COVID-19’un nedeni olan yeni koronavirüs henüz birkaç ay önce ortaya çıktığı için bilim insanları virüs ve neden olduğu hastalıkla ilgili çok sayıda soruyu cevaplamaya çalışmaktadır ve hala öğrenilecek çok şey vardır. Çin, Japonya ve Güney Kore’den bildirilen, iyileşme sonrasında virüs için yapılan testte pozitif çıkan birkaç vaka olmuştur, bu nedenle birçok kişi COVID-19 ile yeniden enfekte olmanın mümkün olup olmadığını merak etmektedir.
Çin’in güneyindeki Shenzhen şehrinde iyileşmiş COVID-19 hastaları üzerinde yapılan bir araştırma, 262 kişiden 38’inin veya hastaların neredeyse % 15’inin taburcu olduktan sonra yeniden pozitif çıktığını bulmuştur. Şu anda koronavirüs testi için altın standart olan PCR (polimeraz zincir reaksiyonu) testleri ile doğrulanmıştır. Çalışma henüz akran değerlendirmesinden geçmemiş ancak yeniden enfekte olma potansiyeli hakkında erken bir fikir vermektedir. Araştırmada yer alan ve yeniden pozitif çıkan 38 hasta çoğunlukla gençlerden (14 yaşın altında) oluşmaktadır ve enfeksiyon dönemlerinde hafif semptomlar göstermişlerdir. Hastaların genellikle ikinci kez pozitiflik gösterdiğinde semptomatik olmadıkları bilinmektedir. Pandeminin başladığı Çin’in Wuhan şehrinde araştırmacılar, dört sağlık çalışanında görünüşte iyileştikten sonra PCR testi ard arda üç kez pozitif çıkan bir vakayı da incelemişlerdir. Shenzhen’deki çalışmaya benzer şekilde bu hastaların asemptomatik olduğu ve ailelerinin enfekte olmadığı bilinmektedir. Çin dışında, Japonya’da (Diamond Princess yolcu gemisi dahil) bu tür en az iki ve Güney Kore’de bir vaka görülmüş ve her üçünün de ilk iyileşmeden sonra enfeksiyon belirtileri gösterdiği ve daha sonra testlerde pozitif çıktıkları bildirilmiştir.
COVID-19’dan Kurtulanlar Bağışıklık Kazanır mı?
Diğer virüslerden ve koronavirüs suşlarından elde edilen verilere dayanarak, insanların enfeksiyondan 7-10 gün sonra antikor ürettiği (antikorlar sadece bir kişinin enfekte olduğu spesifik koronavirüsün belirli bir türüne karşı bağışıklık sağlar) ve virüs türüne bağlı olarak bu antikorların iyileşmeden sonra aylar ila yıllar boyunca yeniden enfeksiyonu önleyebileceği bilinmektedir ancak yine de COVID-19 yeni bir virüs olduğundan, bu spesifik viral enfeksiyondan sonra vücudun sistemlerinde ne kadar süre kalacağı henüz bilinmemektedir. COVID-19’dan iyileşen hastaların hastalığa bağışık olup olmadığını ve eğer öyleyse bağışıklığın ne kadar süreceğini belirlemek için COVID-19’u araştırmaya yeterli zaman olmamıştır ama ön çalışmalar bazı ipuçları vermektedir. Örneğin, Çinli bilim insanları, rhesus maymunlarıyla bazı ön araştırmalar yapmış ve COVID-19’dan iyileştikten sonra antikorların, virüse tekrar maruz kaldıktan sonra maymunların yeniden enfekte olmasını önlediklerini bulmuşlardır. Daha fazla bilgi olmadığından, araştırmacılar koronavirüs ailesinin diğer üyeleri hakkında bilinenleri baz almaktadır. SARS salgını sonrasında Tayvanlı araştırmacılar tarafından yapılmış olan bir çalışma antikorların 3 yıla kadar kalmaya ve korumaya devam edebildiğini göstermiştir. Bir koronavirüsün neden olduğu başka bir enfeksiyon olan Orta Doğu Solunum Virüsü (MERS) ile ilgili olarak yapılan çalışmalar antikorların vücutta yaklaşık bir yıl boyunca vücutta bulunabileceğini göstermiştir.
COVID-19’dan iyileşen insanların bağışık olup olmadığını ve bu bağışıklığın ne kadar süreceğini öğrenmek için insanlar üzerinde uzun vadeli çalışmalar yapılması gerekecektir. Yine de, vücudun diğer virüslere nasıl tepki verdiğiyle ilgili bilinenlere dayanarak, COVID-19 virüsü ile enfekte olduktan sonra üretilen antikorların iki ila üç yıl bağışıklık sağlamasının muhtemel olduğu söylenebilir. Bağışıklık derecesi, hastanın antikor yanıtının gücüne bağlı olarak kişiden kişiye değişebilir. Daha genç ve daha sağlıklı insanlar muhtemelen daha güçlü bir antikor yanıtı oluşturarak gelecekte virüse karşı daha fazla korumalı olacaklardır. Hala COVID-19 enfeksiyonu sonrası bağışıklık hakkında öğrenilmesi gereken daha çok şey vardır.
