*Her iki cinste ve her yaş grubu çocukta sıklıkla rastlanabilen bu şikayetler, vaktinde belirlenip gerekli tedavi yapılmadığı takdirde; böbrek yetmezliğinden hipertansiyona, kansızlıktan çoğalma geriliğine değin pek fazla kalıcı hasara niçin olabilir Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu olan cocuk hastalarda mutlaka ileri araştırma*gerekli olup cocuk nefroloji uzmanları kadar değerlendirilmesi gereklidir*
İdrar Yolu Enfeksiyonu Nedir?
Üriner sistem enfeksiyonu böbrekler ve mesanenin iltihabıdır Mesanenin iltihabına “sistit, böbreklerin iltihabına ise “pyelonefrit denir Pyelonefrit sistitten daha eksik görülmesine rağmen daha artı zarar vericidir Çoğunlukla üretra (idrarın dışarı atıldığı kanal) dışındaki ciltten bakterilerin mesaneye ulaşması ile oluşur İdrar yolu iltihabını çare etmek, böbrekleri gözetmek açısından önemlidir
Üriner Sistem Enfeksiyonlarının Sıklığı Nedir?
Üriner sistem enfeksiyonları 5 yaşından küçük ateşli çocukların yüzde2 ’sinde saptanır, 1 yaşından minik ateşli çocuklarda, kızların yüzde 8 ’inde, erkeklerin yüzde3 ’ünde ateşin nedeni üriner sistem enfeksiyonlarıdır
Üriner Sistem Enfeksiyonlarının Nedenleri Nelerdir?
İdrar yolu iltihaplarının etkeni bakterilerdir Bakteri mesaneye, idrarın dışarı atıldığı kanaldan girer Başlıca üretra girişini tahriş eden etkenler (aşina tahriş edici maddeler, banyo köpükleri ve şampuanlardır), bakterilerin buradan içeri girmesini de kolaylaştırır
Bazı tehlike faktörleri çocuklarda üriner sistem enfeksiyonuna zemin hazırlar İdrarın mesaneden üreterler boyunca böbreğe dürüst olağandışı geri kaçışı, üriner sistem tıkanıklıkları, değişik anatomik ve fonksiyonel bozukluklar ile enfeksiyona aşinalık görülebilir Tanıdık Olmayan cisimler, mesaneye, üreterlere yerleştirilen kateterler, kabızlık, banyo köpükleri ve sünnetsiz erkek çocuklarda fimozis (sünnet derisinin geriye doğru kıvrılmaması) mesanenin bakteri ile temasına niçin olur Mektep çocuklarında sık görülen idrarı eve gizleme eylemi de idrar yolu enfeksiyonlarının nedenlerindendir
Çocuklarda Üriner Enfeksiyonları Belirtileri Nelerdir?
Çocuklarda üriner sistem enfeksiyonlarının bulgu ve bulguları çocuğun yaşına göre değişkendir Bebekler ve özellikle 2 yaşından küçük çocuklarda bulgular genel olarak üriner sistemle ilişkili değildir ve kolaylıkla gözden kaçabilir Bebekler ve 2 yaşından minik çocuklarda en sık görülen semptomlar şunlardır:
• Tedirginlik
• Kusma ve ishal
• Karında şişkinlik
• Yeni doğanda uzamış sarılık
• İştahsızlık ve besin bozukluğu
• Kilo almada yavaşlama
• Vücut ısısında uyumsuzluk
• Sebepsiz yükselen ve düşmeyen ateş
Büyük çocuklarda ve erişkinlerde semptomlar daha belirgindir ve enfeksiyonun yerine tarafından bulgular değişkenlik gösterir Alt üriner sistem (sistit) enfeksiyonlarında görülen semptomlar şunlardır:
• İdrar yaparken yanma, sızı ağrı
• Sık idrara çıkma
• Ivedi işeme ricası
• Karın alt tarafına sancı
• Tuvalete yetişemeden idrar kaçırma
• Kötü kokulu, olağandışı renkte, kanlı idrar
Üst üriner sistem enfeksiyonlarından akut pyelonefrit idrar yolu enfeksiyonları içinde en ağır ve böbrekte azami zarar bırakan hastalıktır Bilhassa ufak çocuklarda kalıcı zarar ihtimali daha fazladır İdrar yolu enfeksiyonu geçiren çocukların yüzde10 ’ unda, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları olan çocukların yüzde25 ’ inde ve vezikoüretral reflülü (böbreklere idrar kaçması) çocukların yüzde30 ’ unda daimi böbrek hasarı gelişebilir En sık görülen semptomlar, titreyerek yükselen ateş, böğür ağrısı, önemli bulantı ve kusmadır Bu semptomlara ilave olarak sistitizm semptomları da (yukarıda farzedilen semptomlar) gözlenebilir
Tanı Nasıl Konur?
