vadeli çinko tedavisini de önermektedir.
Bulantı ilaçları ve antibiyotiklerin ishal tedavisinde rutin olarak kullanılması mütenasip değildir. Kimi bakterilerin neden olduğu hususî durumlarda, hekim önerisi ile antibiyotik kullanılabilir.
ORS (Oral Rehidraasyon Sıvısı) nedir?
Eczanelerde hazır olarak toz halinde satılan ORS, ishalde kaybedilen sıvıyı noktasına koymak için kullanılabilir. Fakat likit kaybı olmayan evlatta çokça ölçüde ya da gereksiz ORS tasarrufu vücutta şiddetli tuz birikimine neden olabileceğinden hekim önerisi ile kullanılması gerekmektedir.
Hazır olarak alınan ORS karışımı 1 litre içme suyuna karıştırılarak hazırlanır. 24 saat içinde tüketilmeyen kısım dökülmelidir. Evlatlar öteki likit alamasa bile bu karışımı kolaylıkla içebilir. Fakat azar azar vermeye ihtimam göstermek gerekir (1-2 dakika arayla 1-2 tatlı kaşığı kadar). Kusmaya devam eden çocuklarda hastaneye başvurmak gereklidir. Her ishal biçiminde dışkılama sonrası, 6 ay-2 yaş arasındaki çocuklarda ½-1 çay bardağı, 2 yaşından büyük çocuklarda ½-1 su bardağı ORS tasarrufu ile ishalin neden olduğu likit kaybını önlenebilir. 6 aydan küçük çocuklarda ise ORS ile haddinden fazla tuz yüklemesi olabileceğinden hekim önerisi ile dikkatli kullanmak, aralarda yalnızca su vererek dengelemek gerekmektedir. ORS nin hanede hazırlanması ile ilgili çeşitli tarifler bulunmakla birlikte, münasip olmayan karışımlar evlatlara yarardan çok zarar verebilir.
Korunmada nelere dikkat etmek gerekir?
Hijyenik ve kollayıcı olan ana sütü ile beslenme
El yıkama ve umumî hijyen tedbirlerinin uygulanması
Besinlerin yeterli yıkanmış ve güzel pişmiş olarak tüketilmesi, açıkta bekletilmemesi
İshale bağlı hastaneye yatış gerektiren durumların esas etkeni olan rotavirüse karşı aşı geliştirilmiştir. Aşının rotavirus ishallerinde dışkılama sayısını, ishalin ciddiyetini ve hastaneye yatış gereksinimini azalttığı gösterilmiştir.