COVID-19’dan Kurtulanlar Tekrar Enfekte Olabilir mi?
Ortada birçok belirsizlik vardır ama uzmanlar covid-19’dan kurtulan, iyileşmiş gibi görünen ancak daha sonra virüs için tekrar pozitif olan insanlar hakkında bazı raporlar ortaya çıkmaya başlamıştır. Çin’den gelen bazı raporlar, iyileşme gerçekleştikten sonra bile virüs için pozitif çıkmaya devam eden hafif semptomları olan kişilerin vakalarını açıklamıştır. Çinli sağlık çalışanları üzerinde yapılan küçük bir çalışma, insanların iyileştikten sonra bile testlerde pozitif çıkmaya devam ettikleri bulguları da açıklamıştır. Çalışma, bu bireylerin artık semptomları olmadığını ve aile üyelerine bulaştırmaya devam etmediklerini bulmuştur. Son zamanlarda, Kore Hastalık Kontrol Merkezleri de iyileşmeden sonra yapılan testte pozitif çıkan düzinelerce insan olduğunu bildirmiştir.
Çin dışındaki iki vaka daha da şaşırtıcıdır: görünüşte iyileşen ve negatif çıkan insanlar haftalar sonra tekrar semptomlar yaşamaya başlamış ve tekrar test edildiğinde pozitif oldukları tespit edilmiştir. Uzmanlar bu durumlar üzerinde daha fazla çalışma gerektiğini düşünmektedir ancak yeniden enfeksiyona yakalanmak pek olası değildir. İyileşme sonrasında negatif çıkan test örnek almak için kullanılan çubuğun test işlemi sırasında viral partikülleri yakalamamış olması gibi bir nedenle hatalı negatiflik göstermiş olabilir. Hong Kong Çin Üniversitesi’nde SARS-CoV-2 ile aynı aileden bir koronavirüsün neden olduğu ciddi akut solunum sendromu (SARS) 2002-2003 salgınını inceleyen bir tıp uzmanı alınan numunenin kalitesi ve testin çok hassas olmaması nedeniyle de negatif sonuç çıkabileceğini belirtmektedir. İyileşenlerde hastaneden çıktıktan sonra tekrar pozitif çıkan bir test vücutta kalan ancak hastalığa neden olacak kadar yüksek miktarlarda olmayan kalıntı viral RNA’yı da tespit edebilir. Viral RNA, gerçek virüs durdurulduktan sonra bile uzun süre kalabilir. Konuyla ilgili araştırmalara devam edilecektir fakat vücudun virüslerle savaşma yeteneği hakkında bilinenlere bakılırsa, COVID-19’dan kurtulan ve antikorlar üreten bir kişinin bu kadar kısa bir sürede yeniden enfekte olması pek olası değildir.
Çin’in güneyindeki Shenzhen şehrinde iyileşmiş COVID-19 hastaları üzerinde yapılan bir araştırma, 262 kişiden 38’inin veya hastaların neredeyse % 15’inin taburcu olduktan sonra yeniden pozitif çıktığını bulmuştur. Şu anda koronavirüs testi için altın standart olan PCR (polimeraz zincir reaksiyonu) testleri ile doğrulanmıştır. Çalışma henüz akran değerlendirmesinden geçmemiş ancak yeniden enfekte olma potansiyeli hakkında erken bir fikir vermektedir. Araştırmada yer alan ve yeniden pozitif çıkan 38 hasta çoğunlukla gençlerden (14 yaşın altında) oluşmaktadır ve enfeksiyon dönemlerinde hafif semptomlar göstermişlerdir. Hastaların genellikle ikinci kez pozitiflik gösterdiğinde semptomatik olmadıkları bilinmektedir. Pandeminin başladığı Çin’in Wuhan şehrinde araştırmacılar, dört sağlık çalışanında görünüşte iyileştikten sonra PCR testi ard arda üç kez pozitif çıkan bir vakayı da incelemişlerdir. Shenzhen’deki çalışmaya benzer şekilde bu hastaların asemptomatik olduğu ve ailelerinin enfekte olmadığı bilinmektedir. Çin dışında, Japonya’da (Diamond Princess yolcu gemisi dahil) bu tür en az iki ve Güney Kore’de bir vaka görülmüş ve her üçünün de ilk iyileşmeden sonra enfeksiyon belirtileri gösterdiği ve daha sonra testlerde pozitif çıktıkları bildirilmiştir.
COVID-19’dan Kurtulanlar Bağışıklık Kazanır mı?