İdrar yolu enfeksiyonu tanısı için idrar tahlili ve idrar kültürü yapılmalıdır İdrar ilk kez mikroskop altında incelenir Muhakkak tanı idrar kültüründe manalı miktarda bakterinin üremesi ile konur
İdrar yolu enfeksiyonu idrar kültürü ile kanıtlandığında, böbreğin tutulup tutulmadığına karar verilmelidir Yüksek alev, böğürde hassasiyet, karın ağrısı, bulantı, kusma, titreşim görülebilir
Üriner Sistem Enfeksiyonlu Çocuklar Nasıl Değerlendirilir?
Üriner sistem enfeksiyonu kültürle kanıtlanmış olan çocuklar en kısa zamanda radyolojik olarak değerlendirilmeli ve ileri çalışmalar yapılarak altta yatan bir anatomik bozukluk var ise yespit edilip çocuk nefroloji uzmanı kadar takibe alınmalıdır Enfeksiyonda tanı yaşı ne kadar küçükse tekrarlama riski pek fazla olup her enfeksiyonda böbrek hasarı ve ileride kalıcı böbrek yetmezliği gelişme ihtimali okadar yuksektir Maalesef ülkemizde hala çocuklarda kronik böbrek yetmezliği nedenleri aralarında tekrarlayan idrar endeksiyonları ve veziko üreteral feflü birincil sırada yer almaktadır*
Tedavisi Nasıldır?
İdrar yolu enfeksiyonu olan çocuklara antibiyotik tedavisi hemencecik başlanmalıdır Etkin tedavi üriner sistem hasarlanma riskini en üye indirir Şiddetli enfeksiyonlarda çare 1014 gün sürmelidir Çocuklarda üriner semptomların tespit edilme güçlüğünden ve uygun antibiotik tedavisi sonrası, normal radyolojik tetkikler olmasına karşın özellikle kız çocuklarda enfeksiyonun tekrar ihtimalinden dolayı tedaviden daha sonra düzenli takipler yapılmalıdır
Çocuklarda üriner sistem enfeksiyonlarından korunmak için neler yapılmalıdır?
• Çocuklara idrarın açık renk olmasını sağlayacak şekilde yeterli miktarda akıcı verilmelidir
• Çocuğun günde 34 defa idrar yapması sağlanmalıdır
• Çocuk tuvalette yeterli zaman kalmalıdır Aceleyle yapıp kalkmamalıdır
• Genital bölge sabun ya da şampuanla yok, saf suyla yıkanmalıdır
• Kızlarda genital bölge temizliği önden arkaya doğru olmalıdır
• Kabızlığa karşı önlemler alınmalıdır
• Bilhassa kız çocuklarda banyo süresi çok uzatılmamalı ve tahriş edici özelliğe sahip köpüklü sabun ve şampuan kullanılmamalıdır
• Tekrarlayan enfeksiyonlar var ise mıutlaka ileri çalışmalar yapılmalı
• İdrar kaçırma tuvalete yetişememe gibi idrar kesesi problemlerinin öncül bulguları var ise mutlaka ileri radyolojik araştırmalar yapılmalıdır
Uzm DrOğuzhan DURMAZ
doktorsitesicom
İdrar Yolu Enfeksiyonu Nedir?
