Besin allerjisi nedir?
Sağlıklı kişilerde sorun yaratmayan besin hususlarına karşı kişinin bağışıklık sistemi aracılığı ile şiddetli reaksiyon vermesi durumuna besin allerjisi denmektedir. Besin allerjilerinde, rastgele bir besin alındıktan sonra bağışıklık sistemi tarafından yanlışlıkla yabancı olarak algılanmakta ve bu besine karşı farklı mekanizmalarla şiddetli ve alışılagelmiş olmayan bir reaksiyon gelişmektedir.
Besin allerjisi sıklığı
Besin allerjisi çoklukla 1-2 yaşından evvel görülmektedir ve 3 yaş altında görülme sıklığı %6 iken yetişkinlerde bu sıklık %1-2 civarındadır. Çocuklarda umumi olarak %4-8 nispetinde görülmektedir. 1 yaş altında %10, 3 yaş altında %6, orta-ağır egzemalı çocuklarda %35 ve astımlı çocuklarda %6 nispetinde görülmektedir.
Hangi besinler allerji yapar?
Her besinin allerjik reaksiyonlara neden olması mümkün olmakla birlikte tüm allerjik besin reaksiyonlarının % 90’ından 8 temel besin sorumludur. Bunlar süt, yumurta, yerfıstığı, soya, buğday, ağaç fıstıkları (ceviz, badem, antep fıstığı, vs), balık ve kabuklu deniz hayvanlarıdır.
Besin allerjisi belirtileri nelerdir?
Besin allerjisinde azığa maruz kaldıktan bir vade sonra bu azığa karşı bağışıklık hücreleri tarafından antikor denilen hususlar oluşmakta ve daha sonraki müsabakalarda bulgular ortaya çıkmaktadır.
Besin allerjisi doğumdan sonra birinci ortaya çıkan allerjik hastalıklardandır. Çok erken aylardan itibaren bulgu verebilmektedir. Çoklukla birinci olarak atopik dermatit (allerjik egzema) olarak kendini ayan eder. Bebeklerin birinci aylarda öncelikle yanaklarında, kol ve bacakların dış yüzeyinde kaşıntılı egzemalar oluşabilmektedir.
Başkaca doğumdan sonra erken aylarda sindirim sistemini ilgilendiren allerjik marazlar da epeyce sık görülmektedir. Bu tip besin allerjileri; azık alımı sonrası fışkırır usulde kusmalar, kanlı yahut kanlı mukuslu ishal, şiddetli karın ağrıları, şiddetli ağlama atakları, uyku bozukluğu, şiddetli ishal, büyüme geriliği, beslenme bozukluğu ve nadiren tedaviye cevap vermeyen kabızlık halinde bulgu vermektedir.
Besin allerjisi daha nadir olarak ta ciltte kaşıntılı al plaklar (kurdeşen), yaygın kaşıntı ve kızarıklık, dudak, yüz lisan, el ve ayaklarda şişme (anjioödem) biçiminde bulgu vermekte, velev hayatı tehtid edebilen şiddetli sistemik reaksiyonlar (anafilaksi) gelişebilmektedir.
Azık allerjileri ani başlangıçlı yahut geç başlangıçlı reaksiyonlara neden olabilmektedir;
Ani başlangıçlı azık allerjilerinde belirtiler: Daha çok deri, teneffüs sistemi ve sindirim sistemini ilgilendirir.
A-Hafif-orta belirtiler
Yüzde kızarma-dudak etrafı, göz etrafında kaşıntılı kızarıklık, lisanda kaşıntı (vücuda yayılabilir)
Yüz, dudak ve göz etrafında hafif şişlik
Burun akıntısı-tıkanıklık, gözlerde sulanma, hapşırık
Bulantı-kusma-kramp-ishal
Ağız içi ve boğazda kaşıntı ve keçelenme
B-Şiddetli belirtiler
Hışıltı
Lisan ve boğazda şişme-hırıltılı solunum- sık öksürük yahut seste kabalaşma
Tansiyonda ani düşme-şok
Baş dönmesi-bilinç kaybı-koma
Geç başlangıçlı besin allerjilerinde belirtiler: Daha çok deri ve sindirim sistemini tesirler.
Atopik egzema (Tedaviye yanıtsız)
Reflü – ani eforsuz kusma
Büyüme geriliği
Kabızlık yahut ishal
Mukuslu ve/veya kanlı gaita
Kolik
Daima huzursuzluk ve ağlama atakları
Besin allerji teşhisi nasıl konulur?
