Aşılama, beslenme ve hijyen konusunda gösterilecek hassasiyet, zatürreyi tedbire yollarının başında geliyor. İşte bu nedenlerle, zatürrenin önlenebilir bir sorun olduğunun altını çizen Acıbadem İnternational Hastanesi Evlat Sıhhati ve Illetleri Mütehassısı Dr. Şeyma Ceyla Cüneydi, ana pederlerin evlatlarını zatürreden korumak için nelere dikkat etmeleri gerektiği hakkında haber verdi.
Dr. Şeyma Ceyla Cüneydi'nin paylaştığı istatistikler ebeveynlerdeki zatürre kaygısındaki haklılıklarını ortaya koysa da çocuklarda zatürre tedavisinde gelinen nokta da hesaba katılarak, gerekli tedbirlerin alınması da ehemmiyet taşıyor. Çünkü mahsusen son 25 yıldır zatürreye neden olan bakterilere karşı geliştirilen aşılarla birlikte Türkiye’de irtihal nispetlerinin kıymetli orantıda düşürülmüş durumda.
Ama tekrar de unutulmaması gerekiyor ki, münhasıran 0-1 yaş arası evlatların öksürük refleksleri çok zayıf olduğundan ve göğüs kafesini uygun kullanamadıklarından mikropları dışarı atamıyorlar. Bu nedenle 0-1 yaş arasındaki evlatlar zatürre açısından en riskli öbeği oluşturuyor. Bağışıklık sistemi gelişimi tam olarak tamamlanmamış olan 1-5 yaş arasındaki evlatlar ise 2. en riski öbekte nokta alıyor.
Zatürrede ömür kayıplarının en değerli nedenleri
- Hastaneye gidilmekte geç kalınması
- Aşılamanın sahih yapılmaması
- Göçler
Zatürre marazının gelişmesinde en kıymetli etken olan grip mikrobu ve influenza aşılarının risk öbeklerinde yapılması viral pnömonilerin büyük bir kısmını engelleyebiliyor. Fakat birçok virüse bağlı zatürreye karşı hala tam bir aşı bulunabilmiş değil.
Zatürrenin bulaşma nedenleri
- Endüstrileşme ve sanayiye bağlı hava kirliliğinin artması üzere nedenlerle mikropların havada daha uzun vade kalması ve daha ziyade enfekte olunması
- Evlatların küçük yaşlardan itibaren kreşlere gitmesi
- Alerjilerin artması
- Yerkürenin her yanına seyahatler kolaylaştığı için mikropların artık çok daha rahat mekan değiştirebilmesi
Çocuklarda zatürre nasıl yayılıyor?
- Bireye yayılan viral ya da bakteri kaynaklı enfeksiyonlarla ilişkili zatürrenin yaygınlığı, evlatların yakın temas halinde oldukları sonbahar ve kış aylarında artıyor.
- Teneffüs yoluyla alınan bakteri yahut virüs üst teneffüs yolunda tutulmuyorsa direkt akciğere inerek enfeksiyon yaratıyor.
- Düzgün beslenmeyen, marazlar nedeniyle bağışıklık sistemi zayıflamış olan, alerjik bir yapısı bulunan evlatların zatürre geçirme riski daha yüksek oluyor.
0-4 yaş kümesindeki çocuklarda zatürreyi tedbire yolları
- Zatürre açısından en kıymetli nokta korunabilmek. Bunun için de aşılanma, sağlıklı beslenme, tertipli uyku üzere bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi son nokta ehemmiyet taşıyor.
- Zatürrenin yaracağı meseleler ve ölümlerin önüne geçilmesi için uygulanacak en değerli strateji aşılama.
Zatürreye karşı aşılama
- Türkiye’de de yaklaşık 25 yıllık kullanılan karma aşısının içinde zatürre nedenlerden biri olan hemofilüs influenzaya karşı da aşılama yapılıyor.
- Evlatların rutin aşı takviminde de mekan alan ve içinde bir tip zatürre mikrobuna karşı aşının da olduğu karma aşının 2,4,6. aylarda ve 18. ay kesinlikle uygulanması gerekiyor.
- Zatürre aşısı ismi altında 2-4-6 ay ve 1 yaşında da yapılan aşının da uygulanması gerekiyor.
- Başkaca, viral zatürrelerden korunmak için de bilhassa 6 ay 3 yaş arası evlatlara kesinlikle grip aşısı yapılması öneriliyor.