Üriner sistem enfeksiyonu böbrekler ve mesanenin iltihabıdır Mesanenin iltihabına “sistit, böbreklerin iltihabına ise “pyelonefrit denir Pyelonefrit sistitten daha eksik görülmesine rağmen daha artı zarar vericidir Çoğunlukla üretra (idrarın dışarı atıldığı kanal) dışındaki ciltten bakterilerin mesaneye ulaşması ile oluşur İdrar yolu iltihabını çare etmek, böbrekleri gözetmek açısından önemlidir
Üriner Sistem Enfeksiyonlarının Sıklığı Nedir?
Üriner sistem enfeksiyonları 5 yaşından küçük ateşli çocukların yüzde2 ’sinde saptanır, 1 yaşından minik ateşli çocuklarda, kızların yüzde 8 ’inde, erkeklerin yüzde3 ’ünde ateşin nedeni üriner sistem enfeksiyonlarıdır
Üriner Sistem Enfeksiyonlarının Nedenleri Nelerdir?
İdrar yolu iltihaplarının etkeni bakterilerdir Bakteri mesaneye, idrarın dışarı atıldığı kanaldan girer Başlıca üretra girişini tahriş eden etkenler (aşina tahriş edici maddeler, banyo köpükleri ve şampuanlardır), bakterilerin buradan içeri girmesini de kolaylaştırır
Bazı tehlike faktörleri çocuklarda üriner sistem enfeksiyonuna zemin hazırlar İdrarın mesaneden üreterler boyunca böbreğe dürüst olağandışı geri kaçışı, üriner sistem tıkanıklıkları, değişik anatomik ve fonksiyonel bozukluklar ile enfeksiyona aşinalık görülebilir Tanıdık Olmayan cisimler, mesaneye, üreterlere yerleştirilen kateterler, kabızlık, banyo köpükleri ve sünnetsiz erkek çocuklarda fimozis (sünnet derisinin geriye doğru kıvrılmaması) mesanenin bakteri ile temasına niçin olur Mektep çocuklarında sık görülen idrarı eve gizleme eylemi de idrar yolu enfeksiyonlarının nedenlerindendir
Çocuklarda Üriner Enfeksiyonları Belirtileri Nelerdir?
Çocuklarda üriner sistem enfeksiyonlarının bulgu ve bulguları çocuğun yaşına göre değişkendir Bebekler ve özellikle 2 yaşından küçük çocuklarda bulgular genel olarak üriner sistemle ilişkili değildir ve kolaylıkla gözden kaçabilir Bebekler ve 2 yaşından minik çocuklarda en sık görülen semptomlar şunlardır:
• Tedirginlik
• Kusma ve ishal
• Karında şişkinlik
• Yeni doğanda uzamış sarılık
• İştahsızlık ve besin bozukluğu
• Kilo almada yavaşlama
• Vücut ısısında uyumsuzluk
• Sebepsiz yükselen ve düşmeyen ateş
Büyük çocuklarda ve erişkinlerde semptomlar daha belirgindir ve enfeksiyonun yerine tarafından bulgular değişkenlik gösterir Alt üriner sistem (sistit) enfeksiyonlarında görülen semptomlar şunlardır:
• İdrar yaparken yanma, sızı ağrı
• Sık idrara çıkma
• Ivedi işeme ricası
• Karın alt tarafına sancı
• Tuvalete yetişemeden idrar kaçırma
• Kötü kokulu, olağandışı renkte, kanlı idrar
Üst üriner sistem enfeksiyonlarından akut pyelonefrit idrar yolu enfeksiyonları içinde en ağır ve böbrekte azami zarar bırakan hastalıktır Bilhassa ufak çocuklarda kalıcı zarar ihtimali daha fazladır İdrar yolu enfeksiyonu geçiren çocukların yüzde10 ’ unda, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları olan çocukların yüzde25 ’ inde ve vezikoüretral reflülü (böbreklere idrar kaçması) çocukların yüzde30 ’ unda daimi böbrek hasarı gelişebilir En sık görülen semptomlar, titreyerek yükselen ateş, böğür ağrısı, önemli bulantı ve kusmadır Bu semptomlara ilave olarak sistitizm semptomları da (yukarıda farzedilen semptomlar) gözlenebilir
Tanı Nasıl Konur?
