Ülkemizde bilhassa çocukluk çağında parazit enfeksiyonları sıklıkla görülmektedir Parazitler içersinde en sık olarak görülen barsak parazitlerinden bir kaçını sizlere anlatmak istedim
Daha önceleri istatistiksel bilgiler çocuklarda barsak parazit görülme sıklığını % 75 olarak veriyordu Bugün oranların bu denli yüksek olduğunu sanmıyorum ama fazla da düşük olmadığını biliyorum Bir çok çocuğun ailesi durumun haberdar olmadığından hakiki oranlar yine de yüksek olabilir
Bu yazımda ülkemizde sık görülen asalak enfeksiyonlarını ele alacağım
Asalak Nedir :
Asalak enfeksiyonları protozoon, helmint ve artropod gibi organizmaların niçin olduğu enfeksiyonlardır Halk Müziği arasında böcek, solucan gibi isimler bahşedilen organizmalardır
Protozoonlar tek hücresel organizmalardır ve konaklarında bölünerek çoğalırlar Bulaşma çoğunlukla parazitlerin kendilerinin veya yumurtalarının bulaşmış olduğu su ve besinlerin ağız yoluyla alınması ile gerçekleşir İçme suyunun temiz olmadığı ve genel hijyen ve sanitasyonun yetkisiz olduğu bölgelerde daha sık görülür
Helmintler çok hücredirler ve konakta bölünmezler
Bir parazit konağa girdiği vakit ya ölür veya konağa zarar vermeden veya hasar vererek yaşamaya devam edebilir Parazitler enfeksiyon meydana getirmek ve konakla birlikte yaşamak için adeta istilacı bir davranış içindedirler Vücudun savunma sistemine karşısında kendilerini koruyucu mekanizmalar geliştirirler Bedensel varlıklarının devamı ve kendi beslenme ihtiyaçları için hemen hemen konağın vücudu ile bir yarışa girerler Bir fazla asalak enfeksiyonunda kansızlık (anemi) görülmesinin sebebi de budur Asalak bedeninde bulunduğu canlının kanı ve aldığı besinlerle yaşamını sürdürür
Parazit enfeksiyonlarının birçok bir belirti vermeksizin veya hafif belirtilerle seyredebilirken fazla ciddi hastalıklara da sebep olabilirler
Yuvarlak Solucanlar ( Askariyazis)
En sık görülen parazitlerden biridir Her iklimde ve her ülkede görülür Çocuklarda erişkinlere kadar daha sık rastlanmakta ve özellikle okul öncesi çocuklarda, ılıman iklimlerde daha yaygın olarak görülmektedir Bunlar toprak solucanlarına benzerler fakat renkleri lekeli beyaz – sarımtırak olmaları ile onlardan ayrılırlar
Dairesel solucanlar larva içeren döllenmiş olgun yumurtaları ile bulaşır Enfekte kişinin dışkısı ile dışarı atılan yumurtalar, herhangi bir nedenle ağız yoluyla alınmasından sonra larva midede yumurtadan çıkar, incebağırsak duvarından kana geçerek akciğere ulaşır Akciğer dokusunda olgunlaşan larva bronşlara ve bitik borusundan gırtlak bölgesine ulaşır ve buradan bitmiş yutulur İncebağırsağa gelen larvalardan olgun yetişkin solucanlar oluşur
Erkek solucanlar 1525 cm uzunluğunda ve 3 mm enindeyken dişileri 2535 cm ve 4 mm ’dir Kadınsı solucanların yaşam süresi 12 yıldır ve bir dişi solucan günde 200,000 civarında yumurta üretir Yumurtaları uygun olamayan koşullara bile dayanıklıdır
Yuvarlak solucanlar dışkı ile bulaşan bir enfeksiyondur İnsan dışkısının gübre olarak kullanılması, tuvalet sonrası temizliğe itina gösterilmemesi, tuvaletlerin açıkta olması gibi hijyen kurallarına uyulmaması ya da yetersizliği durumunda bulaşma olasılığı fazla yüksektir
Dairesel solucanın bulaştığı kişilerin çok azında rahatsızlık gelişir Bunun nedeni mide asidinde ölerek, etkisiz ülkü gelebilirler Rahatsızlık belirtileri çoğunlukla larvaların akciğere göçü sırasında veya yetişkin formlarının bağırsakta bulunduğu zamanlarda ortaya çıkar