Besin allerjisi düşündüren belirtiler olan çocuklarda ciltten allerji testleri, kandan allerji testleri, allerjen besinlerin alımına ara verilmesi ve besin yükleme testleri üzere testler yapılarak ve evlat allerji mütehassısları tarafından tanı konulmaktadır.
Azık allerji testi nasıl yapılır?
Ciltten allerji testi, kandan allerji testi yahut deri yama testi olmak üzere farklı sistemler vardır. Yalnızca allerji testleri her vakit kesin tanı koymak mümkün değildir. Kesinlikle besin yükleme testleri ile tanı doğrulanmalıdır. Allerji testlerinde allerji saptanmaması allerji olmadığını kanıtlamaz. Zira besin allerjisi çok farklı mekanizmlarla oluşabildiği için, her vakit allerji testleri ile tanı konamamaktadır.
Allerji deri testleri doğumdan itibaren yapılabilmekle birlikte umumiyetle 2 aylıktan itibaren yapılabilmektedir. Allerji testleri, testlerin sahih yorumlanması ve gereksiz test yapılmasını engellemek için kesinlikle bir evlat allerji bilirkişisi tarafından yapılmalıdır.
Besin allerjilerinde kesin tanı nasıl konur?
Kesin tanı; kuşkulu besinin 4-6 hafta müddet ile diyetten çıkarılması (besin eliminasyonu), bebeğin düzelmesi ve bu besinin tekrar diyete eklenmesi (besin yüklemesi) ile reaksiyonların tekrar ortaya çıkması ile konmaktadır. Bu test deneyimsiz doktorlarca yapılırsa evladın hayatını tehlikeye sokacak kadar berbat sonuçlara neden olabilir. Bu nedenle kesinlikle bir evlat allerji eksperi tarafından yapılmalıdır.
Besin allerjisi tedavisi
Diyet
Besin allerjisi reaksiyonlarını önlemenin tek yolu evladın allerjik olduğu besin ve eserlerinden kaçınmasıdır. Çok az ölçüde alımların bile şiddetli reaksiyonlara neden olabileceği unutulmamalıdır. Ana sütü alan bebeklerin validelerinin de diyet yapması gerekir. Bebek mama kullanacaksa besin allerjisinin tipine nazaran seçim yapılmalıdır. Örneğin inek sütüne allerjisi olan bebeklerin inek sütü içermeyen mamalar kullanması gerekir. Hangi mamanın kullanılacağına ve nasıl bir diyet uygulanacağına kesinlikle evlat allerji kompetanı karar vermelidir.
Besin allerjisinde ilaç tedavisi var mıdır?
Besin allerjisi tespit edilen çocuklarda bulguların ortaya çıkmasını engellemek hedefiyle kullanılabilecek rastgele bir ilaç yoktur, lakin mevcut belirtilerin düzeltilmesi gayesiyle hafif reaksiyonlarda antihistaminik ilaçlar ve kortizon türevi ilaçlar kullanılabilir.
Besin allerjisinin aşı tedavisi var mıdır?
Oral immünoterapi (Aşı tedavisi), hastaları besine alıştırmak ve kalıcı tolerans (besin allerjisinin düzelmesi) geliştirmek maksadı ile küçük dozlardan başlayarak nizamlı aralarla artan dozlarda azığın ağızdan verilmesidir. Ağızdan besin aşı tedavisi yapılabilen azıklar süt, yumurta, taraf fıstığı, ceviz, kivi ve şeftalidir. Bu tedavi formunda emel evladın bağışıklık sistemini reaksiyon verdiği besine alıştırmak ve reaksiyon veremez hale getirmektir.
Besin allerjisi düzelir mi?
Besin allerjisinin düzelip düzelmeyeceği hangi besine bağlı allerji olduğu, kaç çeşit azığa allerji olduğu, kaç yaşında teşhis konulduğu, teşhis konulduğunda besin allerjisinin şiddeti, egzema, astım yahut allerjik nezle ile birlikte olup olmadığına nazaran değişmektedir. Süt yumurta, soya ve buğdaya karşı oluşan allerjilerin 3 yaşına kadar düzelme talihi yüksekken fıstık, balık ve deniz eserlerine gelişen allerjilerin düzelme bahtı daha düşüktür.
Aileler Nelere Dikkat Etmelidir?
Allerjik evladı olan ailelerin evlatlarının dışarıda tükettiği her besinin içeriğini evvelce gözden geçirmesi gerekir. Ağır allerjik tablolar bekleniyorsa ailenin evlada pratiği farz olan hazır epinefrin iğnelerini kullanmayı öğrenmesi gerekmektedir. Bu evlatların daima olarak bir evlat allerji eksperi denetiminde kalması, uzun vadede öbür allerjik illetlerin erken tanısı ve tedavisi açısından gereklidir.