Diğer virüslerden ve koronavirüs suşlarından elde edilen verilere dayanarak, insanların enfeksiyondan 7-10 gün sonra antikor ürettiği (antikorlar sadece bir kişinin enfekte olduğu spesifik koronavirüsün belirli bir türüne karşı bağışıklık sağlar) ve virüs türüne bağlı olarak bu antikorların iyileşmeden sonra aylar ila yıllar boyunca yeniden enfeksiyonu önleyebileceği bilinmektedir ancak yine de COVID-19 yeni bir virüs olduğundan, bu spesifik viral enfeksiyondan sonra vücudun sistemlerinde ne kadar süre kalacağı henüz bilinmemektedir. COVID-19’dan iyileşen hastaların hastalığa bağışık olup olmadığını ve eğer öyleyse bağışıklığın ne kadar süreceğini belirlemek için COVID-19’u araştırmaya yeterli zaman olmamıştır ama ön çalışmalar bazı ipuçları vermektedir. Örneğin, Çinli bilim insanları, rhesus maymunlarıyla bazı ön araştırmalar yapmış ve COVID-19’dan iyileştikten sonra antikorların, virüse tekrar maruz kaldıktan sonra maymunların yeniden enfekte olmasını önlediklerini bulmuşlardır. Daha fazla bilgi olmadığından, araştırmacılar koronavirüs ailesinin diğer üyeleri hakkında bilinenleri baz almaktadır. SARS salgını sonrasında Tayvanlı araştırmacılar tarafından yapılmış olan bir çalışma antikorların 3 yıla kadar kalmaya ve korumaya devam edebildiğini göstermiştir. Bir koronavirüsün neden olduğu başka bir enfeksiyon olan Orta Doğu Solunum Virüsü (MERS) ile ilgili olarak yapılan çalışmalar antikorların vücutta yaklaşık bir yıl boyunca vücutta bulunabileceğini göstermiştir.
COVID-19’dan iyileşen insanların bağışık olup olmadığını ve bu bağışıklığın ne kadar süreceğini öğrenmek için insanlar üzerinde uzun vadeli çalışmalar yapılması gerekecektir. Yine de, vücudun diğer virüslere nasıl tepki verdiğiyle ilgili bilinenlere dayanarak, COVID-19 virüsü ile enfekte olduktan sonra üretilen antikorların iki ila üç yıl bağışıklık sağlamasının muhtemel olduğu söylenebilir. Bağışıklık derecesi, hastanın antikor yanıtının gücüne bağlı olarak kişiden kişiye değişebilir. Daha genç ve daha sağlıklı insanlar muhtemelen daha güçlü bir antikor yanıtı oluşturarak gelecekte virüse karşı daha fazla korumalı olacaklardır. Hala COVID-19 enfeksiyonu sonrası bağışıklık hakkında öğrenilmesi gereken daha çok şey vardır.
COVID-19’dan Kurtulanlar Tekrar Enfekte Olabilir mi?
Ortada birçok belirsizlik vardır ama uzmanlar covid-19’dan kurtulan, iyileşmiş gibi görünen ancak daha sonra virüs için tekrar pozitif olan insanlar hakkında bazı raporlar ortaya çıkmaya başlamıştır. Çin’den gelen bazı raporlar, iyileşme gerçekleştikten sonra bile virüs için pozitif çıkmaya devam eden hafif semptomları olan kişilerin vakalarını açıklamıştır. Çinli sağlık çalışanları üzerinde yapılan küçük bir çalışma, insanların iyileştikten sonra bile testlerde pozitif çıkmaya devam ettikleri bulguları da açıklamıştır. Çalışma, bu bireylerin artık semptomları olmadığını ve aile üyelerine bulaştırmaya devam etmediklerini bulmuştur. Son zamanlarda, Kore Hastalık Kontrol Merkezleri de iyileşmeden sonra yapılan testte pozitif çıkan düzinelerce insan olduğunu bildirmiştir.
Çin dışındaki iki vaka daha da şaşırtıcıdır: görünüşte iyileşen ve negatif çıkan insanlar haftalar sonra tekrar semptomlar yaşamaya başlamış ve tekrar test edildiğinde pozitif oldukları tespit edilmiştir. Uzmanlar bu durumlar üzerinde daha fazla çalışma gerektiğini düşünmektedir ancak yeniden enfeksiyona yakalanmak pek olası değildir. İyileşme sonrasında negatif çıkan test örnek almak için kullanılan çubuğun test işlemi sırasında viral partikülleri yakalamamış olması gibi bir nedenle hatalı negatiflik göstermiş olabilir. Hong Kong Çin Üniversitesi’nde SARS-CoV-2 ile aynı aileden bir koronavirüsün neden olduğu ciddi akut solunum sendromu (SARS) 2002-2003 salgınını inceleyen bir tıp uzmanı alınan numunenin kalitesi ve testin çok hassas olmaması nedeniyle de negatif sonuç çıkabileceğini belirtmektedir. İyileşenlerde hastaneden çıktıktan sonra tekrar pozitif çıkan bir test vücutta kalan ancak hastalığa neden olacak kadar yüksek miktarlarda olmayan kalıntı viral RNA’yı da tespit edebilir. Viral RNA, gerçek virüs durdurulduktan sonra bile uzun süre kalabilir. Konuyla ilgili araştırmalara devam edilecektir fakat vücudun virüslerle savaşma yeteneği hakkında bilinenlere bakılırsa, COVID-19’dan kurtulan ve antikorlar üreten bir kişinin bu kadar kısa bir sürede yeniden enfekte olması pek olası değildir.