Çocukluk çağında beslenme
Çocukluk çağı şişmanlığı; vücutta aşırı yağ depolanması ile ortaya meydana çıkan, fiziksel ve ruhsal sorunlara niçin olan enerji metabolizması bozukluğudur
ÇOCUKLUK ÇAĞI ŞİŞMANLIĞININ GÖRÜLME SIKLIĞI NEDİR?
William H Dietz ve arkadaşlarının 2004 yılında yaptığı fazla ayrıntılı bir çalışmada 10 yaşında kız ve erkek çocukların şişmanlık sıklıkları değerlendirildiğinde İtalya ’da % 29, Japonya ’da % 28, Singapur ’da % 26, Almanya ’da % 23, Macaristan ’da % 21, Hong Kong ’da % 20, İngiltere ’de % 10 sıklıkta görüldüğü belirlenmiştir Buluğ Çağı döneminde ise 15 yaş kız ve erkeklere bakıldığında Tayvan ’da % 31, İtalya ’da % 23, Japonya ’da % 20, Hollanda ’da % 6 sıklıkta şişmanlık görülmektedir
Amerika Birleşmiş Devletlerinde 1963 yılında 6–17 yaş arası çocuklarda şişmanlık görülme sıklığı % 4 iken, 1994 ’de % 10, 2002 yılı verilerinde her 5 çocuktan minimum ikisi şişman olarak bildirilmektedir
Ülkemizde şişman çocuk sıklığı ile ilgili gerçekçi bilgiler bulunmamakla beraber gözlemlerim geçmiş yıllara tarafından hayli arttığı göstermektedir
Nasıl oluşur?
Bu dönemdeki şişmanlık nadiren bir hastalığa bağlı olarak gelişmektedir Şişman çocuk vakaları değerlendirildiğinde muhakkak bir rahatsızlık nedeni genelde bulunmamıştır Bilinen en önemli hakiki bu çağdaki şişmanlığın iç salgı bezleri (hormona yan) ve kalıtımsal sendromlara emrindeki şişmanlığın vakaların % 10 ’unu oluşturulduğu bilinmektedir Genellikle fazla yemek yeme, sebze tüketmeme, fiziki aktivite yapmama ve fastfood beslenmeyi bir alışkanlık haline getirme ile ortaya çıkmaktadır Okul öncesi dönemde çocukların beslenmelerinde başkasına bağımlı olması şişmanlığın sorumlusunun anne, baba, aile yakınları bilhassa anneannebabaanneler ya da bakıcılarıdır Beslenmeleri incelendiğinde kilolu çocukların şekerleme, çikolata, cips, bisküvi, hazırlanmış meyve suları gibi besleyici değeri düşük enerji değeri yüksek besinleri sık tükettiği saptanmıştır
Hangi yaşlar riskli dönemdir?
Bu dönemdeki şişmanlık ara sıra bir hastalığa tabi olarak gelişmektedir Kilolu çocuk vakaları değerlendirildiğinde belirli bir hastalık nedeni çoğunlukla bulunmamıştır Tanıdık en önemli reel bu çağdaki şişmanlığın iç salgı bezleri (hormona alt) ve kalıtımsal sendromlara yan şişmanlığın vakaların % 10 ’unu oluşturulduğu bilinmektedir
Genellikle fazla yemek yemek yeme, sebze tüketmeme, maddesel aktivite yapmama ve fastfood beslenmeyi bir alışılmışlık haline getirme ile ortaya çıkmaktadır Okul öncesi dönemde çocukların beslenmelerinde başkasına bağımlı olması şişmanlığın sorumlusunun anne, baba, aile yakınları özellikle anneannebabaanneler ya da bakıcılarıdır Beslenmeleri incelendiğinde şişman çocukların şekerleme, çikolata, cips, bisküvi, hazır meyve suları gibi besleyici değeri düşük enerji değeri yüksek besinŞişmanlık her yaş grubunda gelişmekle beraber çocuğun çabuk yağ depolanmasının olduğu yıllarda görülme şansı daha yüksek olmaktadır
Çocuk doğduktan sonraki ilk sene içerisinde yağ hücrelerinin büyüklükleri yaklaşık iki kat artmaktadır Ama bu dönemdeki yağlanmada yükselme ileriki dönemde oluşabilecek şişmanlık için iyi bir gösterge değildir Çocukluk yaş grubunun şişmanlığın ileriki yıllarda görülmesi açısından en önemli dönemi 4–11 yaşlarıdır Buna ek olarak adölesan dönem dediğimiz 13–18 yaş arasıda yetişkin döneme geçişte yağlanmanın hızlandığı dönemdir Çocukluk dönemindeki şişmanlığın daima mutlak şekilde erişkin dönemde de şişmanlıkla sonuçlanamayacağını bilmekte yarar vareri sık tükettiği saptanmıştır
Çocukta şişmanlığı nasıl değerlendirmeliyiz?
