Coğul Gebelikler
Coğul gebelikler anne ve fetuslar acısından yuksek riskli gebeliklerdir Tup bebek gibi yardımcı ureme tekniklerindeki gelişmeler ve daha ileri yaşlarda doğumların artması ile son 10 yılda coğul gebelik sıklığı belirgin olarak artmıştır
İkiz gebelik sıklığı 1000 gebelikte 15 kadardır Tup bebek gibi yardımcı ureme tekniklerinin uygulanması ile bu oran 1000'de 25 civarına yukselmiştir Uc ve daha fazla fetusun yer aldığı coğul gebelik oranı ise 10000'de 12 civarında olup, buyuk bolumu yumurtlamayı uyarıcı tedavi ve yardımcı ureme teknikleri ile oluşmaktadır Kendi kendine oluşan ucuz gebelik sıklığı ise 10000'de 37'dir
İkiz gebelikler tek yumurta ve cift yumurta ikizleri olarak iki şekilde oluşabilir İkiz gebeliklerin 23'si cift yumurta, 13'i ise tek yumurta ikizidir Cift yumurta ikizlerinin cinsiyeti aynı veya faarklı olabilir Tek yumurta ikizleri ise her zaman aynı cinstendir Cift yumurta ikizleri ailede ikiz olması, ırk, anne yaşı ve annenin onceki gebelik sayısı gibi faktorlerden etkilenir Yumurtlamayı uyarıcı tedaviler daha cok cift yumurta ikizi sıklığını arttırmasına rağmen, tek yumurta ikizi sıklığını da arttırmaktadır
Cift yumurta ikizleri iki ayrı yumurtanın, iki ayrı sperm tarafından dollenmesi ile oluşur Tek yumurta ikizleri ise tek bir yumurtanın, tek bir sperm tarafından dollenmesinden sonra oluşan gebelik urununun bolunmesi ile gercekleşir Bolunmenin gercekleştiği doneme gore tek yumurta ikizleri dikoryonikdiamnionik, monokoryonikmonoamnionik ve monokoryonikdiamniotik plasenta şekilleri gosterirler Bunlar fetusların etrafındaki keselerin ve plasentaların şekline gore yapılan sınıflandırmadır Cift yumurta ikizlerinin plasentaları her zaman dikoryonikdiamniotiktir Tek yumurta ikizlerinin riski, cift yumurta ikizlerinden daha fazladır
Coğul gebeliklerde en korkulan problemler erken doğum ve bebeklerde rahim icinde gelişme geriliği olmasıdır İkiz gebeliklerin % 50'si prematurite sınırı olan 37 haftadan once doğmaktadır, bu oran ucuzlerde %90'ın uzerindedir Gebeler acısından anemi, hipertansiyon, gebeliğe bağlı şeker hastalığı riskleri artmıştır
GEBELİKTE TAKİP
Coğul gebeliği olan gebeler, ozellikle gebeliğin ikinci yarısında daha sık olarak izlenmelidir 20 haftadan sonra 3 haftada bir, 2628 haftadan sonra ise 12 hafta ara ile kontrol yapılmalıdır Coğul gebeliği olan gebeler, her fetus başına ek olarak gunde 200300 kCal almalıdır İkiz gebelikte gunluk 2700 kCal diyet onerilir Ayrıca coğul gebeliği olan gebeler mutlaka duzenli demir ve folik asit kullanmalıdır
Prematuritenin Onlenmesi ile İlgili Eğitim: Coğul gebeliği olan gebeler erken doğumun belirti ve işaretlerini oğrenmelidir Gebeler kendi kendilerine kasılma takibi yapabilmeli, eğer istirahat ile gecmeyen ağrı ve kasılma olursa doktorlarına veya hastaneye başvurmalıdırlar Herhangi bir kanama veya su gelmesi durumunda doktora haber verilmelidir
Fiziksel Aktivite: Yatak istirahatinin erken doğumu onlemedeki etkinliği kanıtlanmamıştır Ancak ozellikle 28 haftadan sonra hareket kısıtlaması yararlı olabilir Ucuz veya daha fazla fetusun yer aldığı gebeliklerde aşırı fizik aktiviteden ve stresli cevre şartlarından kacınma onerilir Uzun sure yatak istirahati ve hareketsiz kalmanın da damarlarda pıhtılaşmaya eğilim, kemik kaybı gibi riskleri vardır
Gebeliğin ikinci yarısından itibaren muayene esnasında rahim ağzının da ultrasonografi olarak değerlendirilmesi erken doğum riski acısından yararlı olabilir Rahim ağzı uzunluğunun 35 cm altında olması erken doğum riskinin arttığını gosterir
Coğul gebelikte preeklampsi ve hipertansiyon riski artmıştır Bu nedenle tansiyon takiplerinin ve tuzsuz diyetin onemi vurgulanmalıdır
PRETERM DOĞUM
İkiz gebeliği olanların %50'si 37 haftadan once doğum yapmaktadır Doğumdaki gebelik haftası ne kadar kucuk olursa fetuslar o kadar buyuk risk altındadır Bu nedenle erken doğum belirtileri olan gebeler hastaneye yatırılmalı, gerekirse doğumu durdurucu tedavi başlanmalıdır
GEBELİK REDUKSİYONU
Erken doğum riskini azaltmak icin, ozellikle dort veya daha fazla fetusun bulunduğu gebeliklerde, 1011 haftada fetuslardan bir veya birkacı oldurulerek, kalanların erken doğum riski azaltılmaya ve yaşam şansları arttırılmaya calışılmaktadır Bu işleme bağlı duşuk riski de %10 civarındadır Bu nedenle bu işlemin deneyimli kişilerce yapılması onerilir