- Farklı marazları bağlı olarak, bağışıklık sistemi düşmüş ya da dalağı alınan, şahsi kan illetleri üzere sıhhat problemleri bulunan evlat ve yetişkinlere ise hususî bir zatürre aşısı yapılması ve duruma nazaran tekrarlanması değer taşıyor. Bu aşı da kalıcı illeti olan bireyde 5 yılda bir tekrarlanırken, süreksiz marazı olan şahısta o hastalık devrinde yapılıyor.
Zatürre belirtileri
- 3 gün boyunca ateş düşmüyorsa dikkat edilmesi gerekiyor. Ateş pek çok enfeksiyonda olduğu üzere zatürrede de birinci belirti olarak ortaya çıkıyor.
- Mahsusen 0-5 yaş arası çocuklarda sarih bir hastalık hali olmasa da 3 gün boyunca tedaviye karşın düşmeyen ateşin uyarıcı olması ve devir kaybedilmeden tabibe başvurulması gerekiyor.
- Öksürük, burun akıntısı, beslenme zorluğu, huzursuzluk hali de illetin vesair belirtileri arasında nokta alıyor.
- Lakin ciğer alt loblarında ortaya çıkan enfeksiyonlarda öksürük hiç görülmeyebilirken ateşle birlikte karın ağrısıyla da kendini gösterebiliyor.
- Evlatta ateşin nedeni tam olarak bulunmadığında bazen akciğer sinemaları de ehliyetli olamayabiliyor. Bu durumda daha ayrıntılı görüntülemeye gereksinim duyulabiliyor.
Evlada kişisel zatürre tedavisi
- Alınan mikrobun yapısı, evlatta altta yatan farklı illetlerin olması, beslenme ve uyku nizamı, bağışıklık sisteminin gücü, hayat kaideleri üzere birçok etken tıpkı virüs ya da tıpkı bakteri kaynaklı zatürrenin bile farklı bir seyir izlemesine neden olabiliyor.
- Her evlat zatürreyi farklı biçimde yaşadığından, evlatta muayene bulguları ve evladın umumî durumuna nazaran kan sayımı ve enfeksiyon kıymetlerine nazaran antibiyotik tedavisi planlanıyor.
- Çocuklarda çok endikasyon yoksa ve tekrarlama durumu kelam konusu değilse akciğer sineması çekilmesi çok çokça tercih edilmiyor.
- Zatürre ağır seyrediyorsa damardan antibiyotik, daha hafif tipliyse ağızdan antibiyotikle tedavi uygulanıyor.
- Atipik pnömoniler üzere birtakım hastalarda kombini antibiyotik tedavisi de gerekebiliyor.
- Tedavi umumide 10 gün içinde tamamlansa da bu vade evladın umum durumuna nazaran değişiyor.
- Evlatta teneffüs düşüncesi yaşanıyorsa, oksijen seviyesi düşükse, beslenme güçlüğü yaşanıyorsa, denetim altına alınamayan ateş, kusma ya da mütemadi likit kaybı laf mevzusuysa tedavinin hastanede gözlem altında sürdürülmesi tercih ediliyor.
Çocuklarda zatürre tedavisi sırasında dikkat edilmesi gerekenler
- Devrinde tanı alıp tedavi edilmesi, vaktinde doktora başvurma
- Tedavi müddetinde evlatların dinlenmesinin sağlanması.
- Aşıların aksatılmaması
- Mahsusen kış aylarında evlatların saklı meydanlardan ve hasta evlatların olduğu yerlere götürülmemesi
- Tedavi sırasında ve gündelik hayat içinde evlatların bulunduğu yerlerin sık sık havalandırılması
- Evlatların beslenmesinde tüm besin öğelerinden kesinlikle tüketmesine dikkat edilmesi
- Evlatların yanında mutlaka sigara içilmemesi ve içilen bir ortamda bulundurulmaması
Zatürre geçiren çocuklarda ileri periyotta dikkat edilmesi gerekenler
- Yılda iki ve üzeri zatürre geçiren çocuklarda başta kistik fibroz olmak üzere, yabancı cisim aspirasyonu, reflü, bağışıklık sistemi bozukluğu üzere altta yatan farklı meseleleri araştırmak gerekiyor.
- Zatürre yalnızca bir akciğer meselesi değil. Kalbi de yorduğu için kalp yetmezlikleri oluşturabiliyor.
- Mahsusen çok ziyade akciğer enfeksiyonu geçiren evlatların kalbinin de denetimden geçirilmesi gerekiyor.