Bir çocuğun şişman olup olmadığı yaşa tarafından tartı ve doruk standartlarından veya çoğaltma eğrileri kullanılarak belirlenebilmektedir Dünyada 2 yaşın üzerindeki çocuklar Ceset Kitle İndeksi eğrileri ile izlenmekte ve kilo fazlalıkları bu indekse tarafından belirlenmektedir
Şişman çocuğa girişim nasıl olmalıdır?
Eğer çocuğun şişman olduğu kanıtlanırsa şu yolları sırasıyla takip etmekte fayda var ilk önce ailede şişmanlığın var olup olmadığı belirlenmelidir Bu kalıtımsal faktörlerin belirlenmesinde tezgâhtar olabilecek veridir İkinci olarak kilolu çocuğun ve ailenin beslenme uzmanı tarafından detaylı gıda öyküsü değerlendirilmelidir Buda çocuğun yemek yemeye emrindeki bir şişmanlığın olup olmadığını belirleyecek veridir giderken bir çocuk endokrinoloğu göre kemik yaşı, fizik muayene, kan tahlili, tiroid ve çoğaltma hormonları değerlendirilmelidir
Kilolu çocukta çare nasıl olmalıdır?
Halen günümüzde sıkı diyetler uygulamaya maruz kalan çocuklarda sahiden BESLENME EĞİTİMİ veya SAĞLIKLI GIDA ilkelerini uygulatarak sonuca varılmalıdır bu nedenle tedavi kilo fazlalığını değer biçme, kan tahlilleri ve beslenme konsültasyonu sonucuna ikiye ayrılır Eğer çocukta hormon sistemi veya genetik sendromlara emrindeki nadir görülen şişmanlık saptanmış ise tıbbi tedavisi ile beraber beslenme uzmanı ile birlikte sağlıklı gıda tedavisi yapılmalıdır Eğer çevresel, yemek yemek yeme davranışındaki dengesizliğe bağlı şişmanlık saptanmış ise dinç besin eğitimi, uygun fiziki aktivite ve tutum modifikasyonu ile kolaylıkla çare edilebilmektedir Tedavide başarının sağlanabilmesi için aile bireylerinin de dinç beslenme eğitimine uyması gerekmektedir…
Badana uyan yaş fazla önemli ayırıcı özellik
Tedaviye başlarken tüm yapılan kusur çocuğun o anki kilosunu belirleyip yaşına yerinde standarttan ne kadar pozitif olduğunu belirleyerek hemen kilo verdirmeye başlanmasıdır Eğer çocuk yaşıtlarına kadar uzun veya kısa ise gerçekten tedavide kilomu verdirilecek yahut boy uzamasın sağlanarak aynı kiloda kalmasını sağlanacak bu kriterin belirlenmesi gerekmektedir Mesela 6 yaşındaki erkek çocuğun standart olması gereken kilo 21 kg, irtifa uzunluğu ise 116 cm ’dir Kilo problemi ile gelen çocuğunda aktüel kilosu 25 kg ve boyu 119 cm Gerçekte yalnızca kilo standartına baktığınızda 4 kg fazlası var gibi görünen çocukta tepe uzunluğu değerlendirildiğinde 119 cm boyunda çocuğun 7 yaşa uygun olduğu ve 7 yaş çocuğunda standart olması gereken kilonun 245 kg olduğu gözlenecektir Ve böylece çocuğun sağlıklı beslenmesine devam etmekten diğer yapılacak kilo verdirme diyeti çocuğun gelişimini negatif yönde etkileyecektir
Ne gerçekleştirmek gerekir?
Eğer çocukta kilo fazlalığı belirlenmişse boyun uzamasını sağlamayı destekleyecek tatmin edici ve dengelenmiş beslenmeyle beraber ayda 400 gram tarı kaybının çoğalma ve gelişmeyi engellemeyecek şekilde yakın takiple besin davranışında değiştirme yaparak çocuğun uzunlamasına uyan yaşın amaç kilolarına getirmeye sağlamaya amaçlamak gerekir Çocuklarda çabuk kilo kaybı ve fazla düşük kalorili diyetler ve bilhassa light ürünlerle batmış bir besin muhakkak uygulanmamalıdır Mutlaka çocuğun artış ve gelişmesinin devamlılığını sağlayacak, vitamin ve mineralden varlıklı besin uygulanmalıdır Çocuk okula gidiyorsa mektep yemeklerine yerinde beslenme örneği çıkarılmalı, annehocadiyetisyen üçgeninde teftiş yapılmalıdır Galibiyet ailenin besin alışkanlıklarını çocukla beraber değiştirmesi ile optimum düzeye ulaşmaktadır *
Çocukluk çağı şişmanlığı; vücutta aşırı yağ depolanması ile ortaya meydana çıkan, fiziksel ve ruhsal sorunlara niçin olan enerji metabolizması bozukluğudur
ÇOCUKLUK ÇAĞI ŞİŞMANLIĞININ GÖRÜLME SIKLIĞI NEDİR?