Akciğer safhasında; mevsimsel bulaşma olan bölgelerde mevsimsel zatürre şeklinde görülebilir Öksürük, kanlı balgam, kanda ezinofil (bir nesil lokosit) hücrelerin artışı en bariz bulgulardır
Yetişkin dönemlerinde ise bağırsakta ya da safra yollarında yerleşerek konağın beslenmesini bozarak hastalanmasına sebep olabilirler Karın ağrısı, gerginliği gibi şikayetler görülür Dairesel solucan bulunan çocuklarda dışkıda azot ve yağ atılımı azalır, çok yoğun enfekte çocuklarda solucanlar bir kitle oluşturarak bağırsak tıkanmasına sebep olabilir
Ani ve şiddetli karın ağrısı, safralı kusma gibi bulgular ortaya çıkar Vücutta çok fazla solucanın varlığı safra yollarını tıkayarak karında sancılanma, bulantı, kusma ve ateşe niçin olur Sarılık nadir görülür
Tanı solucanın veya yumurtasının dışkıda ya da kusmukta görülmesi ile konur
Tedavisi genelde 810 gündür
KIL KURDU (oksyuriasis)
Kıl kurdu enfeksiyonları dünyanın her uygun yaygındır Doğal konağı insandır Her yaşta görülmekle birlikte 514 yaş arasında en sıktır Topluluk yaşam koşullarında, kurumlarda yaşayanlarda yaygındır Epeyce zararsızdır
İplik biçiminde hareketli bir bağırsak parazitidir Erkekleri 26 mm, dişileri 812 mm uzunluğundadır
Enfekte kişilerde dişi erişkin kıl kurtları gece uykudan 23 saat sonra anüsten dışarı çıkarak makat civarına binlerce yumurta bırakır ve kısa süre içinde ölürler Yumurta 6 saat içinde bulaşıcı özelliğini kazanır İç çamaşırlarına bulaşan, yatağa dökülen ve veya oluşturduğu kaşıntı hissi ile o bölge parmakla kaşındığında, tuvalet sonrası makat temizliği sırasında kişinin eline, tırnaklarının arasına geçerler bu nedenle tekrar tekrar bulaşma ve çocuktan çocuğa bulaşma riski fazladır Oda sıcaklığında 23 hafta canlı kalabilir Çamaşırlarda, yatak ve çarşaflarda da yumurta bulunduğunda bulaşma ortamı oluşturur Kıl kurdu bulaşmış çarşafların silkelenmesi ile havaya her tarafa yayılan yumurtaların ağız bölgesine ulaşarak bulaşması da mümkündür
Kıl Kurdu ağız yoluyla bulaşır Yutulan yumurtalar midede larva şekline ulaşır ve âmâ bağırsağa göç ederek yetişkin forma gelir Makat bölgesinde yumurtaların larva şekline gelmesi ve anal yoldan baştan bağırsağa girmesiyle de tekrarlayabilir
Kıl kurdu genellikle belirtisizdir En sık görülen bulgu geceleri görülen makat bölgesindeki kaşıntılarıdır Vücudun bazı bölgelerinde cerahatli enfeksiyonlar gelişebilir Uykusuzluk, gece korkuları, diş gıcırdatma, gece işemeleri olabilir Kıl kurdunun çok pozitif yoğun olduğu takdirde çocuğun psikolojik durumunu ya da parazite karşı oluşan alerjik bir reaksiyonda oluşabilir Ağır enfeksiyonlar bağırsakta tahrip yaratarak sindirim sisteminde bozukluklara neden olabilir
Belirlenmiş tanı yumurtaları veya parazitin kendisinin görülmesi ile konur Yumurtalar sabahları çocuğun makat bölgesine seloteyp yapıştırılarak kolaylıkla saptanır Tekrarlayan vakalarda çocuğun yanı sıra tüm aile bireyleri de incelenmelidir Tekrarlamaları durdurmak epeyce güçtür El yıkama alışkanlığın yerleştirilmesi, tırnakların kısa kesilmesi ve fırçalanması bulaşmayı ve yineleme riskini azaltır
Tedavinin temeli tüm aile bireylerini ayni anda tedavi etmek, genel hijyen kurallarına en fazla dikkatli olmak gerekir Tuvalet temizliğine, ellerin yıkanarak tırnak aralarının çivi ya da eski bir diş fırçası ile fırçalanarak en ince ayrıntısına kadar temizlenmesi gerekir Kıl kurdu yer alan çocukların sabahtan uyandığında makatı sabunlu su ile yıkanmalı İç çamaşırları değiştirilmeli, yeni külot giydirilerek, kirliler sıcak suda yıkanıp, kaynatılarak kızgın ütü ile ütülenmelidir Bir haftalık çare esnasında bu kullanım her tarafta bulaşma riskini azaltacaktır *