İdrar yolu enfeksiyonu tanısı için idrar tahlili ve idrar kültürü yapılmalıdır İdrar ilk kez mikroskop altında incelenir Muhakkak tanı idrar kültüründe manalı miktarda bakterinin üremesi ile konur
İdrar yolu enfeksiyonu idrar kültürü ile kanıtlandığında, böbreğin tutulup tutulmadığına karar verilmelidir Yüksek alev, böğürde hassasiyet, karın ağrısı, bulantı, kusma, titreşim görülebilir
Üriner Sistem Enfeksiyonlu Çocuklar Nasıl Değerlendirilir?
Üriner sistem enfeksiyonu kültürle kanıtlanmış olan çocuklar en kısa zamanda radyolojik olarak değerlendirilmeli ve ileri çalışmalar yapılarak altta yatan bir anatomik bozukluk var ise yespit edilip çocuk nefroloji uzmanı kadar takibe alınmalıdır Enfeksiyonda tanı yaşı ne kadar küçükse tekrarlama riski pek fazla olup her enfeksiyonda böbrek hasarı ve ileride kalıcı böbrek yetmezliği gelişme ihtimali okadar yuksektir Maalesef ülkemizde hala çocuklarda kronik böbrek yetmezliği nedenleri aralarında tekrarlayan idrar endeksiyonları ve veziko üreteral feflü birincil sırada yer almaktadır*
Tedavisi Nasıldır?
İdrar yolu enfeksiyonu olan çocuklara antibiyotik tedavisi hemencecik başlanmalıdır Etkin tedavi üriner sistem hasarlanma riskini en üye indirir Şiddetli enfeksiyonlarda çare 1014 gün sürmelidir Çocuklarda üriner semptomların tespit edilme güçlüğünden ve uygun antibiotik tedavisi sonrası, normal radyolojik tetkikler olmasına karşın özellikle kız çocuklarda enfeksiyonun tekrar ihtimalinden dolayı tedaviden daha sonra düzenli takipler yapılmalıdır
Çocuklarda üriner sistem enfeksiyonlarından korunmak için neler yapılmalıdır?
• Çocuklara idrarın açık renk olmasını sağlayacak şekilde yeterli miktarda akıcı verilmelidir
• Çocuğun günde 34 defa idrar yapması sağlanmalıdır
• Çocuk tuvalette yeterli zaman kalmalıdır Aceleyle yapıp kalkmamalıdır
• Genital bölge sabun ya da şampuanla yok, saf suyla yıkanmalıdır
• Kızlarda genital bölge temizliği önden arkaya doğru olmalıdır
• Kabızlığa karşı önlemler alınmalıdır
• Bilhassa kız çocuklarda banyo süresi çok uzatılmamalı ve tahriş edici özelliğe sahip köpüklü sabun ve şampuan kullanılmamalıdır
• Tekrarlayan enfeksiyonlar var ise mıutlaka ileri çalışmalar yapılmalı
• İdrar kaçırma tuvalete yetişememe gibi idrar kesesi problemlerinin öncül bulguları var ise mutlaka ileri radyolojik araştırmalar yapılmalıdır
Uzm DrOğuzhan DURMAZ
doktorsitesicom