Coğul gebelikler anne ve fetuslar acısından yuksek riskli gebeliklerdir Tup bebek gibi yardımcı ureme tekniklerindeki gelişmeler ve daha ileri yaşlarda doğumların artması ile son 10 yılda coğul gebelik sıklığı belirgin olarak artmıştır
İkiz gebelik sıklığı 1000 gebelikte 15 kadardır Tup bebek gibi yardımcı ureme tekniklerinin uygulanması ile bu oran 1000'de 25 civarına yukselmiştir Uc ve daha fazla fetusun yer aldığı coğul gebelik oranı ise 10000'de 12 civarında olup, buyuk bolumu yumurtlamayı uyarıcı tedavi ve yardımcı ureme teknikleri ile oluşmaktadır Kendi kendine oluşan ucuz gebelik sıklığı ise 10000'de 37'dir
İkiz gebelikler tek yumurta ve cift yumurta ikizleri olarak iki şekilde oluşabilir İkiz gebeliklerin 23'si cift yumurta, 13'i ise tek yumurta ikizidir Cift yumurta ikizlerinin cinsiyeti aynı veya faarklı olabilir Tek yumurta ikizleri ise her zaman aynı cinstendir Cift yumurta ikizleri ailede ikiz olması, ırk, anne yaşı ve annenin onceki gebelik sayısı gibi faktorlerden etkilenir Yumurtlamayı uyarıcı tedaviler daha cok cift yumurta ikizi sıklığını arttırmasına rağmen, tek yumurta ikizi sıklığını da arttırmaktadır
Cift yumurta ikizleri iki ayrı yumurtanın, iki ayrı sperm tarafından dollenmesi ile oluşur Tek yumurta ikizleri ise tek bir yumurtanın, tek bir sperm tarafından dollenmesinden sonra oluşan gebelik urununun bolunmesi ile gercekleşir Bolunmenin gercekleştiği doneme gore tek yumurta ikizleri dikoryonikdiamnionik, monokoryonikmonoamnionik ve monokoryonikdiamniotik plasenta şekilleri gosterirler Bunlar fetusların etrafındaki keselerin ve plasentaların şekline gore yapılan sınıflandırmadır Cift yumurta ikizlerinin plasentaları her zaman dikoryonikdiamniotiktir Tek yumurta ikizlerinin riski, cift yumurta ikizlerinden daha fazladır
Coğul gebeliklerde en korkulan problemler erken doğum ve bebeklerde rahim icinde gelişme geriliği olmasıdır İkiz gebeliklerin % 50'si prematurite sınırı olan 37 haftadan once doğmaktadır, bu oran ucuzlerde %90'ın uzerindedir Gebeler acısından anemi, hipertansiyon, gebeliğe bağlı şeker hastalığı riskleri artmıştır
GEBELİKTE TAKİP
Coğul gebeliği olan gebeler, ozellikle gebeliğin ikinci yarısında daha sık olarak izlenmelidir 20 haftadan sonra 3 haftada bir, 2628 haftadan sonra ise 12 hafta ara ile kontrol yapılmalıdır Coğul gebeliği olan gebeler, her fetus başına ek olarak gunde 200300 kCal almalıdır İkiz gebelikte gunluk 2700 kCal diyet onerilir Ayrıca coğul gebeliği olan gebeler mutlaka duzenli demir ve folik asit kullanmalıdır
Prematuritenin Onlenmesi ile İlgili Eğitim: Coğul gebeliği olan gebeler erken doğumun belirti ve işaretlerini oğrenmelidir Gebeler kendi kendilerine kasılma takibi yapabilmeli, eğer istirahat ile gecmeyen ağrı ve kasılma olursa doktorlarına veya hastaneye başvurmalıdırlar Herhangi bir kanama veya su gelmesi durumunda doktora haber verilmelidir
Fiziksel Aktivite: Yatak istirahatinin erken doğumu onlemedeki etkinliği kanıtlanmamıştır Ancak ozellikle 28 haftadan sonra hareket kısıtlaması yararlı olabilir Ucuz veya daha fazla fetusun yer aldığı gebeliklerde aşırı fizik aktiviteden ve stresli cevre şartlarından kacınma onerilir Uzun sure yatak istirahati ve hareketsiz kalmanın da damarlarda pıhtılaşmaya eğilim, kemik kaybı gibi riskleri vardır
Gebeliğin ikinci yarısından itibaren muayene esnasında rahim ağzının da ultrasonografi olarak değerlendirilmesi erken doğum riski acısından yararlı olabilir Rahim ağzı uzunluğunun 35 cm altında olması erken doğum riskinin arttığını gosterir
Coğul gebelikte preeklampsi ve hipertansiyon riski artmıştır Bu nedenle tansiyon takiplerinin ve tuzsuz diyetin onemi vurgulanmalıdır
PRETERM DOĞUM
İkiz gebeliği olanların %50'si 37 haftadan once doğum yapmaktadır Doğumdaki gebelik haftası ne kadar kucuk olursa fetuslar o kadar buyuk risk altındadır Bu nedenle erken doğum belirtileri olan gebeler hastaneye yatırılmalı, gerekirse doğumu durdurucu tedavi başlanmalıdır
GEBELİK REDUKSİYONU
Erken doğum riskini azaltmak icin, ozellikle dort veya daha fazla fetusun bulunduğu gebeliklerde, 1011 haftada fetuslardan bir veya birkacı oldurulerek, kalanların erken doğum riski azaltılmaya ve yaşam şansları arttırılmaya calışılmaktadır Bu işleme bağlı duşuk riski de %10 civarındadır Bu nedenle bu işlemin deneyimli kişilerce yapılması onerilir