Daha önceleri istatistiksel bilgiler çocuklarda barsak parazit görülme sıklığını % 75 olarak veriyordu Bugün oranların bu denli yüksek olduğunu sanmıyorum ama fazla da düşük olmadığını biliyorum Bir çok çocuğun ailesi durumun haberdar olmadığından hakiki oranlar yine de yüksek olabilir
Bu yazımda ülkemizde sık görülen asalak enfeksiyonlarını ele alacağım
Asalak Nedir :
Asalak enfeksiyonları protozoon, helmint ve artropod gibi organizmaların niçin olduğu enfeksiyonlardır Halk Müziği arasında böcek, solucan gibi isimler bahşedilen organizmalardır
Protozoonlar tek hücresel organizmalardır ve konaklarında bölünerek çoğalırlar Bulaşma çoğunlukla parazitlerin kendilerinin veya yumurtalarının bulaşmış olduğu su ve besinlerin ağız yoluyla alınması ile gerçekleşir İçme suyunun temiz olmadığı ve genel hijyen ve sanitasyonun yetkisiz olduğu bölgelerde daha sık görülür
Helmintler çok hücredirler ve konakta bölünmezler
Bir parazit konağa girdiği vakit ya ölür veya konağa zarar vermeden veya hasar vererek yaşamaya devam edebilir Parazitler enfeksiyon meydana getirmek ve konakla birlikte yaşamak için adeta istilacı bir davranış içindedirler Vücudun savunma sistemine karşısında kendilerini koruyucu mekanizmalar geliştirirler Bedensel varlıklarının devamı ve kendi beslenme ihtiyaçları için hemen hemen konağın vücudu ile bir yarışa girerler Bir fazla asalak enfeksiyonunda kansızlık (anemi) görülmesinin sebebi de budur Asalak bedeninde bulunduğu canlının kanı ve aldığı besinlerle yaşamını sürdürür
Parazit enfeksiyonlarının birçok bir belirti vermeksizin veya hafif belirtilerle seyredebilirken fazla ciddi hastalıklara da sebep olabilirler
Yuvarlak Solucanlar ( Askariyazis)
En sık görülen parazitlerden biridir Her iklimde ve her ülkede görülür Çocuklarda erişkinlere kadar daha sık rastlanmakta ve özellikle okul öncesi çocuklarda, ılıman iklimlerde daha yaygın olarak görülmektedir Bunlar toprak solucanlarına benzerler fakat renkleri lekeli beyaz – sarımtırak olmaları ile onlardan ayrılırlar
Dairesel solucanlar larva içeren döllenmiş olgun yumurtaları ile bulaşır Enfekte kişinin dışkısı ile dışarı atılan yumurtalar, herhangi bir nedenle ağız yoluyla alınmasından sonra larva midede yumurtadan çıkar, incebağırsak duvarından kana geçerek akciğere ulaşır Akciğer dokusunda olgunlaşan larva bronşlara ve bitik borusundan gırtlak bölgesine ulaşır ve buradan bitmiş yutulur İncebağırsağa gelen larvalardan olgun yetişkin solucanlar oluşur
Erkek solucanlar 1525 cm uzunluğunda ve 3 mm enindeyken dişileri 2535 cm ve 4 mm ’dir Kadınsı solucanların yaşam süresi 12 yıldır ve bir dişi solucan günde 200,000 civarında yumurta üretir Yumurtaları uygun olamayan koşullara bile dayanıklıdır
Yuvarlak solucanlar dışkı ile bulaşan bir enfeksiyondur İnsan dışkısının gübre olarak kullanılması, tuvalet sonrası temizliğe itina gösterilmemesi, tuvaletlerin açıkta olması gibi hijyen kurallarına uyulmaması ya da yetersizliği durumunda bulaşma olasılığı fazla yüksektir
Dairesel solucanın bulaştığı kişilerin çok azında rahatsızlık gelişir Bunun nedeni mide asidinde ölerek, etkisiz ülkü gelebilirler Rahatsızlık belirtileri çoğunlukla larvaların akciğere göçü sırasında veya yetişkin formlarının bağırsakta bulunduğu zamanlarda ortaya çıkar
Akciğer safhasında; mevsimsel bulaşma olan bölgelerde mevsimsel zatürre şeklinde görülebilir Öksürük, kanlı balgam, kanda ezinofil (bir nesil lokosit) hücrelerin artışı en bariz bulgulardır