William H Dietz ve arkadaşlarının 2004 yılında yaptığı fazla ayrıntılı bir çalışmada 10 yaşında kız ve erkek çocukların şişmanlık sıklıkları değerlendirildiğinde İtalya ’da % 29, Japonya ’da % 28, Singapur ’da % 26, Almanya ’da % 23, Macaristan ’da % 21, Hong Kong ’da % 20, İngiltere ’de % 10 sıklıkta görüldüğü belirlenmiştir Buluğ Çağı döneminde ise 15 yaş kız ve erkeklere bakıldığında Tayvan ’da % 31, İtalya ’da % 23, Japonya ’da % 20, Hollanda ’da % 6 sıklıkta şişmanlık görülmektedir
Amerika Birleşmiş Devletlerinde 1963 yılında 6–17 yaş arası çocuklarda şişmanlık görülme sıklığı % 4 iken, 1994 ’de % 10, 2002 yılı verilerinde her 5 çocuktan minimum ikisi şişman olarak bildirilmektedir
Ülkemizde şişman çocuk sıklığı ile ilgili gerçekçi bilgiler bulunmamakla beraber gözlemlerim geçmiş yıllara tarafından hayli arttığı göstermektedir
Nasıl oluşur?
Bu dönemdeki şişmanlık nadiren bir hastalığa bağlı olarak gelişmektedir Şişman çocuk vakaları değerlendirildiğinde muhakkak bir rahatsızlık nedeni genelde bulunmamıştır Bilinen en önemli hakiki bu çağdaki şişmanlığın iç salgı bezleri (hormona yan) ve kalıtımsal sendromlara emrindeki şişmanlığın vakaların % 10 ’unu oluşturulduğu bilinmektedir Genellikle fazla yemek yeme, sebze tüketmeme, fiziki aktivite yapmama ve fastfood beslenmeyi bir alışkanlık haline getirme ile ortaya çıkmaktadır Okul öncesi dönemde çocukların beslenmelerinde başkasına bağımlı olması şişmanlığın sorumlusunun anne, baba, aile yakınları bilhassa anneannebabaanneler ya da bakıcılarıdır Beslenmeleri incelendiğinde kilolu çocukların şekerleme, çikolata, cips, bisküvi, hazırlanmış meyve suları gibi besleyici değeri düşük enerji değeri yüksek besinleri sık tükettiği saptanmıştır
Hangi yaşlar riskli dönemdir?
Bu dönemdeki şişmanlık ara sıra bir hastalığa tabi olarak gelişmektedir Kilolu çocuk vakaları değerlendirildiğinde belirli bir hastalık nedeni çoğunlukla bulunmamıştır Tanıdık en önemli reel bu çağdaki şişmanlığın iç salgı bezleri (hormona alt) ve kalıtımsal sendromlara yan şişmanlığın vakaların % 10 ’unu oluşturulduğu bilinmektedir
Genellikle fazla yemek yemek yeme, sebze tüketmeme, maddesel aktivite yapmama ve fastfood beslenmeyi bir alışılmışlık haline getirme ile ortaya çıkmaktadır Okul öncesi dönemde çocukların beslenmelerinde başkasına bağımlı olması şişmanlığın sorumlusunun anne, baba, aile yakınları özellikle anneannebabaanneler ya da bakıcılarıdır Beslenmeleri incelendiğinde şişman çocukların şekerleme, çikolata, cips, bisküvi, hazır meyve suları gibi besleyici değeri düşük enerji değeri yüksek besinŞişmanlık her yaş grubunda gelişmekle beraber çocuğun çabuk yağ depolanmasının olduğu yıllarda görülme şansı daha yüksek olmaktadır
Çocuk doğduktan sonraki ilk sene içerisinde yağ hücrelerinin büyüklükleri yaklaşık iki kat artmaktadır Ama bu dönemdeki yağlanmada yükselme ileriki dönemde oluşabilecek şişmanlık için iyi bir gösterge değildir Çocukluk yaş grubunun şişmanlığın ileriki yıllarda görülmesi açısından en önemli dönemi 4–11 yaşlarıdır Buna ek olarak adölesan dönem dediğimiz 13–18 yaş arasıda yetişkin döneme geçişte yağlanmanın hızlandığı dönemdir Çocukluk dönemindeki şişmanlığın daima mutlak şekilde erişkin dönemde de şişmanlıkla sonuçlanamayacağını bilmekte yarar vareri sık tükettiği saptanmıştır
Çocukta şişmanlığı nasıl değerlendirmeliyiz?