Sağlıklı kişilerde sorun yaratmayan besin hususlarına karşı kişinin bağışıklık sistemi aracılığı ile şiddetli reaksiyon vermesi durumuna besin allerjisi denmektedir. Besin allerjilerinde, rastgele bir besin alındıktan sonra bağışıklık sistemi tarafından yanlışlıkla yabancı olarak algılanmakta ve bu besine karşı farklı mekanizmalarla şiddetli ve alışılagelmiş olmayan bir reaksiyon gelişmektedir.
Besin allerjisi sıklığı
Besin allerjisi çoklukla 1-2 yaşından evvel görülmektedir ve 3 yaş altında görülme sıklığı %6 iken yetişkinlerde bu sıklık %1-2 civarındadır. Çocuklarda umumi olarak %4-8 nispetinde görülmektedir. 1 yaş altında %10, 3 yaş altında %6, orta-ağır egzemalı çocuklarda %35 ve astımlı çocuklarda %6 nispetinde görülmektedir.
Hangi besinler allerji yapar?
Her besinin allerjik reaksiyonlara neden olması mümkün olmakla birlikte tüm allerjik besin reaksiyonlarının % 90’ından 8 temel besin sorumludur. Bunlar süt, yumurta, yerfıstığı, soya, buğday, ağaç fıstıkları (ceviz, badem, antep fıstığı, vs), balık ve kabuklu deniz hayvanlarıdır.
Besin allerjisi belirtileri nelerdir?
Besin allerjisinde azığa maruz kaldıktan bir vade sonra bu azığa karşı bağışıklık hücreleri tarafından antikor denilen hususlar oluşmakta ve daha sonraki müsabakalarda bulgular ortaya çıkmaktadır.
Besin allerjisi doğumdan sonra birinci ortaya çıkan allerjik hastalıklardandır. Çok erken aylardan itibaren bulgu verebilmektedir. Çoklukla birinci olarak atopik dermatit (allerjik egzema) olarak kendini ayan eder. Bebeklerin birinci aylarda öncelikle yanaklarında, kol ve bacakların dış yüzeyinde kaşıntılı egzemalar oluşabilmektedir.
Başkaca doğumdan sonra erken aylarda sindirim sistemini ilgilendiren allerjik marazlar da epeyce sık görülmektedir. Bu tip besin allerjileri; azık alımı sonrası fışkırır usulde kusmalar, kanlı yahut kanlı mukuslu ishal, şiddetli karın ağrıları, şiddetli ağlama atakları, uyku bozukluğu, şiddetli ishal, büyüme geriliği, beslenme bozukluğu ve nadiren tedaviye cevap vermeyen kabızlık halinde bulgu vermektedir.
Besin allerjisi daha nadir olarak ta ciltte kaşıntılı al plaklar (kurdeşen), yaygın kaşıntı ve kızarıklık, dudak, yüz lisan, el ve ayaklarda şişme (anjioödem) biçiminde bulgu vermekte, velev hayatı tehtid edebilen şiddetli sistemik reaksiyonlar (anafilaksi) gelişebilmektedir.
Azık allerjileri ani başlangıçlı yahut geç başlangıçlı reaksiyonlara neden olabilmektedir;
Ani başlangıçlı azık allerjilerinde belirtiler: Daha çok deri, teneffüs sistemi ve sindirim sistemini ilgilendirir.
A-Hafif-orta belirtiler
Yüzde kızarma-dudak etrafı, göz etrafında kaşıntılı kızarıklık, lisanda kaşıntı (vücuda yayılabilir)
Yüz, dudak ve göz etrafında hafif şişlik
Burun akıntısı-tıkanıklık, gözlerde sulanma, hapşırık
Bulantı-kusma-kramp-ishal
Ağız içi ve boğazda kaşıntı ve keçelenme
B-Şiddetli belirtiler
Hışıltı
Lisan ve boğazda şişme-hırıltılı solunum- sık öksürük yahut seste kabalaşma
Tansiyonda ani düşme-şok
Baş dönmesi-bilinç kaybı-koma
Geç başlangıçlı besin allerjilerinde belirtiler: Daha çok deri ve sindirim sistemini tesirler.
Atopik egzema (Tedaviye yanıtsız)
Reflü – ani eforsuz kusma
Büyüme geriliği
Kabızlık yahut ishal
Mukuslu ve/veya kanlı gaita
Kolik
Daima huzursuzluk ve ağlama atakları
Besin allerji teşhisi nasıl konulur?
Besin allerjisi düşündüren belirtiler olan çocuklarda ciltten allerji testleri, kandan allerji testleri, allerjen besinlerin alımına ara verilmesi ve besin yükleme testleri üzere testler yapılarak ve evlat allerji mütehassısları tarafından tanı konulmaktadır.