Yetişkin dönemlerinde ise bağırsakta ya da safra yollarında yerleşerek konağın beslenmesini bozarak hastalanmasına sebep olabilirler Karın ağrısı, gerginliği gibi şikayetler görülür Dairesel solucan bulunan çocuklarda dışkıda azot ve yağ atılımı azalır, çok yoğun enfekte çocuklarda solucanlar bir kitle oluşturarak bağırsak tıkanmasına sebep olabilir
Ani ve şiddetli karın ağrısı, safralı kusma gibi bulgular ortaya çıkar Vücutta çok fazla solucanın varlığı safra yollarını tıkayarak karında sancılanma, bulantı, kusma ve ateşe niçin olur Sarılık nadir görülür
Tanı solucanın veya yumurtasının dışkıda ya da kusmukta görülmesi ile konur
Tedavisi genelde 810 gündür
KIL KURDU (oksyuriasis)
Kıl kurdu enfeksiyonları dünyanın her uygun yaygındır Doğal konağı insandır Her yaşta görülmekle birlikte 514 yaş arasında en sıktır Topluluk yaşam koşullarında, kurumlarda yaşayanlarda yaygındır Epeyce zararsızdır
İplik biçiminde hareketli bir bağırsak parazitidir Erkekleri 26 mm, dişileri 812 mm uzunluğundadır
Enfekte kişilerde dişi erişkin kıl kurtları gece uykudan 23 saat sonra anüsten dışarı çıkarak makat civarına binlerce yumurta bırakır ve kısa süre içinde ölürler Yumurta 6 saat içinde bulaşıcı özelliğini kazanır İç çamaşırlarına bulaşan, yatağa dökülen ve veya oluşturduğu kaşıntı hissi ile o bölge parmakla kaşındığında, tuvalet sonrası makat temizliği sırasında kişinin eline, tırnaklarının arasına geçerler bu nedenle tekrar tekrar bulaşma ve çocuktan çocuğa bulaşma riski fazladır Oda sıcaklığında 23 hafta canlı kalabilir Çamaşırlarda, yatak ve çarşaflarda da yumurta bulunduğunda bulaşma ortamı oluşturur Kıl kurdu bulaşmış çarşafların silkelenmesi ile havaya her tarafa yayılan yumurtaların ağız bölgesine ulaşarak bulaşması da mümkündür
Kıl Kurdu ağız yoluyla bulaşır Yutulan yumurtalar midede larva şekline ulaşır ve âmâ bağırsağa göç ederek yetişkin forma gelir Makat bölgesinde yumurtaların larva şekline gelmesi ve anal yoldan baştan bağırsağa girmesiyle de tekrarlayabilir
Kıl kurdu genellikle belirtisizdir En sık görülen bulgu geceleri görülen makat bölgesindeki kaşıntılarıdır Vücudun bazı bölgelerinde cerahatli enfeksiyonlar gelişebilir Uykusuzluk, gece korkuları, diş gıcırdatma, gece işemeleri olabilir Kıl kurdunun çok pozitif yoğun olduğu takdirde çocuğun psikolojik durumunu ya da parazite karşı oluşan alerjik bir reaksiyonda oluşabilir Ağır enfeksiyonlar bağırsakta tahrip yaratarak sindirim sisteminde bozukluklara neden olabilir
Belirlenmiş tanı yumurtaları veya parazitin kendisinin görülmesi ile konur Yumurtalar sabahları çocuğun makat bölgesine seloteyp yapıştırılarak kolaylıkla saptanır Tekrarlayan vakalarda çocuğun yanı sıra tüm aile bireyleri de incelenmelidir Tekrarlamaları durdurmak epeyce güçtür El yıkama alışkanlığın yerleştirilmesi, tırnakların kısa kesilmesi ve fırçalanması bulaşmayı ve yineleme riskini azaltır
Tedavinin temeli tüm aile bireylerini ayni anda tedavi etmek, genel hijyen kurallarına en fazla dikkatli olmak gerekir Tuvalet temizliğine, ellerin yıkanarak tırnak aralarının çivi ya da eski bir diş fırçası ile fırçalanarak en ince ayrıntısına kadar temizlenmesi gerekir Kıl kurdu yer alan çocukların sabahtan uyandığında makatı sabunlu su ile yıkanmalı İç çamaşırları değiştirilmeli, yeni külot giydirilerek, kirliler sıcak suda yıkanıp, kaynatılarak kızgın ütü ile ütülenmelidir Bir haftalık çare esnasında bu kullanım her tarafta bulaşma riskini azaltacaktır *