Bir çocuğun şişman olup olmadığı yaşa tarafından tartı ve doruk standartlarından veya çoğaltma eğrileri kullanılarak belirlenebilmektedir Dünyada 2 yaşın üzerindeki çocuklar Ceset Kitle İndeksi eğrileri ile izlenmekte ve kilo fazlalıkları bu indekse tarafından belirlenmektedir
Şişman çocuğa girişim nasıl olmalıdır?
Eğer çocuğun şişman olduğu kanıtlanırsa şu yolları sırasıyla takip etmekte fayda var ilk önce ailede şişmanlığın var olup olmadığı belirlenmelidir Bu kalıtımsal faktörlerin belirlenmesinde tezgâhtar olabilecek veridir İkinci olarak kilolu çocuğun ve ailenin beslenme uzmanı tarafından detaylı gıda öyküsü değerlendirilmelidir Buda çocuğun yemek yemeye emrindeki bir şişmanlığın olup olmadığını belirleyecek veridir giderken bir çocuk endokrinoloğu göre kemik yaşı, fizik muayene, kan tahlili, tiroid ve çoğaltma hormonları değerlendirilmelidir
Kilolu çocukta çare nasıl olmalıdır?
Halen günümüzde sıkı diyetler uygulamaya maruz kalan çocuklarda sahiden BESLENME EĞİTİMİ veya SAĞLIKLI GIDA ilkelerini uygulatarak sonuca varılmalıdır bu nedenle tedavi kilo fazlalığını değer biçme, kan tahlilleri ve beslenme konsültasyonu sonucuna ikiye ayrılır Eğer çocukta hormon sistemi veya genetik sendromlara emrindeki nadir görülen şişmanlık saptanmış ise tıbbi tedavisi ile beraber beslenme uzmanı ile birlikte sağlıklı gıda tedavisi yapılmalıdır Eğer çevresel, yemek yemek yeme davranışındaki dengesizliğe bağlı şişmanlık saptanmış ise dinç besin eğitimi, uygun fiziki aktivite ve tutum modifikasyonu ile kolaylıkla çare edilebilmektedir Tedavide başarının sağlanabilmesi için aile bireylerinin de dinç beslenme eğitimine uyması gerekmektedir…
Badana uyan yaş fazla önemli ayırıcı özellik
Tedaviye başlarken tüm yapılan kusur çocuğun o anki kilosunu belirleyip yaşına yerinde standarttan ne kadar pozitif olduğunu belirleyerek hemen kilo verdirmeye başlanmasıdır Eğer çocuk yaşıtlarına kadar uzun veya kısa ise gerçekten tedavide kilomu verdirilecek yahut boy uzamasın sağlanarak aynı kiloda kalmasını sağlanacak bu kriterin belirlenmesi gerekmektedir Mesela 6 yaşındaki erkek çocuğun standart olması gereken kilo 21 kg, irtifa uzunluğu ise 116 cm ’dir Kilo problemi ile gelen çocuğunda aktüel kilosu 25 kg ve boyu 119 cm Gerçekte yalnızca kilo standartına baktığınızda 4 kg fazlası var gibi görünen çocukta tepe uzunluğu değerlendirildiğinde 119 cm boyunda çocuğun 7 yaşa uygun olduğu ve 7 yaş çocuğunda standart olması gereken kilonun 245 kg olduğu gözlenecektir Ve böylece çocuğun sağlıklı beslenmesine devam etmekten diğer yapılacak kilo verdirme diyeti çocuğun gelişimini negatif yönde etkileyecektir
Ne gerçekleştirmek gerekir?
Eğer çocukta kilo fazlalığı belirlenmişse boyun uzamasını sağlamayı destekleyecek tatmin edici ve dengelenmiş beslenmeyle beraber ayda 400 gram tarı kaybının çoğalma ve gelişmeyi engellemeyecek şekilde yakın takiple besin davranışında değiştirme yaparak çocuğun uzunlamasına uyan yaşın amaç kilolarına getirmeye sağlamaya amaçlamak gerekir Çocuklarda çabuk kilo kaybı ve fazla düşük kalorili diyetler ve bilhassa light ürünlerle batmış bir besin muhakkak uygulanmamalıdır Mutlaka çocuğun artış ve gelişmesinin devamlılığını sağlayacak, vitamin ve mineralden varlıklı besin uygulanmalıdır Çocuk okula gidiyorsa mektep yemeklerine yerinde beslenme örneği çıkarılmalı, annehocadiyetisyen üçgeninde teftiş yapılmalıdır Galibiyet ailenin besin alışkanlıklarını çocukla beraber değiştirmesi ile optimum düzeye ulaşmaktadır *