Çocukluk devrinde söylenen palavraların altında yatan neden ve anne babaların tavrı gerçek davranışı benimsetmekte çok önemli
İTÜ Geliştirme Vakfı Okulları Dr. Sedat Üründül Anaokulu Ruhsal Danışmanlık ve Rehberlik Uzmanları, çocuklarda palavra söyleme davranışının altında yatabilecek sebepler hakkında velileri uyarıyor
Uzmanlar, palavranın, insanları aldatmak için uydurulmuş kasıtlı davranış yahut kelam olduğunu söylüyor. Lakin, 5-6 yaşına kadar çocuğun palavra söyleme davranışında endişe edilecek bir durumun olmadığını da ekliyor. Çocuklarda gerçeklik duygusu tam olarak gelişmediği için bu periyottaki “yalanı” davranış bozukluğu olarak değerlendirmek epey yanlış. Çocuklar bazen güçlü hayal güçlerinden etkilenerek, bazen kendilerini savunma maksadı ile, bazen gerçeği yetişkinler kadar sağlıklı değerlendirebilecek bilişsel olgunluğa sahip olamadıkları için palavra söyleyebiliyor. Bununla birlikte yalan söyleme davranışı altında yatan kimi nedenleri ele verdiği için ciddiye alınmalı. Palavrayla karşılaşan aileler, üzülmek yahut şok olmak yerine, bu durumu çocukla daha yakın irtibat kurarak onu palavranın sonuçları konusunda eğitmek için bir fırsat olarak görmeliler.
“Aileler çocuğun palavra söylediğini fark ettiğinde, birçok duyguyu bir ortada hisseder’’ diyen Dr. Sedat Üründül Anaokulu Ruhsal Danışmanlık ve Rehberlik Uzmanları, kelamlarına, örnek vererek devam ediyor : “Acaba görmezden mi gelmek gerekir, yoksa yüzleştirmek mi gerekir, çocukta palavra söylemek bir kişilik özelliği olarak kalacak mı? Bu türlü bir durumda birinci yapılması gereken sakin kalmaktır. Çocuklar çeşitli nedenlerle “yalana” başvurabildikleri için anne babalar birinci evvel çocukların neden doğruyu söylemediğini tespit etmelidir’’
“Çocukların palavra söylemesinin altında birçok neden olabilir’’
Uzmanlar, çocukların birçok farklı sebepten ötürü ailelere palavra söyleyebileceğini belirterek bu sebepleri aşağıdaki üzere sıralıyor;
-Kabul görmek istiyor olabilir,
-Sizi üzmekten korkuyor olabilir,
-Hata yapmaktan korkuyor olabilir,
-Bir hasretini lisana getiriyor olabilir,
-Yaptırım uygulanmasından kurtulmak istiyor olabilir,
-Takdir edilmek istiyor olabilir,
-Eleştirilmekten korkuyor olabilir…
Çocuklar hangi çeşit palavralara başvuruyor?
Hayali Palavralar: 3-6 yaş ortasındaki çocuklar gerçeği yetişkinler üzere değerlendiremeyebilir ve doğru bir şekilde aktaramayabilir. Bu sebeple gerçeği hayalleri ile birleştirerek anlatabilir. 3 yaşındaki bir çocuğun meskene giderek annesine “öğretmenim o kadar güçlü ki, bahçedeki ağaçları yerinden sökebiliyor” demesi buna bir örnektir.
Taklit Palavralar: Bazı durumlarda çocuklar “yalan” söylemeyi yetişkinlerden öğrenmiş olabilir. Yetişkinlerin palavra söylediğine şahit olan çocuk “yalan” söylemeyi normalleştirebilir. Örneğin telefonla gitmek istemediği bir yere davet edilen yetişkin çocuğunun yanında “çok hastayım, gelemeyeceğim” diyor. Bunu duyan çocuk yalan söylemenin normal olduğunu düşünerek bunu tüm hayatına genelleyebilir. Bu sebeple yetişkinlerin çocukların yanında konuşurken çok dikkatli olması gerekir.
Araştırıcı Palavralar: Burada çocuk palavra söylemenin nasıl bir şey olduğunu araştırmakta ve sonları yoklamaktadır. Çocuğun gelişimi açısından bu tip palavralar olağandır.
Savunma Palavraları: Çocuklarda sık rastlanan bir başka palavra çeşidi ise, yanlış bir davranışın gizlenmesini amaçlayan savunma yalanlarıdır. Çocuk doğru olmayan bir şey yaptığını bildiği ve ortaya çıkarsa yaptırım uygulanacağından korktuğu için palavraya başvurur. Bu cins palavraları sık sık eleştirilen, yaptığı kusurlar karşısında sert reaksiyonlar alan, yaptırım uygulanan, mükemmelliğe zorlanan çocuklar söyler.
Yüceltilmiş Palavralar: Bu, çocuğun daha çok prestij görmek istediğine işaret etmektedir. Çocuklar vakit zaman hayranlık duydukları ya da çok sevdikleri kişilerin beğenisini kazanmak ya da ilgisini çekmek için de palavraya başvurabilir. Örneğin, öğretmenin beğenisini kazanmak isteyen çocuk yapmadığı bir davranışı yapmış üzere gösterebilir.
Çocuklara örnek olmalı ve dürüstlüğe kıymet vermeliyiz
Yetişkinler davranışlarıyla çocuklarına örnek olmalıdır. Çocuklar hangi yaşta olurlarsa olsunlar yaşlarına uygun bir lisanla doğruyu söylemek gerekir. Söylenen her palavra hem yetişkinlere olan itimatlarını sarsacaktır hem de bu mevzuda onlara olumsuz bir örnek olacaktır. Çocuk yaptığı bir yanılgıyı ya da yanlış davranışı itiraf ettiği vakit göstermiş olduğu dürüstlüğe hürmet duymak ve ona yaptığı yanlıştan dolayı yaptırım uygulamamak gerekir. Eğer çocuğa itiraf ettiği bir davranış sebebiyle yaptırım uygulanırsa bir dahaki sefere durumu ailesiyle paylaşmayı tercih etmeyecektir. Bu türlü bir durumda dürüstlüğü için onu takdir etmek, birebir vakitte yaptığı davranışın onaylanmadığını da belirtmek gerekir. Görmezden gelmek bu davranışın sönmesi için uygun bir yol değildir. Kesinlikle çocuğun söylediği palavra ile ilgili onu yüzleştirmek gerekir.
Aşırı reaksiyon göstermemeli ve baskıdan kaçınmayız
Günlük olaylara gösterilen aşırı tepkilerden korkan çocuk palavra söyleyebilir. Bu sebeple gösterilen yansıların ölçülü olması gerekir. Çocukların yapmış olduğu yanlışlı davranışlara karşı tepkileri uygun bir lisanla söz etmek değerlidir. Aksi takdirde, çocuk bundan sonraki yanlış davranışını saklamak için palavra söyleyebilir. Çocuğun istek, eza, telaş ve endişelerini anne ve babasıyla konuşabileceğini bilmesi onu “yalan” söyleme davranışından uzak tutacaktır.
Kaynak: (BYZHA) - Beyaz Haber Ajansı