Azık allerji testi nasıl yapılır?
Ciltten allerji testi, kandan allerji testi yahut deri yama testi olmak üzere farklı sistemler vardır. Yalnızca allerji testleri her vakit kesin tanı koymak mümkün değildir. Kesinlikle besin yükleme testleri ile tanı doğrulanmalıdır. Allerji testlerinde allerji saptanmaması allerji olmadığını kanıtlamaz. Zira besin allerjisi çok farklı mekanizmlarla oluşabildiği için, her vakit allerji testleri ile tanı konamamaktadır.
Allerji deri testleri doğumdan itibaren yapılabilmekle birlikte umumiyetle 2 aylıktan itibaren yapılabilmektedir. Allerji testleri, testlerin sahih yorumlanması ve gereksiz test yapılmasını engellemek için kesinlikle bir evlat allerji bilirkişisi tarafından yapılmalıdır.
Besin allerjilerinde kesin tanı nasıl konur?
Kesin tanı; kuşkulu besinin 4-6 hafta müddet ile diyetten çıkarılması (besin eliminasyonu), bebeğin düzelmesi ve bu besinin tekrar diyete eklenmesi (besin yüklemesi) ile reaksiyonların tekrar ortaya çıkması ile konmaktadır. Bu test deneyimsiz doktorlarca yapılırsa evladın hayatını tehlikeye sokacak kadar berbat sonuçlara neden olabilir. Bu nedenle kesinlikle bir evlat allerji eksperi tarafından yapılmalıdır.
Besin allerjisi tedavisi
Diyet
Besin allerjisi reaksiyonlarını önlemenin tek yolu evladın allerjik olduğu besin ve eserlerinden kaçınmasıdır. Çok az ölçüde alımların bile şiddetli reaksiyonlara neden olabileceği unutulmamalıdır. Ana sütü alan bebeklerin validelerinin de diyet yapması gerekir. Bebek mama kullanacaksa besin allerjisinin tipine nazaran seçim yapılmalıdır. Örneğin inek sütüne allerjisi olan bebeklerin inek sütü içermeyen mamalar kullanması gerekir. Hangi mamanın kullanılacağına ve nasıl bir diyet uygulanacağına kesinlikle evlat allerji kompetanı karar vermelidir.
Besin allerjisinde ilaç tedavisi var mıdır?
Besin allerjisi tespit edilen çocuklarda bulguların ortaya çıkmasını engellemek hedefiyle kullanılabilecek rastgele bir ilaç yoktur, lakin mevcut belirtilerin düzeltilmesi gayesiyle hafif reaksiyonlarda antihistaminik ilaçlar ve kortizon türevi ilaçlar kullanılabilir.
Besin allerjisinin aşı tedavisi var mıdır?
Oral immünoterapi (Aşı tedavisi), hastaları besine alıştırmak ve kalıcı tolerans (besin allerjisinin düzelmesi) geliştirmek maksadı ile küçük dozlardan başlayarak nizamlı aralarla artan dozlarda azığın ağızdan verilmesidir. Ağızdan besin aşı tedavisi yapılabilen azıklar süt, yumurta, taraf fıstığı, ceviz, kivi ve şeftalidir. Bu tedavi formunda emel evladın bağışıklık sistemini reaksiyon verdiği besine alıştırmak ve reaksiyon veremez hale getirmektir.
Besin allerjisi düzelir mi?
Besin allerjisinin düzelip düzelmeyeceği hangi besine bağlı allerji olduğu, kaç çeşit azığa allerji olduğu, kaç yaşında teşhis konulduğu, teşhis konulduğunda besin allerjisinin şiddeti, egzema, astım yahut allerjik nezle ile birlikte olup olmadığına nazaran değişmektedir. Süt yumurta, soya ve buğdaya karşı oluşan allerjilerin 3 yaşına kadar düzelme talihi yüksekken fıstık, balık ve deniz eserlerine gelişen allerjilerin düzelme bahtı daha düşüktür.
Aileler Nelere Dikkat Etmelidir?
Allerjik evladı olan ailelerin evlatlarının dışarıda tükettiği her besinin içeriğini evvelce gözden geçirmesi gerekir. Ağır allerjik tablolar bekleniyorsa ailenin evlada pratiği farz olan hazır epinefrin iğnelerini kullanmayı öğrenmesi gerekmektedir. Bu evlatların daima olarak bir evlat allerji eksperi denetiminde kalması, uzun vadede öbür allerjik illetlerin erken tanısı ve tedavisi açısından gereklidir.